مدیرکل موزه ها و اموال منقول فرهنگي تاريخي:
موزه ها عامل اصلی جذب گردشگر و لازمه توسعه است
مشعل راحله خالقی «صنعت گردشگری، امروز، نه به عنوان یک انتخاب، بلکه به عنوان یک ضرورت در دنیا مورد توجه است. جوامع با انزواطلبی و قطع رابطه، نه تنها به توسعه نمی رسند، بلکه به واپس گرایی کشیده خواهند شد. درحال حاضر می توان پیش بینی کرد که در آینده ای نه چندان دور، صنعت نفت دیگر موجب توسعه نخواهد بود، جوامع باید به این باور برسند که یکی از مهم ترین اسباب رونق معیشتی و اقتصادی در آینده، صنعت گردشگری است.» این جملات پرمعنا و قابل تامل، بخشی از گفته های دکتر محمدرضا کارگر، مديركل موزه ها و اموال منقول فرهنگي تاريخي و عضو شورای راهبردی و مشاور مدیرموزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت با هفته نامه «مشعل» است. كارگر در اين گفت وگو كه در ادامه سلسله گفت وگوهای «مشعل» با چند تن از مسئولان و دست درکاران فعال حوزه گردشگری کشور، به بهانه روز جهانی گردشگری انجام شد، به تشريح رابطه میان صنعت نفت و توسعه صنعت گردشگری و جایگاه موزه ها در توسعه این صنعت مي پردازد. مشروح اين گفت وگو را در ادامه می خوانید:
مديركل موزه ها و اموال منقول فرهنگي تاريخي در ابتدا با تاکید بر ضرورت تقویت ارتباط متقابل جوامع با یکدیگر براي رسيدن به توسعه و پیشرفت و نقش و جایگاه صنعت گردشگری در اين زمينه مي گويد: «صنعت گردشگری، امروز نه به عنوان یک انتخاب، بلکه به عنوان یک ضرورت در دنیا مورد توجه قرار گرفته است. جوامع با انزوا طلبی و قطع رابطه با جهان نه تنها به توسعه نمی رسند، بلکه به واپس گرایی کشیده خواهند شد. اگرچه در ظاهر به نظر می آید که در امر گردشگری، یک عده گردشگر، اعم از خارجی و داخلی از جایی به جای دیگر می روند، از مكان هايي بازديد مي كنند تا اوقات فراغتشان پرشود و در کنار آن چندشغل جدید هم ایجاد مي شود، اما امروزه گردشگری، پا را از این محدوده فراتر گذاشته و اهدافی را دنبال می کند که اهمیت اقتصادی را در اولویت های بعدی قرار مي دهد.»
کارگر در توضیح این مطلب مي افزايد: «آنچه اساس قدرت یک جامعه قلمداد می شود، قضاوت افکار عمومی، تلقی و برداشت مردم از یک جامعه، دین، حکومت یا فرهنگ است. یعنی اگر مردم یک کشور، فرهنگ یک کشور دیگر را تقبیح کنند، مطمئن باشید آن فرهنگ محکوم به نابودی است و برعکس آن نیز صادق است. قدرت از آن کسی نیست که به لحاظ نظامی، سیاسی یا اقتصادی برتری دارد، قدرت از آن جامعه ای است که اغلب مردم جهان، نظر مثبتی به آن دارند و به زبان دیگر طرفداران بیشتری دارد.»
عضو شورای راهبردی و مشاور مدیر موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت، با ذکر این مطلب که مقبولیت و طرفداری افکار عمومی شکل نمی گیرد، مگر اینکه شناختي مثبت به آن جامعه ایجاد شود، تصریح مي كند: «برای اینکه بتوانیم افکار عمومی را تغییر دهیم، باید شرایطی را به وجود بیاوریم که جهان از ما شناختی مثبت پیدا کند و این شناخت از راه ایجاد ارتباط متقابل و تقویت زیرساخت های گردشگری در کشور به وجود می آید.» کارگر خاطر نشان مي سازد: «به مدد این ارتباط، افراد از اقشار مختلف اجتماعی، فرهنگی، علمی، سیاسی و اقتصادی به کشور خواهند آمد و زمینه های لازم برای همکاری و همیاری فراهم شده و بستر های مناسب برای سرمایه گذاری هموار می شود.»
