ریزش دیواره کانال در حین گودبرداری
مشعل صنعت نفت از صنايع پيچيده و با ريسک بالاست که بروز حوادث در آن می تواند خسارت هاي جاني و مالي جبران ناپذيري به همراه داشته باشد. در طول تاريخ، حوادث زيادي در اين صنعت رخ داده که پيامدهاي فراواني در بر داشته است؛ از اين رو اهميت درس آموزي از حوادث و سوانح در اين صنعت، براي شناسايي مناطق پر ريسک چند برابر مي شود. همانطور که می دانيد، دانش به دست آمده در مورد علل حادثه، می تواند اجازه استقرار اقدام هاي پيشگيرانه و کاهش دهنده حوادث در محل را صادر کند، ضمن آنکه بازخورد ناشي از آن نیز باعث بهبود رفتار ايمن در افراد مستقر در فضاي صنعت نفت خواهد شد. با بهره مندي از نکات «درس آموزي از حوادث»، می توان از نوع وقايع ناخواسته تشديدکننده و بازدارنده آن، عواقب احتمالي وقايع ناخواسته و... به اقدام هاي کنترلي که می تواند عواقب ناشي از حوادث را محدود کند، دست يافت. به دليل اهميت اين موضوع، هفته نامه «مشعل» قصد دارد با چاپ برخي «درس آموزي از حوادث صنعت نفت ايران و جهان»، گامي در مسير کاهش حوادث بردارد. در ادامه، درس آموزي از حادثه «ریزش دیواره کانال در حین گودبرداري» در يکي از مناطق عملياتي را می خوانيد:
شرح حادثه
پروانه کار برای فعالیت «گودبرداري با بیل دستی به منظور در آوردن کابل هاي پست قديم» صادر میشود (بعد ازاينكه کابل هاي جديد از مسیر ديگري قرار داده شده بودند). به دنبال صدور پروانه کار، کارکنان پیمانكار شروع به عملیات گودبرداري به منظور بیرون آوردن کابل هاي قديم می کنند. در ساعت حدود 12:27 (روز حادثه) ناظر شرکت (نماينده واحد برق) در محل حضور داشته و در اين زمان از محل گودبرداري شده نیز اقدام به تهیه عكس می کند. بر اساس عكس تهیه شده، تا محل ايستادن کارگر مسیرکابل هاي برق پیدا شده؛ اما در ادامه، کابل ها در زير ديواره يا در عمق بیشتري قرار داشتند که نیاز بود اين قسمت نیز از خاک بیرون آورده شود. بنا به اظهارات ناظر شرکت، در فاصله زمانی بین تهیه اين عكس تا ساعت14 روز حادثه، کارکنان نسبت به عمیق ترکردن بیشتر کانال به منظور يافتن ادامه مسیر کابل برق اقدام کردند. در ساعت حدود 14 روزحادثه، به دلیل افزايش عمق کانال و خالی شدن خاک پايین ديواره کانال، این ديواره ريزش می کند و به دنبال این اتفاق، کارگري که به حالت چمباتمه در حال گودبرداري بوده، در زيرخاک مدفون می شود و بر اثر شدت آسیب فوت می کند.
شما چه کاری می توا نید انجام دهید
انجام عملیات حفر کانال با در نظر گرفتن نوع خاک و استفاده از سیستم هاي حفاظتی مناسب براي کانال هاي داراي ارتفاع بیشتر از مقدار تعیین شده
تهیه و ابلاغ مستندات و دستورعمل هاي مرتبط در ايمنی گودبرداري
دپوي خاک حاصل از حفاري در فاصله ايمن از لبه کانال
نظارت روي کار افراد در حین اجراي پروانه کار (بايد روي اجراي پروانه کارنظارت مداوم انجام شود).
اجراي آموزش توجیهی قبل از شروع کار، بخصوص براي کارکنانی که از خارج از مجموعه، براي انجام کار وارد محوطه می شوند.
حصول اطمینان از رعايت طرح اچ اس ای پیمانكاران، بويژه در پیمان هاي جزئی که پیمانكار معمولا مسؤول ايمنی ندارد.
آیا می دانستید
بررسی هاي به عمل آمده از 57 مطالعه موردي نشان داده که بخشی از حوادث در حفاري هاي با عمق کمتر از 3 متر روی داده است، بنابراین همواره باید سه نكته اساسی مورد توجه قرار گیرد: نخست اينكه مخاطرات زيادي (همچون ريزش کانال و... ) در اين نوع کار وجود دارد که باید به طور کامل شناسايی شده و اقدامات کنترلی لازم براي هريك از آنها انجام شود.
نكته دوم اينكه، ماهیت کوتاه مدت و کم هزينه کار در قیاس با هزينه هاي ايمن سازي(شمع گذاري و پوشش ديواره کانال و نیز هزينه هاي عقب زدن و درهم شكستن ديواره هاي کانال) بهانه ای است که از اقدامات ايمنی لازم صرف نظر شده يا اقدامات ايمنی بی اهمیت تلقی شوند و درنهایت نكته سوم اينكه، در تشخیص خطر ممكن است اشتباهاتی به وجود آيد. به عنوان مثال، ظاهر برخی خاک ها می تواند باعث پديد آمدن احساس کاذب ايمن بودن شود که اين خود مخاطره اي جدي است. مثال ديگر بی دقتی در تشخیص پايداري شیب درکانال هاست که نیازمند تحقیقات سیستماتیك در زمینه مكانیسم خاک آن محل است. از این رو خطر فروريختن ديوارهاي جانبی نبايد به احتمال و شانس سپرده شود. به همین منظور باید از زمین مورد حفاری، بازرسی مقدماتی صورت گیرد تا يك روش مناسب کاري مشتمل بر تمامی احتیاط هاي ايمنی لازم ايجاد شود و مورد استفاده قرار گیرد.