رئیس گروه مطالعات انرژی وین در گفت وگو با «مشعل» مطرح کرد
فرصت ایران برای ایفای نقش تاریخی در تجارت گاز
جمهوری اسلامی ایران به عنوان بانی تاسیس مجمع جهانی صادر کنندگان گاز قدم در مسیر مهمی گذاشت که امروز به اعتقاد رئیس گروه مطالعات انرژی وین، فرصتی برای ایفای نقش تاریخی برای آن فراهم آمده است. فریدون برکشلی در گفت و گو با هفته نامه مشعل می گوید: برای جمهوری اسلامی ایران هم زمان ایفای یک نقش تاریخی فراهم آمده است، اما تجارت گاز با نفت، تفاوت دارد. در تجارت گاز تبدیل شدن به کریدور یا هاب گازی مهم است. نباید اشتباه کنیم. ترکیه هیچ گازی ندارد، اما می خواهد یک بازیگر انرژی باشد. اتریش، گازی ندارد، اما هاب گازی اروپاست. البته برای تبدیل به کریدور گازی شدن، مدیریت ژئوپولیتیک مهم است. گاز، برای توسعه به یک فرایند طولانی آرامش و امنیت برای سرمایه گذاری نیاز دارد. متن این گفت و گو که در آستانه برگزاری ششمین اجلاس سران مجمع جهانی صادرکنندگان گاز برگزار شد، در ادامه می آید.
فریدون برکشلی، رئیس گروه مطالعات انرژی وین با ترسیم فضایی که در آن ششمین اجلاس سران مجمع جهانی صادرکنندگان گاز برگزار شد، می گوید: اجلاس سران مجمع جهانی صادرکنندگان گاز در شرایط و در چنان بستری برگزار شد که بازار جهانی گاز هرگز تجربه نکرده بود. براساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، تقاضای جهانی گاز معادل سه برابر تقاضای جهانی نفت، در حال افزایش است. رشد بی سابقه تقاضای جهانی گاز، به رشد بی وقفه قیمت گاز دامن زده است.
او ادامه می دهد: برای اولین بار در تاریخ نفت و گاز جهان که قیمت های مرجع و ماخذ نفت و گاز در پنسیلوانیای امریکا ثبت شده است، اکنون قیمت نفت، تابعی از قیمت گاز است. به عبارت دیگر قیمت گاز به موتور رشد قیمت نفت تبدیل شده است. معامله گران بورس های عمده انرژی، برای سنجش و ارزیابی روند قیمت های جهانی نفت، بازار گاز را رصد می کنند.
اما رشد بی سابقه قیمت گاز، تنها به گاز هم ختم نمی شود. قیمت های جهانی بیشتر مواد کانی مانند مس، لینک، لیتیوم، یا حتی زغال سنگ روند صعودی کم سابقه پیدا کرده اند.
رئیس گروه مطالعات انرژی وین در توصیف فضای فوق با این توضیح که در حقیقت این بخشی از روند دگردیسی یا گذار است که در حال تجربه آن هستیم؛ گذار در اصول انرژی- محور است، اما در واقع گذار اقتصادی هم هست، می گوید:
اجازه بدهید که از اجلاس آب و هوایی پاریس در ۲۰۱۵ شروع کنیم. سران کشورهای صنعتی، سرخوش از افت قیمت های جهانی نفت، گاز و زغال سنگ، از هیچ کوششی ضد انرژی های فسیلی، فرو گذار نکردند. علیه انرژی های فسیلی تبلیغ و فراموش کردند که یک یادداشت قدردانی هم برای انرژی های متعارف بفرستند. انرژی هایی که یکصد سال موتور انقلاب صنعتی بودند و دنیای متمدن امروز دستاوردهای خود را مدیون آنهاست.