وی انتقال فرهنگ و زبان را از دیگر نتایج مهم و مثبت فعالیت های گردشگری بر مي شمرد و ضمانت تداوم و رشد این ارتباط را در بهبود زیرساخت های آن مي داند و مي افزايد: «چیزی که شهروندان یک شهر و به دنبال آن گردشگران، به آن نیاز دارند، شهری عاری از نابهنجاری های صوتی، ترافیکی، زیست محیطی و..است. امنیت، ترافیک روان، دسترسی آسان به وسایل ارتباطی، وجود هتل ها و رستوران های مناسب، مرمت و بازسازی بناهای قدیمی، ضابطه و قانون، عناصری است که پایه های این صنعت را مستحکم و زمینه را برای جذب و افزایش تعداد گردشگران داخلی و خارجی فراهم می کند.»
كارگر با تاكيد بر نقش موزه ها در تغییر نگرش مردم نسبت به صنعت نفت و کارکنان آن می گوید: «صنعت نفت در طولانی مدت موفق نخواهد شد، مگر اینکه بتواند نظر مثبت مردم را به سمت خود جلب کند. متاسفانه وقتی نام صنعت نفت برده می شود، چیزی که در افکار مردم شکل می گیرد، این است که در آمد کشور از این صنعت حاصل می شود و افرادی که در این صنعت مشغول به کار هستند، کار مهم و خاصي انجام نمی دهند، فقط براحتي نفت را استخراج و صادر می كنند. اگر مردم آگاه شوند که این ماده چه مراحل و فرآیندهایی را باید پشت سر بگذارد تا به دست آنها برسد و اینکه کارکنان اين صنعت چه مشقاتی را در این راه اعم از اکتشاف، استخراج، پالایش و انتقال آن پشت سر می گذارند و چه خطراتی را در طول سال ها و آن هم در مناطق دور افتاده و سخت گذر و در گرما و سرما، جنگ و تحریم به جان خریده تا خودکفا شوند، شرایط فرق خواهد کرد، چرا كه جامعه تنها با مردمی آگاه، به توسعه پایدار می رسد.»
وی درادامه به عناصر مهم ایجاد شناخت، از جمله مشاهده و برقراری ارتباط اشاره مي كند و مي افزايد: «مردم چیزی را که خودشان از نزدیک ببینند و لمس کنند، بیشتر باور دارند. موزه، دری است که به سوی صنعت نفت گشوده خواهد شد. این صنعت به واسطه موزه ها خودش را به مردم می شناساند، حتی عناصر و موقعیت هایی را که برای آنها در دسترس نیست، مانند سکوهای نفتی، تاریخ، زندگینامه بزرگان، مجاهدت ها، نوآوری ها، توانمندی ها و...»
مدیر موزه های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی، در ادامه از موزه ها به عنوان عامل اصلی و اساسی در جذب گردشگر یاد مي كند و ایجاد فضای گفتمانی فرهنگی را مهم ترین دستاورد موزه ها مي خواند و مي گويد: «موزه، یعنی دعوت از مردم برای دیدن و یاد گرفتن. موزه ها مخاطبان خاصی را جذب می کنند و این فرصت را برای آنها فراهم می آورند تا درباره یک موضوع خاص و ویژه با یکدیگر به گفت وگو بنشینند. این افراد می آیند و انتظار دارند با بازدید از موزه، بر معلوماتشان افزوده شود.»
