پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت پل ارتباطی شرکت های نفتی و دانش بنیان ها می شود
میدانی برای ارزیابی تقاضا
مشعل حدود دو سال از ابلاغ دستورعمل تشکیل شورای حمایت از شرکت های دانش بنیان در صنعت نفت به منظور بهره گیری حداکثری از ظرفیت های مغزافزاری و نرم افزاری کشور و رونق تولید ملی می گذرد. در ادامه این ابلاغیه، وزارت نفت راه اندازی پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت را دنبال کرد و امروز این مجموعه محلی برای تلاقی شرکت های دانش بنیان و فناور و مراکز علمی و دانشگاهی و شرکت های زیرمجموعه صنعت نفت است. جواد اوجی، وزیر نفت از همان ابتدای شروع به کار خود فعالیت خود، موضوع حمایت از شرکت های دانش بنیان و تلاش برای ساخت داخل تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت را در اولویت قرار داد و پارک های نوآوری و فناوری یکی از بهترین فضاها برای حمایت از ساخت داخل است.
فرهنگ فصیحی، سرپرست پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت در گفت وگو با «مشعل» با ارائه گزارشی از آخرین فعالیت های این مجموعه جدید بر این باور است که پارک فناوری و نوآوری با تمرکز جدی بر کسب وکارهای فناور و دانش بنیان می تواند به بازار عظیم صنعت نفت کمک کند و ظرفیت دانش بنیان ها را در کشور عملی کند.
سرپرست پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت گفت: این پیام مشخصی از این صنعت اصیل و بزرگ کشور به جامعه و متخصصان و جریان دانش بنیان کشور است که برای حل مسائل و پیشبرد مسائلی که در دل این صنعت مطرح است، با تکیه بر تخصص داخلی قدم پیش بگذارند و با ما همکاری کنند.
اهمیت تبدیل دانش به کسب وکار و تجاری سازی
فصیحی با بیان اینکه تشکیل پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز می تواند هم برای صنعت نفت نقطه عطف و تحول باشد و هم برای اکوسیستم نوآوری کشور، ادامه داد: به هر حال امروز با وجود ۶ هزار و ۵۰۰ شرکت دانش بنیان و همین طور وجود نهادهای مختلف شامل شتاب دهنده ها و نهادهای تأمین مالی مختلف، هنوز جای جدی در اقتصاد کشور پیدا نکرده اند و نتیجه مسائلی است که همچنان روی زمین مانده و به نظر می رسد باید روی این پیوند میان جریان های اکوسیستمی و مسائل کشور بیشتر کار کنیم.
او با بیان اینکه جای پارک های فناوری و کارکردهای آن در صنعت نفت خالی و مغفول بوده است، افزود: صنعت نفت از ابتدا برای اپراتوری طراحی شده و طراحی کسب وکارهای مختلف آن سالیان سال در اختیار دیگران بوده و ما فقط عملیات آن را اجرا و اداره کرده ایم. فصیحی افزود: از سال های گذشته تاکنون در قالب پژوهشگاه صنعت نفت و مراکز آزمایشگاهی و پژوهشی دیگر به برخی حلقه های اولیه زنجیره های تامین فناوری در نفت پرداخته شده است و دانشگاه ها وظیفه تربیت و تامین نیروی انسانی ماهر را به خوبی انجام داده اند و پیشرفت های خوبی حاصل شده است اما همه این تلاش ها تبدیل به محصول، خدمت و کسب وکار نشده تا در صنعت و زندگی مردم وارد شود.
وی گفت: به عنوان نمونه دانش لیزر در مراکز تحقیقاتی به دست آمده و ابزارهایی که با لیزر در خانه و کارگاه و بیمارستان و مراکز دیگر کار می کنند، در دست ما و کاربردی شده است. به عبارتی دانش یکی از ارکان فناوری است اما ما علاوه بر نیروی انسانی و ابزار لازم به کسب وکاری که همه این بخش ها را به هم متصل کند هم نیاز داریم، یعنی باید افرادی باشند که نوع کارکردها، درآمد و هزینه و قیمت تمام شده و بازار آن کالا و... را هم بررسی و آن محصول را به صنعت و زندگی مردم متصل کنند.
سرپرست پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت با بیان اینکه بازار محصولات فناورانه بازار خاصی است و نوع توجه به آنها متفاوت از توجه به یک محقق در پژوهشگاه و فضاهای کارگاهی است، افزود: افراد و متخصصانی که در این بازار و فضاهای پرتنش فعالیت می کنند، متفاوت از فضاهای علمی و تحقیقاتی هستند. در این فضای کاری متفاوت لازم است استانداردها، سرمایه، بازاریابی، نحوه اداره شرکت ها و... دیده شود و همه این زمینه ها می تواند در پارک های نوآوری و فناوری وجود داشته باشد.
