به جرات می توان گفت چنین مانیتوری در مجموعه وزارت نفت مسبوق به سابقه نبوده است و امیدواریم در سایه یک تعامل هوشمندانه بتوانیم تا سه سال آتی تمامی اهداف موسسه را جامه عمل بپوشانیم به نحوی که به عنوان یک نهاد تاثیرگذار نه تنها در حوزه انرژی بلکه در دیگر دستگاه های اجرایی کشور حرفی برای گفتن داشته و بتوانیم تمامی نیازهای علمی و دانشی آنها را پاسخگو باشیم.
مجموعه موسسه مطالعات بین المللی انرژی در دوره قبل با یکسری تغییر و تحولات ساختاری همراه بود، به گونه ای که منجر به حذف برخی معاونت ها از جمله معاونت آموزش و بین الملل شد، دیدگاه شما نسبت به این تغییر رویکرد چیست و آیا قرار است تغییرات دیگری اعمال شود یا خیر؟
در این زمینه لازم است ابتدا توضیح مختصری از ساختار شکل گرفته موسسه ارائه کنم. پژوهشکده های اقتصاد انرژی، مطالعات راهبردی فناوری و مرکز مطالعات منابع انسانی از جمله پژوهشکده هایی است که برنامه ها و اهداف موسسه توسط آنها محقق خواهد شد. برنامه های سه گانه عنوان شده بنا به فراخور وظایف و ماموریت های پژوهشکده ها، اجرایی و عملیاتی می شود. طبیعتا اگر بخواهم به جزء، نقش و کارکرد هریک از پژوهشکده ها را عنوان کنم از حوصله این بحث خارج است فقط به چند نکته درباره عملکرد مرکز مطالعات منابع انسانی بسنده خواهم کرد و آن هم به این دلیل که این مرکز نخستین بار است که با ویژگی های منحصربه فردی راه اندازی شده است که بخش اعظم کارکرد آن بررسی و ارزیابی مشکلات و دغدغه های سرمایه انسانی وزارت نفت است.
سرمایه ای که در دولت گذشته چندان بهایی به آن داده نشد و اکنون با حجم انبوهی از نارضایتی نیروی انسانی در صنعت نفت روبه رو هستیم. همواره این سوال برایم مطرح بوده که مگر سرمایه های انسانی صنعت نفت شی هستند که باید اینگونه با آنها برخورد شود. همه سعی و تلاش مجموعه این است که بتوانیم در یک فرآیند علمی و تعاملی، گام های اساسی برای سرمایه انسانی وزارت نفت برداریم و از همین جا از تمامی سندیکاها، نماینده ها و گروه های فعال در عرصه نیروی انسانی تقاضا دارم که ما را در رسیدن به اهدافمان یاری رسانند. ما آماده هرگونه خدمت رسانی به منابع انسانی هستیم. به این منظور نشست هایی پیرامون آسیب شناسی وضع موجود منابع انسانی با بدنه وزارت نفت برگزار کردیم تا بتوانیم راهکارهای بهبود و توسعه را در این بخش محقق کنیم.
تغییرات ساختاری که در بدنه موسسه مطالعات انرژی در دولت گذشته اعمال شد برآمده از یک دیدگاه دلخواهانه بوده است. اینکه شخصی یکباره و بدون هیچ منطقی تصمیم می گیرد که نهاد پژوهشی مانند موسسه را به عزلت بکشاند که ماحصل این اقدام هم این می شود که در یک چنین نهادی معاونت هایی مانند آموزش و بین الملل که نقش مهم و برجسته ای در تحقق اهداف موسسه دارند، حذف می شوند و حتی تاسف بارتر از آن بخش روابط عمومی مجموعه، بخشی که جزء لاینفک هر دستگاه و ارگان اجرایی است به راحتی از بدنه خارج می شود. باید از این دوستان سوال کرد که راه اندازی مرکز نوآوری و فناوری آن هم با وجود داشتن نهادی مانند موسسه چه ضرورتی پیدا می کند. خوب می توانستید به جای تشکیل چنین مرکزی، ساختار موسسه را تغییر دهید و آن را به نهادی پویا و علمی مبدل سازید.
