رقابت صنایع در تامین قطعات خودرو

سهم پلیمرها روز بیشتر می شود

 مشعل  امروزه خودرو بخش عمده ای از زندگی همه ما را تحت تاثیر قرار داده است؛ به گونه ای که بود و نبود آن در زندگی شهری تفاوت زیادی دارد و حتی تعداد زیادی از صنایع را تحت تاثیر قرار می دهد و به همین نسبت از صنایع مختلفی تاثیر می پذیرد. صنایع خودروسازی به طور همزمان شامل بخش های طراحی و توسعه، تولید، بازار فروش خودرو و بازار گسترده فروش لوازم یدکی پس از فروش می شود. در گستره صنعت خودروسازی مجموعه ای از کارگاه ها، شرکت ها و کارخانه ها فعال هستند و به عبارتی چرخه ای از سرمایه و ثروت و اشتغال شکل می گیرد و به نوعی صنعت خودرو اثر مستقیمی در اقتصاد هر کشور دارد. نکته قابل توجه در مورد صنعت خودروسازی این است که علاوه بر درگیر کردن شاخه های علم و فناوری، صنایعی مثل فولاد، فلزات، معادن، لاستیک، پلاستیک، شیشه و الکترونیک و ... را هم درگیر می کند. صنعت خودروسازی ایران، پس از صنعت نفت، یکی از بزرگ ترین صنایع در ایران است و گفته می شود بیش از 500 هزار نفر به طور مستقیم و غیر مستقیم در صنعت خودروسازی کشور فعال هستند. اولین شرکت خودروساز ایرانی «ایران خودرو» است. در چند دهه گذشته چند شرکت خودرو ساز داخلی در کنار ایران خودرو فعال شده اند و تا قبل از شروع تحریم ها شرکت های خارجی خودروساز با شرکت های داخلی همکاری داشتند. می توان گفت صنعت خودرو، صنعتی است که سودی همه جانبه دارد؛ یعنی هم خودروساز و همه شرکت ها و مجموعه های مرتبط با آن به سود قابل توجه می رسند، هم مشتری از خودرو بهره مند می شود و هم چرخ اقتصاد می چرخد.

 سهم پلیمرها درصنعت خودرو

 مواد پلیمری به کار رفته در صنعت خودرو انواع و حالت های مختلفی دارد که تولیدکنندگان قطعات مختلف خودرو این مواد پلیمری را با مواد دیگر و یا مواد رنگی تلفیق می کنند. آن طور که کارشناسان صنعت خودرو اعلام می کنند تا حدود 30 درصد از قطعات و تجهیزات به کار رفته در یک خودرو را پلیمرها تشکیل می دهند که می توانند با مواد مختلفی تلفیق شوند. مسئله مهم در استفاده مواد پلیمری برای صنعت خودروسازی، خاصیت به کارگیری مجدد و بازیافت این مواد در عین مقاومت و کاربرد قابل توجه آن است. می توان گفت یکی از اصلی ترین نقاط اتصال صنعت خودرو و صنعت نفت، تامین انواع پلیمرها از سوی شرکت های پتروشیمی است. شرکت های پتروشیمی تامین کننده اصلی مواد پلیمری برای ساخت قطعات خودرو در کشور محسوب می شوند و نیاز این بازار را تامین می کنند. در شرایط کنونی شرکت های پتروشیمی برای تامین نیازهای بازار خودرو از جمله قطعه سازی کشور از هیچ کمکی فروگذار نکرده و به خوبی مواد اولیه این صنعت را تامین می کنند. نیاز مواد پلیمری صنعت خودروسازی و قطعه سازی از طریق بورس کالا تامین می شود و این روند کاملا شفاف و هدفمند صورت می گیرد. در سال های اخیر هم که موضوع تحریم و محدودیت ورود شرکت های خارجی خودرو ساز و تامین کننده قطعات وجود داشته است، توجه به صنایع پایین دستی پتروشیمی بیشتر شده و شاهد تحول بیشتری در تامین نیازهای این صنایع از جمله بخش پلیمرها بوده ایم.  تولید کنندگان خودرو به چهار نوع پلیمر اصلی در صنعت خودرو اطمینان بیشتری دارند که آنها بیشترین مصرف پلاستیک در صنعت خودرو را دارند. این مواد شامل پلی الفین ها، پلی آمیدها، پلی یورتان ها و پلیمرهای بر پایه استایرن می شود. استفاده از PVC در کاربردهای خودرویی به علت فشارهای زیست محیطی ناشی از باقی ماندن منومر سمی وینیل کلراید در پلیمر با محدودیت هایی رو به رو است. پلی پروپیلن (PP) در انواع مختلف ( تقویت شده با الیاف،  تالک،  کربنات تقویت نشده و اصلاح شده با لاستیک) مصرف عظیمی از پلاستیک های مورد مصرف در صنعت خودرو را به خود اختصاص داده است. می توان گفت استفاده از کامپاندهای PP به علت قابلیت تولید مجدد و کاهش قیمت تولید آن گسترش بیشتری پیدا خواهد کرد. به عبارتی می توان گفت با توجه به توسعه فناوری و الزام های محیط زیستی و صنعتی در هر دو دنیای خودرو و پلیمرها تحولات و تغییرات زیادی رخ می دهد و رقابت ها در استفاده از هر کدام از این مواد زیاد است.

