شکوفایی صنعت گاز زیر چتر انقلاب

مشعل    انقلاب 57 پایانی بود بر استبداد ستم شاهی و سرآغازی بود بر بهره مندی همه مردم از رفاه و آرامش. گاز را شاید بتوان یکی از مهم ترین مولفه های برقراری عدالت اجتماعی و محرومیت زدایی برشمرد که زمینه ساز افزایش رفاه و آرامش به ویژه برای مناطق کمتر توسعه یافته شده است. این کالای لوکس که تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، مردم عادی از آن محروم بودند، حالا به محروم ترین و دورافتاده ترین مناطق راه یافته است و همگان از این نعمت  خدادادی بهره مند شده اند. مروری کوتاه بر آمار و ارقام بهره مندی جامعه شهری و روستایی از این انرژی پاک، گواه آن است که این سوخت راهبردی و ارزان در سال های پس از پیروزی انقلاب به همه جای این سرزمین راه یافته است. دومین دارنده ذخایر و سومین تولید کننده گاز جهان، سهم 70 درصدی در سبد انرژی کشور و بهره مندی حدود 95 درصد خانوارهای ایرانی از نعمت گاز، تنها بخشی از عناوینی است که صنعت گاز در کارنامه درخشان خود ثبت کرده است.

جایگاه گاز در دولت سیزدهم

قدردانی رئیس جمهور از خدمات کارکنان شرکت ملی گاز ایران با وجود چالش های پیش رو و مصرف افسار گسیخته بخش خانگی، حضور در ساختمان مرکزی شرکت گاز و افتتاح پروژه های گازرسانی شاید چند کلید واژه کوتاه برای بررسی جایگاه گاز را در دولت سیزدهم باشد. کلید واژه هایی که با حضور جواد اوجی، وزیری که کارنامه ای پربار در حوزه گاز دارد، نشان می دهد روزهایی بهتر برای صنعت گاز در راه است. عبور از زمستان 1400 و تامین سوخت مورد نیاز همه بخش ها با تلاش جانانه زیرمجموعه وزارت نفت و راهبری وزیر نفت، خود سوژه ای است که نیاز به سطرها گزارش دارد، اما تنها این گزارش را با چند کلید واژه به پایان می رسانیم. گاز هیچ مشترک بخش خانگی در هیچ کجای ایران حتی نقاط دورافتاده از مرکز و مرزی قطع نشد؛ با همکاری شرکت های گاز و پالایش و پخش، سوخت مورد نیاز نیروگاه ها به طور کامل تامین شد تا شاهد خاموشی نباشیم؛ تعهدات صادراتی به طور کامل اجرایی شد تا شاهد ثبت جریمه های دلاری و از دست رفتن سرمایه های ملی نباشیم و همه اینها تنها اندکی از عملکرد بخش های مختلف صنعت نفت است که در روزهای سرد سال 1400 باعث شد خانه های اهالی ایران زمین گرم و روشن بماند.

آبی شعله در مناطق محروم

   شاخص های صنعت گاز نشان می دهد در سال های پس از انقلاب، با توسعه زیرساخت های گازرسانی، اکنون گاز به مناطق دورافتاده مرکزی و مرزی کشور رسیده است؛ مناطقی که سال ها از کمترین امکانات بی بهره بوده اند، اکنون به برکت نظام مقدس جمهوری اسلامی، شاهد توسعه زیرساخت های انرژی، درمانی، رفاهی، بهداشتی، فناوری و... در بسیاری از آن مناطق هستیم.  انرژی یکی از مهم ترین پایه های توسعه است و هرکجا که گاز توسعه یافته، همزمان دیگر شاخص ها نیز رشد کرده است.  13 سال پس از تاسیس شرکت ملی گاز ایران در سال 44 تا سال 57 تنها 9 شهر و 3 روستا به شبکه گاز متصل شد؛ این در حالی است که هم اکنون و با گذشت 43 سال از پیروزی انقلاب، یک هزار و 216 شهر و 34 هزار و 884 روستا از این سوخت پاک برخوردارند. درصد بهره مندی خانوارهای شهری و روستایی از گاز شاید بهترین شاخص برای نمایش کارنامه گاز در حوزه محرومیت زدایی از کشور باشد؛ هم اکنون 98.4 درصد خانوارهای شهری و 84.8 درصد خانوارهای روستایی کشور از نعمت گاز برخوردارند و این رقم بیانگر این است که کارکنان این صنعت توانسته اند گاز را مهمان بسیاری از خانه های اهالی ایران زمین کنند؛ خانه هایی که تا پیش از این با نفت سفید و هیزم گرم می شد!