اکنون وقت آن رسیده است که موسسه مطالعات بین الملی انرژی از حالت انزوا و گوشه گیری خارج شده و وارد عمل شود. تاکید وزیر نفت بر کارآمد بودن موسسه مطالعات انرژی انگیزه ای مضاعف برای ادامه کارها و فعالیت ها خواهد بود. عزم ایشان مبنی بر اهمیت دادن به شبکه های دانشی می تواند ما را برای ادامه مسیر مصمم تر کند. بی شک موسسه باید پاسخ این اعتماد را به نحو شایسته ای بدهد. یقین بدانید بنده با تمام شبکه های اندیشگاهی و مراکز فکری دنیا در حوزه انرژی کار کردم و از نزدیک با نوع کارکرد آنها آشنایی دارم اما با چنین سیستم مانیتورینگ و برنامه اقدامی که قرار است ازسوی موسسه عملیاتی شود، نمی توان در آنها جست وجو کرد و بنده بسیار امیدوار هستم که چشم انداز و آینده روشنی در انتظار مجموعه موسسه مطالعات بین المللی انرژی خواهد بود.
البته هر چند در این مسیر ناهمواری ها و الزاماتی هم وجود خواهد داشت اما این به آن معنا نیست که ما در ادامه مسیر ناامید شده و از حرکت باز بایستیم. هدف گذاری موسسه دستیابی به رتبه پنجم تا دهم برتر خاورمیانه در بین موسسات پژوهشی است که قطعا با ذهنیت و رویکرد مهندس اوجی محقق خواهد شد. موسسه را به جایگاهی می رسانیم که به راحتی قابل حذف نباشد و بتواند موقعیت خودش را تثبیت کند.
برخی از دوستان به ما کنایه ای می زنند و عنوان می کنند که موسسه واقع در خیابان سایه، در سایه نشسته است که خوب تمامی همکاران من در مجموعه موسسه پاسخ این طُرفه را اینگونه می دهند؛ دیرهنگامی نخواهد شد که آفتاب بر پیکره بی جان موسسه نفوذ خواهد کرد و این مرکز به یک موجود پویا و ماندگار مبدل خواهد شد.
البته بنده هیچ گاه رغبت نداشته ام که مشکلات و چالش ها را فریاد بزنم و معتقدم باید با تعامل و چاره اندیشی بحران ها را پشت سر گذاشت. ما اکنون در یک وضعیت زیرصفر هستیم. در این حد که سیستم آی تی مجموعه حتی در سال های اخیر به روز رسانی نشده و نیازمند تغییرات اساسی است. این تنها گوشه ای از مشکلات و دغدغه هایی است که مجموعه موسسه با آن روبه رو است. همان طور که گفتم، بنا ندارم معضلات را عنوان کنم چون معتقدم مجموعه ای که قرار است بازوی کمکی وزارت نفت باشد و یک نهاد تصمیم ساز، قطعا از مشکلات اینچنینی نیز به راحتی عبور خواهد کرد.
تفاهم نامه هایی ازسوی موسسه مطالعات بین المللی انرژی با دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی منعقد شده است، حال با توجه به رویکردی که موسسه نسبت به این دست از مراکز تحقیقاتی دارد، سرنوشت این تفاهم نامه ها به کجا خواهد انجامید؟
خط قرمز مجموعه موسسه مطالعات، امنیت ملی و انرژی کشور است. بنابراین تفاهم نامه هایی که با برخی شرکت های بین المللی انجام شده است، قطعا ملغی خواهد شد و دیگر آن موضوعات را پیگیری نخواهیم کرد. اما مسئله بعدی محوریت قرار گرفتن موسسه در تفاهم نامه هاست. قرار نیست موسسه به یک مرکز برون سپاری پروژه تبدیل شود.
برنامه موسسه به احیا شدن معاونت های آموزش و بین الملل است که امیدواریم ظرف شش ماه آتی بتوانیم ساختار موسسه را تغییر و تحولات اساسی بدهیم. همچنین موسسه به دنبال تبدیل شدن به یک مرکز و هاب علمی است. با این توضیح که موسسه نمی تواند در تمامی حوزه های دانشی سرآمد باشد. بنابراین ایجاد یک شبکه خبرگی، نخبگی و اندیشگاهی ضرورت پیدا می کند که تفاهم نامه ها در قالب این شبکه به رسمیت شناخته شده و ضمانت اجرایی پیدا می کند. گاه موضوعات حیطه صنعت نفت بسیار فنی و پیچیده است که استفاده از ظرفیت پژوهشی شبکه های نخبگی و اندیش گاهی در کنار موسسه لازم و ضروری خواهد بود. بنابراین با انعقاد یک تفاهم نامه خواهیم توانست از تجارب این دست از شبکه ها هم برخودار شویم. خلاصه کلام اینکه ما به دنبال تبدیل شدن به یک هاب دانشی و مطالعاتی هستیم نه یک مرکز برون سپاری پروژه.
