تردیدها در 2022 هم گریبانگیر بازار نفت می شود

  همراه با افزایش تقاضا برای نفت خام و گاز طبیعی در سال 2021 میلادی، بازار نفت با دور تازه ای از تردیدها درباره قیمت ها، شرایط تقاضا و بالا رفتن شمار افراد مبتلا به سویه اومیکرون ویروس عالم گیر کرونا و در عین حال فشار سرمایه گذاران به شرکت ها برای تحقق اهداف کربن زدایی، پا به سال 2022 میلادی می گذارد. آیا روند بهبود تقاضا برای نفت خام و گاز طبیعی تداوم خواهد داشت و توسعه ظرفیت نصب انرژی ها پاک در سال 2022 میلادی همچنان ادامه می یابد یا اینکه خطرهایی که مدت هاست در کمین است به میدان آمده و مانع عرضه انرژی سبز و خنثی کردن دوباره تقاضای جهانی نفت و گاز می شود؟ هرچه به پایان سال ۲۰۲۱ نزدیک تر می شویم، چشم انداز سال ۲۰۲۲ میلادی با تردیدهای بیشتری روبه رو می شود، زیرا افزایش موارد ابتلا به سویه اومیکرون و شیوع آن بعضی از دولت های اروپایی را ترسانده است، به طوری که دور تازه ای از اعمال محدودیت ها و قرنطینه را در هلند شاهد بوده ایم، در همین حال انگلیس هم به دنبال اعمال قوانینی سختگیرانه تر برای مهار شیوع سویه کروناست و بسیاری از کشورهای اروپایی دیگر هم در زمینه سفر محدودیت هایی اعمال کرده اند.

نفت 100 دلاری می شود؟

تأثیر سویه اومیکرون بر اقتصادهای دنیا و تقاضای سوخت و اثرگذاری اش بر بهبود تقاضا و قیمت های جهانی نفت خام، موضوع اصلی در کل سال 2022 به ویژه چند ماه نخست خواهد بود. به همان اندازه که پیش بینی قیمت های جهانی نفت خام در شرایط «عادی» دشوار است، تردیدهای ناشی از شیوع ویروس کرونا، بر سختی های کار پیش بینی در این باره افزوده است. هم اکنون چشم اندازها برای میانگین قیمت نفت طی سال آینده میلادی ۷۰ دلار برای هر بشکه در سال آینده میلادی و در مقاطعی طی سال های 2022 یا 2023 رسیدن به سطوح 100 دلار برای هر بشکه است. دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در برآوردهایش اثر شیوع سویه اومیکرون را «خفیف و کوتاه مدت» ارزیابی می کند، در حالی که آژانس بین المللی انرژی (آی ئی ای) انتظار کاهش موقتی در روند بهبود تقاضا را دارد، اما معتقد است روند تقاضا برای نفت خام تغییر رویه ای کامل را تجربه نخواهد کرد. در روزهای نخست شیوع سویه اومیکرون، بانک آمریکایی جی پی مورگان پیش بینی کرد که به دلیل ظرفیت محدود اعضای اوپک برای افزایش تولید، احتمال دارد قیمت های جهانی این کالای راهبردی سال آینده میلادی (2022) به 125 دلار و در سال 2023 به 150 دلار برای هر بشکه برسد. اوپک با توجه به تردیدهای پیش روی سویه اومیکرون، درها را برای تعدیل های بالقوه فوری در برنامه عرضه نفت خود باز گذاشت؛ بنابراین اقدام های این سازمان به همراه تحولات کرونا، یکی از محرک های اصلی قیمت نفت خام در سال آینده میلادی خواهد بود. سیمون فلاورز، رئیس و تحلیلگر ارشد مؤسسه وود مکنزی، در پست اخیر خود درباره مسائل کلیدی بازارهای نفت و گاز در سال 2022 میلادی نوشت: افزایش قیمت نفت به سطوح 100 دلار برای هر بشکه، حداقل برای هر دوره پایدار در سال آینده میلای، دور از انتظار است. برخی تحلیلگران بر این باورند که زمستان سردتر از حد معمول در نیمکره شمالی، بحران انرژی در اروپا را تشدید و ذخایر گاز طبیعی قاره سبز را که در این زمان از سال به پایین ترین سطح خود در یک دهه اخیر رسیده است، خالی می کند. این اوضاع می تواند تقاضا برای سوخت هایی غیر از گاز طبیعی از جمله فرآورده های نفتی را به منظور گرمایش افزایش دهد و به طور بالقوه تقاضا برای نفت خام هم حتی اگر قرنطینه مصرف بنزین را محدود کند، به دنبال این شرایط افزایش خواهد یافت.

بحران انرژی چه هنگام پایان می یابد؟

 فلاورز در این باره می گوید: زمستان سرد باعث ثبت رکوردی تازه در قیمت های بالای برق می شود، این در حالی است که ذخیره سازی های گاز طبیعی در سطح پایینی قرار دارد و با تعطیلی 4 راکتور هسته ای در فرانسه، ذخیره سازی های برق هم به پایین ترین سطح خود رسیده است.

