ارتباط کاهش ظرفیت مازادعرضه اوپک با نفت 100 دلاری
از آنجا که کشورهای عضو ائتلاف اوپک پلاس (تولیدکنندگان عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت- اوپک و غیراوپک) در حال تسهیل کاهش عرضه نفت هستند، بازارهای جهانی نفت خام متوجه آن شده است که نه تنها بسیاری از تولیدکنندگان عضو این ائتلاف توانی برای افزایش تولید ندارند بلکه آن دسته از تولیدکنندگانی که توانی برای افزایش تولید دارند، در حال کاستن از ظرفیت جهانی مازاد عرضه نفت خام هستند، بنابراین در چنین شرایطی تعادل بازار نفت در رویارویی با اختلال های ناگهانی عرضه و افزایش شدید قیمت ها به خطر می افتد. بخش زیادی از ظرفیت جهانی مازاد عرضه در اختیار اعضای خاورمیانه ای عضو اوپک از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی است، این دو کشور از آن دسته تولیدکنندگانی هستند که توان افزایش تولید دارند، اما افزایش عرضه آنها به کاهش ظرفیت مازاد عرضه می انجامد. ظرفیت مازاد تولید پایین، صحنه را برای افزایش بلندمدت قیمت های جهانی نفت خام آماده می کند، زیرا جهان در زمان اختلال های ناگهانی و غیرمنتظره، ظرفیت مازاد عرضه کمتری برای جبران کاستی ها خواهد داشت که همواره سبب ایجاد التهاب در بازار جهانی نفت می شود. ناآرامی ها در قزاقستان و توقف تولید در لیبی در ماه گذشته میلادی، چالش رویارویی تداوم کاهش ظرفیت مازاد عرضه در بازارهای جهانی را برجسته می کند و چنانچه ائتلاف اوپک پلاس به روند کنونی افزایش روزانه ۴۰۰ هزار بشکه ای در هر ماه تا زمان پایان برنامه تسهیل کاهش تولید ادامه دهد، ظرفیت مازاد عرضه با کاهش بیشتری روبه رو خواهد شد.
افزایش تولید اوپک پلاس از ظرفیت جهانی مازاد عرضه می کاهد
مشکل اوپک پلاس این است که تنها تعداد اندکی از اعضای ائتلاف اوپک پلاس می توانند همزمان با افزایش تولید، بخشی از ظرفیت مازاد عرضه خود را حفظ کنند، عربستان، امارات متحده عربی و تا اندازه ای کویت و احتمالا عراق شامل این کشورها هستند. ایران که اکنون با محدودیت های تحریم روبه روست، روزانه بیش از یک میلیون بشکه ظرفیت مازاد برای عرضه به بازار دارد، اما در صورت موفق نبودن مذاکرات هسته ای، بازار از این مقدار ظرفیت مازاد عرضه محروم می شود. با توجه به ادامه مذاکرات، افزایش عرضه (تسهیل برنامه کاهش عرضه ائتلاف اوپک پلاس) و همزمان تثبیت ظرفیت مازاد عرضه، بر دوش کشورهای عربی حوزه خلیج فارس است. موضوع دیگر این است که احتمال دارد ظرفیت اسمی مازاد عرضه با توانایی تولیدکنندگان برای افزایش تولید برابری نداشته نباشد و حد نهایی ظرفیت مازاد عرضه حتی در عربستان هم هرگز امتحان نشده است. بی شک تولیدکنندگانی مانند آمریکا، کانادا و برزیل که در ائتلاف اوپک پلاس مشارکت ندارند، احتمال دارد امسال تولید نفت خود را افزایش دهند، زیرا قیمت های بالا و تقاضای روزافزون، سبب افزایش فعالیت و حفاری های بیشتر می شود. با این حال در صنعت نفت شیل آمریکا، انضباط مالی همچنان به عنوان مسئله ای کلیدی باقی می ماند؛ بنابراین افزایش تولید سالانه به هیچ وجه به پای افزایش تولید ثبت شده در بازه زمانی سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹ نخواهد بود. فراتر رفتن تقاضا از عرضه و بازگشت آن به سطح پیش از شیوع ویروس کرونا در سال 2022 میلادی، ظرفیت پایین مازاد عرضه و سرمایه گذاری اندک در بخش بالادستی طی سال های اخیر، زمینه را برای قیمت های بالاتر نفت فراهم کرده است. محاسبات مؤسسه خبری بلومبرگ نشان می دهد که ظرفیت مازاد عرضه اوپک پلاس تا ژوئیه امسال همزمان با اوج فصل رانندگی به 2 میلیون و 300 هزار بشکه می رسد. این رقم پایین ترین رقم ظرفیت مازاد عرضه نفت از پایان سال ۲۰۱۸ میلادی خواهد بود. بخش عمده این ظرفیت در اختیار تولیدکنندگان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس است و آنها تنها اعضای اوپک پلاس هستند که می توانند در سال جاری میلادی مطابق با سهمیه خود در ائتلاف اوپک پلاس در زمینه عرضه نفت گام بردارند. حتی روسیه هم برای افزایش تولید با مشکل روبه رو شده و به تازگی پایین تر از سهمیه تولید خود در توافق اوپک پلاس نفت عرضه کرده است. تحلیلگران در گفت وگو با خبرگزاری بلومبرگ اعلام کردند که تداوم این روند طی ماه های آینده محتمل است، روسیه احتمال دارد تنها بتواند در نیمه نخست سال ۲۰۲۲ میلادی ماهانه ۶۰ هزار بشکه در روز افزایش تولید داشته باشد که اندکی بیش از نصف سهمیه افزایش تولیدش در قالب توافق اوپک پلاس است.