سرمایه گذاری روی نفت و گاز به شدت کاهش یافت. ظرفیت تولید و ذخایر جهانی نفت و گاز تقلیل پیدا کرد. در این میان کرونا هم که تقاضای جهانی انرژی را به شدت کاهش داد، منجر به این توهم شد که کار نفت و گاز تمام است و حالا با انرژی های نو، همه چیز نو می شود. اتفاقی که حالا افتاده، این است که اقتصاد جهانی به درستی دریافته که برای دوران انتقال و گذار از انرژی های متعارف به انرژی های نو، گاز بهترین و قابل ترین مسیر است. گاز نسبت به نفت و زغال سنگ، یک منبع انرژی پاک و کارامد است؛ از این رو جست وجو برای گاز حالا عالم گیر شده است.برکشلی ادامه می دهد: درچنین فضایی، قیمت های جهانی در حال افزایش است. قیمت های جهانی نفت در مرز ۱۰۰ دلار هر بشکه است، اما قیمت جهانی گاز هم با شتاب بی سابقه ای در حال رشد است. بی تعارف بگویم، حتی دبیرخانه مجمع صادرکنندگان گاز هم، غافلگیر شدند. گزارش سالانه ۲۰۲۰ مجمع صادر کنندگان کاز برای رشد تقاضای جهانی گاز رقم 6/0درصد را پیش بینی کرده بود. رشد مصرف جهانی گاز امروز معادل 9/2 درصد است؛ البته بقیه اتاق های فکرهم غافلگیر شده بودند.رئیس گروه مطالعات انرژی وین با این توضیحات یادآور می شود: در حقیقت مجمع جهانی صادرکنندگان گاز امروز در دوحه می باید به این واقعیت بپردازد که حالا در آستانه تحقق هدفی است که برای آن طراحی و آماده سازی شده بود.
وقتی که در ۲۱ سال پیش، جمهوری اسلامی ایران، مجمع جهانی صادرکنندگان گاز را طراحی و اولین اجلاس وزارتی آن را برگزار کرد، هدف اصلی، تاسیس مجمعی با کارکرد اوپک بود. البته شرایط بین المللی فراهم نبود. بازار جهانی گاز هم با نفت تفاوت دارد. قرار دادها طولانی مدت هستند، بازارهای تک محموله به گازطبیعی مایع شده (ال ان جی) محدود است. البته عوامل دیگر هم هستند. از این رو اجلاس وزارتی تهران تصمیم گرفت تا اول اینکه نام تشکل را به جای سازمان، به مجمع تقلیل دهد و فعالیت های اولیه به تبادل اطلاعات و آمار ها محدود باشد. جسارت سازمان اوپک برای قیمت گذاری مدیریت بازار جهانی نفت هم بیش از یک دهه بعد و در پی تحولات ژئوپولیتیک شکل گرفت.
به اعتقاد او، امروز شرایط برای مجمع جهانی صادرکنندگان گاز فراهم است که در خصوص مدیریت بازار جهانی گاز، نقش سازنده ای را ایفا کنند.
برکشلی با اعلام اینکه مدیریت بازار جهانی انرژی تنها در قیمت، خلاصه نمی شود، می گوید: امروز با قیمت های ۱۰۰ دلاری هم، شاهد سرمایه گذاری های بیشتری برای گاز و نفت نیستیم. قیمت ۱۵۰ دلاری هم کمک نمی کند. تنها به افزایش نرخ تورم و فشار بر مصرف کنندگان، به ویژه در کشورهای کم در آمد می انجامد.
به باور رئیس گروه مطالعات انرژی وین برای جمهوری اسلامی ایران، هم زمان ایفای یک نقش تاریخی فراهم آمده است. تجارت گاز با نفت، تفاوت دارد. در تجارت گاز تبدیل شدن به کریدور یا هاب گازی مهم است. نباید اشتباه کنیم. ترکیه هیچ گازی ندارد، اما می خواهد یک بازیگر انرژی باشد. اتریش، گازی ندارد، اما هاب گازی اروپاست. البته برای تبدیل به کریدور گازی شدن، مدیریت ژئوپولیتیک مهم است. گاز، برای توسعه به یک فرایند طولانی آرامش و امنیت برای سرمایه گذاری نیاز دارد.