قیمت گاز طبیعی بسیار نوسان دارد و به نبود عرضه اضافی از روسیه واکنش بسیاری نشان می دهد، اما قرار است در بهار سال آینده میلادی که پیش بینی می شود گرم تر باشد، کاهش یابد. با این حال، تحلیلگران مؤسسه وود مکنزی معتقدند حتی در پایان فصل زمستان و در بهار 2022، قیمت گاز در دو قاره آسیا و اروپا بالاتر از سطوح پیش از بحران باقی می ماند و عرضه در بازار گاز از نظر ساختاری محدودتر از پیش از بحران شیوع ویروس کرونا خواهد بود. این تحلیلگران در برآوردهای خود آورده اند که انتظار می رود قیمت گاز طبیعی فشرده (ال ان جی) در اروپا و آسیا حداقل تا سال 2026 میلادی زمانی که عرضه های جدید وارد بازار می شود، دو برابر میانگین قیمت رایج در بازه زمانی سال های 2015 و 2020 باشد.

یک خطر بزرگ برای چشم انداز بازار گاز در سال آینده میلادی و پس از آن این است که آیا گاز همچنان به عنوان سوخت قابل اعتمادتر و پاک تر از زغال سنگ برای کمک به فرآیند گذار از زغال سنگ به گاز طبیعی و پشتیبان انرژی های تجدیدپذیر تلقی می شود یا تنها به عنوان سوخت فسیلی دیگری روی آن حساب می کنند؛ به گونه ای که دیگر نباید برای این حامل انرژی نقش پل حرکت به سمت انرژی های پاک را متصور بود.

 آیا افزایش هزینه ها قطار فرآیند گذار انرژی را متوقف می کند؟

 از آنجا که شرکت های بزرگ نفتی سرمایه های بیشتر را به سمت تحقق اهداف تولید انرژی های کم کربن روان می کنند، طبق ریسکی که مؤسسه وود مکنزی برای یک ابرچرخه بالقوه در بخش فلزات و افزایش مستمر آن برآورد می کند، سرعت روند افزایش ظرفیت تولید انرژی های خورشیدی و بادی به دلیل هزینه های بالای تأسیسات و فناوری این حوزه کند خواهد شد. فاتح بیرول، رئیس آژانس بین المللی انرژی در اوایل ماه دسامبر سال 2021 میلادی گفته بود با وجود قیمت های بالای کالا و حمل ونقل، انرژی های تجدیدپذیر طی سال 2021 میلادی در مسیر رشد بی سابقه ای بودند. و در عین حال یادآور شد که چنانچه قیمت های کالا تا پایان سال 2022 میلادی بالا بماند، دوره پنج ساله کاهش هزینه برای انرژی بادی و 3 ساله برای انرژی خورشیدی را از بین می برد. آژانس بین المللی انرژی در گزارش سالانه بازار انرژی های تجدیدپذیر در سال 2021 میلادی و برآوردهایش سال 2026 اعلام کرد که جهان برای دستیابی به هدف به صفر رساندن انتشار کربن تا سال 2050 میلادی همچنان به دو برابر ظرفیت سالانه جدید طی 5 سال آینده نیاز خواهد داشت. براساس برآوردهای مؤسسه وود مکنزی، افزایش هزینه ها و دستمزدها، چالش های زنجیره تأمین و تدارکات می تواند برای عرضه و توسعه مجموعه ای از فناوری های کم کربن مشکلاتی ایجاد کند. وود مکنزی در اوایل دسامبر سال 2021 میلادی اعلام کرده بود که صنعت پررونق تولید انرژی خورشیدی در ایالات متحده آمریکا قرار است در ماه ها و سال های آینده بین فرصت های بزرگ و موانع بزرگ قرار گیرد و احتمال می رود طی چند سال آینده شاهد گرفتن تصمیم های بزرگی باشد. بازار انرژی خورشیدی ایالات متحده آمریکا طی سه ماه سوم امسال 5.4 گیگاوات (GWdc) ظرفیت تازه نصب کرد که این رقم نسبت به دوره مشابه سال 2020 میلادی 30 درصد افزایش نشان می دهد و بیشترین ظرفیت نصب در سه ماه سوم را ثبت کرد. با این حال، هزینه ها همچنان روندی افزایشی داشت. هزینه ها در همه بخش های بازار برای دومین سه ماهه پیاپی با افزایش روبه رو شد که این شرایط، بازتاب دهنده چالش های زنجیره تأمین است. در هر بخش به جز بخش های مسکونی، افزایش قیمت از سال 2014 میلادی که مؤسسه وود مکنزی ارزیابی داده های قیمت گذاری را آغاز کرده، بالاترین رقم را ثبت کرده است. چشم انداز بازار تجدیدپذیرها و رشد اقتصادی ایالات متحده آمریکا پس از اینکه جو منچین، سناتور دموکرات از ایالت ویرجینیای غربی گفت از قانون پیشنهادی باسازی بهتر (Build Back Better Act) جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا برای حمایت نمی کند، مبهم تر شد. به نظر می رسد «تردید» مهم ترین و برجسته ترین مساله پیش رو بازارهای جهانی نفت و گاز در سال 2022 میلادی خواهد بود.