نفت 3 رقمی
فرانسیسکو بلانش، مدیر کالاهای جهانی «بانک آوآمریکا» هفته گذشته در گفت وگو با مؤسسه خبری بلومبرگ اظهار کرد: عرضه نفت روسیه طی دو ماه آینده کاهش می یابد و قیمت نفت در سه ماه دوم سال جاری میلادی به سمت سه رقمی شدن گام بر می دارد. تقاضا تا حد معناداری بهبود می یابد و همزمان عرضه اوپک پلاس طی دو ماه آینده افزایش می یابد، اما تنها عربستان و امارات قادر به افزایش عرضه خواهند بود؛ افزون بر این تولید ائتلاف اوپک پلاس ماه هاست که کمتر از رقم هدف گذاری شده، ثبت شده و تداوم این روند در ماه های پیش رو محتمل است. مقام های اوپک بر این باورند که روند افزایشی قیمت نفت به دلیل احیای تقاضا و توان محدود اوپک پلاس برای افزایش عرضه، احتمال دارد طی ماه های آینده ادامه یابد و قیمت ها از مرز ۱۰۰ دلار برای هر بشکه عبور کنند. نفت خام آخرین بار در سال ۲۰۱۴ میلادی با قیمت ۱۰۰ دلار به ازای هر بشکه معامله شد و دو سال پیش از آن میانگین قیمت این کالای راهبردی ۱۱۰ دلار برای هر بشکه بود. افزایش تولید نفت شیل ایالات متحده آمریکا و رقابت میان بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان در سال ۲۰۱۴ میلادی از دوره قیمت های پایین تر حکایت داشت، اما به نظر می رسد در این دوره با خروج شرایط اقتصادی جهان از شیوع ویروس عالم گیر کرونا رو به پایان باشد. تا همین اواخر چشم انداز سه رقمی شدن قیمت نفت بسیار بعید به نظر می آمد، اما بازار پس از رکودی کم سابقه که در اوج بحران شیوع ویروس کرونا در سال ۲۰۲۰ میلادی تجربه کرد و در مقطعی با منفی شدن قیمت نفت رو به رو شد، به سرعت بهبود یافت. نفت خام شاخص برنت دریای شمال پس از افزایش ۵۰ درصدی در سال ۲۰۲۱ میلادی، اکنون در محدوده ۸۸ دلار به ازای هر بشکه داد وستد می شود که بالاترین قیمت در هفت سال گذشته به شمار می آید. بهبود تقاضا و افزایش تدریجی و محتاطانه تولید اعضای ائتلاف اوپک پلاس در این افزایش خیره کننده قیمت نفت نقش داشت. اختلال تولید در لیبی و کشورهای دیگر در کنار تاثیر محدود سویه اُمیکرون کرونا بر تقاضای جهانی نفت خام، بهبود بیشتر قیمت در سال ۲۰۲۲ میلادی را به همراه داشته است. با این حال اوپک پیش بینی های قیمت را منتشر نمی کند و سال هاست هدف قیمتی به طور رسمی نداشته است. مقام ها و وزیران نفت و انرژی کشورهای عضو اوپک و متحدانش مانند روسیه تمایل چندانی برای صحبت درباره سمت و سوی قیمت یا سطح قیمتی مورد نظر ندارند. افزون بر بانک آو آمریکا دیگر بانک های سرمایه گذاری وال استریت هم پیش بینی می کنند کاهش ظرفیت جهانی مازاد عرضه و ناتوانی تولیدکنندگان اوپک پلاس برای افزایش تولید، به سه رقمی شدن قیمت های نفت منجر خواهد شد. بانک آمریکایی گلدمن ساکس به تازگی با اشاره به کمبود قابل توجه عرضه به دلیل مقاومت تقاضا در مقابل شیوع سویه اُمیکرون کرونا، پیش بینی کرد که قیمت های جهانی نفت خام احتمال می رود امسال به ۱۰۰ دلار به ازای هر بشکه و در سال ۲۰۲۳ میلادی به ۱۰۵ دلار برای هر بشکه برسد. تحلیلگران بانک آمریکایی گلدمن ساکس معتقدند به دلیل جایگزینی گاز با نفت، کاستی ها در روند عرضه و تقاضای فراتر از حد مطلوب در سه ماه چهارم سال ۲۰۲۱ میلادی، ذخیره سازی های نفت خام سازمان توسعه و همکاری های اقتصادی (او یی سی دی) تا تابستان به پایین ترین سطح از سال ۲۰۰۰ میلادی می رسد، افزون بر این ظرفیت مازاد عرضه اعضای ائتلاف اوپک پلاس به سطح تاریخی پایین حدود یک میلیون و 200 هزار بشکه در روز خواهد رسید. بانک آمریکایی جی پی مورگان هم در برآوردهای خود آورده است که کاهش ظرفیت مازاد عرضه اوپک پلاس، خطر افزایش قیمت نفت را دوچندان کرده است و انتظار می رود قیمت نفت خام امسال به ۱۲۵ دلار و سال آینده میلادی به ۱۵۰ دلار برای
هر بشکه برسد.