چالش های صنعت خودروسازی ایران

 صنعت خودروسازی در کشور با وجود عمری 50 ساله همچنان با چالش های زیادی مواجه است که یکی از مهم ترین آنها کیفیت در همه بخش های خودرو است. چالش های ساخت و طراحی،  قیمت گذاری و بازار و مسئله انحصار یا رقابت با شرکت های داخلی و خارجی، موضوع هایی است که صنعت خودروسازی با آنها مواجه بوده و همچنان این چالش ها ادامه دارد. بخش زیادی از موضوع های مرتبط با کیفیت و قیمت گذاری خودروی داخلی مربوط به تغییرات قیمتی در بخش هایی مثل فولاد یا صنعت نفت و به طور مشخص انواع پلیمرهاست. تغییرات داخلی و جهانی قیمت ها روی مواد اولیه تاثیر می گذارد و در ادامه شرکت های تولید کننده تجهیزات و قطعات خودروها قیمت های نهایی محصول خود را تغییر می دهند و به این ترتیب خودروساز مجبور می شود قیمت خودرو را بالاتر ببرد و یا حتی ممکن است کیفیت آن قطعه و تجهیز هم تغییر کند. در این مورد می توان به مواد پلیمری که در صنعت خودروسازی به کار برده می شود، اشاره کرد. این مواد در صنعتی دیگر یعنی صنعت پتروشیمی تولید می شوند و با مصارف مختلف برای صنایع آماده می شوند. بخش های مختلفی از خودرو مثل داشبورد،  سپر، اتاق،  دستگیره ها و آیینه،  صندلی و... را در ذهنتان بیاورید! همه این قطعات از مواد پتروشیمی همچون نوریل GTX،  پلی اتر استرالاستومر، پلیمرهای پلی کربنات و پلی بوتیلن ترفتالات، آکریلونیتریل بوتادین استایرن و انواع مشتقات پلی اتیلن،  پلی پروپیلن و ... تامین می شوند. این مواد پلیمری با ارزش به خودی خود ماهیتی ندارند و تنها زمانی که با فناوری در قالبی جدید قرار می گیرند، ارزششان چند برابر می شود.

 رقابت پلیمرسازها در تامین قطعات خودرو

 اگرچه بازار خودرو هنوز رقابتی نشده است، اما بازار پلیمرها برای تامین قطعات و تجهیزات خودرو رقابتی قابل توجه را تجربه می کند. در عین حال در چند دهه گذشته به دلیل مسئله خام فروشی در صنعت نفت، موضوع زنجیره پایین دستی محصولات نفت و گاز و پتروشیمی مورد توجه نبوده و در این چند دهه تاکنون بسیاری از موارد پلیمری همچون سایر نیازها از شرکت های خارجی تامین شده اند. با وجود این در سال های اخیر و پس از اعمال تحریم ها، تلاش شده طی روند بومی سازی بسیاری از این مواد و قطعات مورد نیاز در داخل کشور تامین شوند. یکی از این مواد هم انواع پلیمرها بوده اند که دانش تولید آن را شرکت های پتروشیمی با توان داخلی به دست آورده اند. به عنوان نمونه باک خودرو قطعه ای مهم است که گرید لازم برای تولید آن تا سال 98 در کشورمان وجود نداشت، اما از سال 98 تاکنون پتروشیمی آریاساسول موفق به بومی سازی گرید باک خودرو شده است. به عبارتی بازار خودرو و نیازهای متنوع و چشمگیر آن همواره مورد توجه پتروشیمی های مختلف بوده است و رقابت برای تولید انواع قطعات پلیمری مورد نیاز خودروها ادامه دارد.