هم اکنون هم به دنبال یک تفاهم نامه با صدا و سیما هستیم تا بتوانیم نیازهای علمی و دانشی این مرکز را تامین کنیم البته منوط به اینکه تامین مالی کار باید ازسوی این ارگان پذیرفته شود و یا اقداماتی از این دست که می تواند افزون بر ایجاد یک منبع درآمد ما را در رسیدن به اهدافمان مصمم تر کند.
بارها اشاره کردید به مقوله تبدیل شدن به هاب علمی حتی در سطح بین الملل. دستیابی به این فرآیند نیازمند چه الزاماتی است؟
اولین گام برای دستیابی به هاب علمی منطقه این است که نباید خود را محدود به حوزه انرژی کرد. برای روشن تر شدن این موضوع مثالی را عنوان می کنم؛ برای بررسی و ارزیابی مقوله صادرات نباید محدود به صادرات نفت شد. می توان در حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی نیز اطلاعاتی را کسب کرد که در این میان برنامه اقدام و نقشه های راه فناوری آن می تواند توسط موسسه ترسیم شود. این یعنی به معنای واقعی کلمه بین المللی شدن. یعنی شناسایی شیوه های جدید بازاریابی و بازارسازی که در دنیا اتفاق افتاده است، می تواند به تقویت بخش صادراتی کشور منجر شود. ما برای الگوی خنثی سازی تحریم راهی جز این نخواهیم داشت که دقیق و عالمانه فرصت ها را دریابیم چون فرصت ها زودگذرند و ممکن هست رقبا آن را از ما بگیرند و ما باید فرصت ها را به موقع شناسایی کنیم و به موقع نقشه اجرایی و برنامه اقدام عملیاتی تدوین کنیم تا فرصت را به فعلیت برسانیم البته با رویکرد بین المللی شدن و صادراتی شدن در حوزه های مختلف.
یکی از مهم ترین رویدادهایی که در سال های اخیر از سوی موسسه مطالعات بین المللی انرژی برگزار شد، کنفرانس توسعه نظام مالی در صنعت نفت بود، برگزاری این دست از رویدادها تا چه اندازه می تواند برای کمک به تامین مالی پروژه های صنعت نفت موثر باشد؟
ضرورت هم اندیشی و همکاری بین نظام مالی و بازار انرژی آن هم در شرایطی که کشور با انواع تحریم های بین المللی دست وپنجه نرم می کند، می تواند امید دوباره ای را در صنعت نفت به وجود آورد؛ بنابراین لازم است تامین مالی پروژه های نفتی اولا مختص ایده هایی باشد که با وضع تحریمی موجود قابل انجام شدن باشد و ثانیا منابع مالی مورد نیاز از ظرفیت نهادهای خارج از صنعت نفت مانند بخش خصوصی و اتاق های بازرگانی تامین شود. به این منظور دفتر تامین مالی پروژه های صنعت نفت(PFO) هم اکنون در موسسه مطالعات شکل گرفته و طرح های خلاقانه بی شماری هم برای ترغیب بخش خصوصی به منظور ورود به سرمایه گذاری در طرح ها و پروژه های نفتی دارد که می توان آینده و چشم انداز روشنی را برای توسعه نظام مالی در صنعت نفت متصور بود. البته ناگفته نماند که در الگوی خنثی سازی تحریم ها باید دید که پروژه های اولویت دار چه میزان سرمایه گذرای لازم دارند و در چه بازه زمانی می توانند منتج به نتیجه شوند؛ بنابراین طی تعاملاتی که با واحد برنامه ریزی وزارت نفت صورت گرفته است، پروژه های اولویت دار شناسایی شده و سازوکاری وجود دارد که متناسب با وضعیت سیاست گذاری وزارت نفت در حال جریان و انجام است.