 تولید یک میلیارد مترمکعب گاز

 صنعت گاز در حوزه تولید و فرآورش نیز، حرف هایی برای گفتن دارد. پارس جنوبی به عنوان نگین و پایتخت صنعت گاز ایران، در طول سال های گذشته توسعه یافته و به زودی شاهد بسته شدن پرونده تکمیل طرح های توسعه ای آن خواهیم بود و در ادامه، طرح های نگهداشت و جلوگیری از افت فشار کلید خواهد خورد. توليد و فرآورش گاز در ايران تا سال 68، روزانه تنها 35 ميليون مترمکعب بود، در حالي که این میزان اکنون به بيش از یک میلیارد و 30 میلیون مترمکعب در روز رسيده که معادل حدود 5 تا 6 میلیون بشکه نفت خام است.

ایران دارنده پیچیده ترین شبکه انتقال

از دیگر سو، گاز، با گذر زمان به بخش جدایی ناپذیر چرخه بقای صنایع تبدیل شده است و با توسعه بی سابقه ای که در طول دهه های گذشته ثبت کرده است، افزون بر ایجاد رفاه در بخش خانگی، زمینه توسعه و شکوفایی اقتصاد در واحدهای تولیدی را نیز فراهم کرده است. تا پیش از انقلاب تنها 2 هزار کیلومتر شبکه گاز و 14 ایستگاه تقویت فشار گاز احداث شده بود؛ در حالی که برای تامین گاز 95 درصد خانوارهای کشور در سال های پس از انقلاب به زیرساخت های کلان بیشتری نیاز بود. انتقال گاز از مبادي توليد و پالايشگاه ها تا مراكز مصرف نیز از حساسيت و اهميتي بالا برخوردار است. نباید از نظر دور داشت که ایران، دارای چهارمین شبکه گسترده دنیا از نظر طول خطوط است. این شبکه به لحاظ پیچیدگی، مشابهی در دنیا ندارد و به واسطه وجود کریدورهای مختلف و رابط های بین خطوط سراسری، دارای ساختاری حلقوی است که آن را از شبکه های عمدتاً خطی یا درختی سایر کشورهای دنیا از جمله روسیه و کانادا متمایز کرده است. هم اکنون 37 هزار و 748 کیلومتر شبکه فشار قوی و 88 ایستگاه تقویت فشار، وظیفه انتقال گاز به مبادی مصرف را به عهده دارند. شبکه ای که برای ساخت آن هزاران میلیارد تومان هزینه شده است تا گاز تولیدی کشور به ویژه از پارس جنوبی را از جنوب به مرکز، شرق، غرب و شمال کشور منتقل کند. توسعه خطوط انتقال و تاسيسات تقويت فشار گاز در حالي در 43 ساله گذشته شتابي چشمگير داشته که براساس برنامه هاي تعريف شده، در قالب سند چشم انداز 20 ساله، طول خطوط انتقالي از 37 هزار و 491 كيلومتر کنوني بايد به حدود 70هزار كيلومتر و بهره مندي از 140 ايستگاه تقويت فشار گاز افزايش يابد.

خودکفایی؛ دستاورد تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی

 نکته مهم در این میان، تامین کالاها و تجهیزات توسعه ای صنعت گاز با وجود تحریم های بین المللی است؛ محدودیت هایی که از اوایل پیروزی انقلاب ایران اجرایی شد و  دنیای غرب با خیالی واهی می خواست با تحت فشار قرار دادن و تحریم زیرساخت های حیاتی، کشور را زمین گیر کند، در حالی که هم اکنون نام صنعت نفت و گاز ایران در بسیاری از حوزه ها در میان کشورها و شرکت های بزرگ صاحب فناوری خودنمایی می کند؛ این در حالی است که در مقطعی حتی اولیه ترین کالاهای مورد نیاز صنعت گاز از خارج تامین می شد، اما این صنعت هم اکنون به جایگاهی دست یافته که پیشرفته ترین فناوری های روزآمد را در اختیار دارد؛ به گونه ای که در برخی حوزه ها گوی سبقت را از رقبای صاحب نام ربوده و در فهرست نخستین های صنعت گاز جهان جای گرفته است.  بررسی رویدادهای ثبت شده در طول سال های پس از انقلاب در صنعت گاز گواه مردمی و انقلابی بودن این صنعت است؛ صنعتی که یکی از مهم ترین اولویت هایش، محرومیت زدایی از مناطق مختلف به ویژه روستاها و تحقق سیاست های کلان نظام جمهوری اسلامی در حوزه عدالت اجتماعی بود.    با بهره گیری از منابع قانوني از جمله ماده 12 رفع موانع تولید، روند گازرساني به اندک شهرهاي باقي مانده، روستاهاي بالاي 20 خانوار، صنايع و نيروگاه ها جاني تازه گرفته و با ورود گاز، فراورده های نفتي که پيش از اين در اين واحدها مصرف مي شد، به بخش صادرات اختصاص يافته است. با تداوم جايگزيني گاز با فراورده های نفتي، افزون بر کاهش آلاينده هاي زيست محيطي و حفظ محيط زيست، شاهد ارزآوري از محل صادرات فراورده ها هم بوديم.