فصیحی افزود: پارک ها می توانند با کمک به تجاری شدن محصول دانش بنیان، پلی بین صاحب ایده و دانش و بازار شوند تا آن ایده بتواند اقتصاد خود را حفظ کند. این موضوع به خصوص در صنایع نفت و گاز اهمیت زیادی دارد، زیرا برخی محصولات که فناوری خاص دارند یا عرضه کنندگان محدودی در دنیا برای آنها وجود دارد، باید مورد حمایت قرار گیرند تا به تولید بیشتر و بازار بزرگتر برسند؛ در غیر این صورت فعالیتشان اقتصادی نیست.
او با اشاره به شیوه های حمایتی مختلفی که از شرکت های فناور وجود دارد، گفت: تامین مالی، کمک به تامین اعتبار از طریق صندوق های حمایتی، کمک به خرید محصول، تامین مکان و زیرساخت یا تسهیل سازوکارهای اجرایی و ... از جمله کمک هایی است که می توان از طریق پارک ها به شرکت های فناور داشت. اخیرا هم شبکه ای در کشور به نام «اکوسیستم نوآوری» شکل گرفته که در آن صندوق های تامین مالی، شتاب دهنده ها، نهادهای حمایتی برای صادرات، فن بازارها و... حضور دارند و به نوعی تبدیل به یک هاب حمایت از کسب وکارهای فناورانه در نفت شده است تا این شرکت ها بتوانند استفاده کنند و در خدمت نفت باشند.
تعیین نیازهای صنعت نفت برای دانش بنیان ها
فصیحی به یکی از مشکلات واقعی شرکت های دانش بنیان و فناور در صنعت نفت اشاره کرد و گفت: نیازهای اصلی صنعت نفت برای شرکت های دانش بنیان روشن نیست تا بدانند در حال حاضر لازم است وارد چه حوزه هایی شوند. درست است که طی چند دهه اخیر در حوزه عرضه نیروی انسانی و فعالیت مراکز دانشگاهی و پژوهشگاه و مراکز آزمایشگاهی و حتی شکل گیری شرکت های دانش بنیان موفق بوده ایم، اما همه اینها در سمت «عرضه علم و فناوری» بود و در سمت «تقاضا» بررسی و ارزیابی و آمادگی نداشته ایم.
او افزود: باید کشش و نیاز صنعت نفت کاملا روشن اعلام و زمینه های رسیدن به آن نیاز هم بررسی شود و در این زمینه پارک های نوآوری و فناوری می توانند تسهیل گر باشند؛ یعنی فضایی باشد که هم صنعت نفت تقاضای خود را معرفی کند و هم سمت عرضه زمینه های کاری و توانایی خود را بروز دهد.
صنعت نفت به موقع تعامل عرضه و تقاضا را دنبال کرد
او با بیان اینکه خوشبختانه وزارت نفت و زیرمجموعه های صنعت نفت خیلی زود به دنبال ارتباط و تعامل بین بخش عرضه و تقاضا و رفع خلاهای این ارتباط رفته اند، افزود: امروز بخش زیادی از پارک های علم و فناوری را به شکل عمومی و اختصاصی شرکت های مرتبط با صنعت نفت تشکیل می دهند. تلاش هم همواره این بوده شرکت ها بتوانند به موقع و در نهایت شفافیت نیاز خود را اعلام و در ادامه تامین کنند.
فصیحی گفت: در نتیجه ارتباط متخصصان و دانشگاهیان و فناوران با صنعت نفت، کتابچه ای از نیازهای صنعت نفت و شرکت های زیرمجموعه آنها تهیه شده تا به صورت هدفمند وارد عرصه های فناوری شوند. با اعلام این نیازها از سوی شرکت های صنعت نفت، شرکت های دانش بنیان و فناور کارشان را شروع می کنند و ما هم در این میان کمک و همراهی داریم.
سرپرست پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت همچنین از برگزاری نمایشگاه های همرسانی و تعامل مشترک بین شرکت های صنعت نفت و دانش بنیان ها و فناوران خبر داد و گفت: تا به حال چند نمایشگاه همرسانی برگزار شده تا نیازها و راه های تعاملی با هم شناسایی شود. در همین زمینه هم وزارت نفت برنامه های حمایتی از پارک های فناوری و تعامل مشترک را دارد و رویکرد مثبت و حمایتی وزیر نفت در این مدت گویای اهمیت این مساله است.
او با بیان اینکه وزارت نفت حمایت از پارک ها و دانش بنیان ها را نوعی سرمایه گذاری در صنعت نفت می داند، افزود: وزارت نفت به خوبی می داند هرچقدر این کسب وکارها توسعه یابد برای خودشان مفید و درآمدزاست و کشور را از خام فروشی دور می کند. از سوی دیگر این باور نهادینه شده است که بسیاری از نیازها و تجهیزات نفت را می توان با توان داخلی حل کرد. مثلا در مورد احیای چاه های بسته و مرده نفت و گاز، برنامه ای جدی به طور مستقیم از سوی مدیرعامل شرکت ملی نفت دنبال می شود تا با ظرفیت شبکه دانش بنیان و فناور داخلی، مساله این چاه ها را حل کنیم. یک زمینه مهم دیگر هم جمع آوری گازهای فلر است که در اولویت است تا به شکل عمومی دانش بنیان ها را به این کار علاقه مند کنند.