وي همچنين با اشاره به اين كه صنعت نفت تا كنون در کشور ما همیشه یک موضوع پیچیده و غیرقابل دسترس برای عموم بوده که تنها جنبه اقتصادی داشته، مي افزايد: «شناخت اين صنعت برای مردم جذابیت دارد و از آنجا که اطلاعات کمی از آن دارند، عطش یادگیری و فراگیری مباحث جدید در این حوزه، به ویژه مباحث فرهنگی در آنها بیشتر است. این فرصتی است تا دست درکاران حساسیت و آگاهی مردم را نسبت به مصرف سوخت های فسیلی بالا ببرند و نحوه رفتار و چگونگی مصرف محصولات نفتی را آموزش دهند.»
کشف نخبگان، ایجاد بسترهای پژوهشی و آموزشی و به دنبال آن ترغیب و ایجاد انگیزه در کودکان و نوجوانان به فراگیری موضوعات نفتی از جمله دستاوردهایی است که کارگر تاكيد دارد محصول و نتیجه ایجاد نهادی تحت عنوان موزه هاست.
وی با ذکر این که موزه تنها نصب تابلویی بر یک مجموعه تاریخی نیست و به معنای واقعی کلمه باید یک موزه باشد، ادامه مي دهد: «موزه ها، بویژه موزه های نفت باید هدفمند شکل بگیرند و مطابق با استانداردهای جهانی و با استفاده از تجربیات به دست آمده در ایجاد این نوع موزه ها ساخته شوند. در غیر این صورت موفقیتی در جذب مخاطب نخواهند داشت و نتیجه ای که انتظار می رود، حاصل نخواهد شد. موزه لازمه توسعه است. اگر صنعت نفت از فرصتی که موزه ها در اختیار آن می گذارد، استفاده نکند، بی شک نمی تواند مسیر توسعه را پشت سر بگذارد.»
تاريخ را درست روايت كنيم
اكبر نعمت الهي- واقعيت هاي تاريخي، ما را از افتادن به چاه اشتباهات نجات مي دهند و باعث مي شوند همه لحظات پر از عبرت و زنهار باشد. روايت هاي قرآن از داستان هاي انبياي الهي ما را با همه ابعاد رويدادهاي زندگي آنها آشنا مي كند. حتي شرایط اقتصادي و فرهنگي زندگي آنها را به ما نشان مي دهد. اين ادعا، محل چالش است كه برخي مدعي اند تاريخ را فاتحان مي نويسند و آن گونه مي نويسند كه خودشان مي خواهند. با اين حال، اين كه به اشتباه مي گويند تاريخ را فاتحان مي نويسند، نتيجه قطعي و جدي اين رفتار است كه بسياري از رخدادها، در نتيجه عوامل مختلف در زمان واقعه، روايت نمي شود. همواره كساني بعدها براساس شنيده ها و روايات نه چندان محكم و متواتر، تاريخ را به گونه اي روايت كرده اند كه مطابق ميل و اراده خودشان بوده است. حال آن كه قرار داشتن در درون يك رويداد باعث مي شود روايتي دست اول از رويداد به دست آيد و در نتيجه، پايه تحليل هاي مان محكم تر شود. براي بسياري توجيه دلايل يك رويداد از منظر مطالعه در گزارش ها و روايات، قابل پذيرش نيست. آنان در رجوع به كتاب ها و گزارش هاي تاريخي، دچار خلأ منطقي مي شوند و نمي توانند خيلي از رفتارها را نزد خود تحليل كنند. در حالي كه اگر بدرستي به قضيه بنگرند و همه ابعاد قضيه را در اختيار داشته باشند، مي توانند درست به قضيه بنگرند و بهتر نتيجه بگيرند. ابعاد قضيه را تنها در شرایطي مي توان درك كرد كه به همه اطراف و اكناف آن احاطه داشت. موزه و موزه داري از اينجا اهميت مي يابد كه عده اي به جمع آوري و حفظ اسناد و مدارك تاريخي كمر همت مي بندند و به آيندگان فرصت مي دهند تا درباره تصميم ها و رفتار شان قضاوت درستي داشته باشند. از سوي ديگر تسليم تحليل هاي تخريبي نشوند. 28 مردادماه 1332 در فاصله اي كوتاه از زمان وقوع و در سال هاي اوليه انقلاب، از سوی عده اي به قيام مردمي تعبير و تفسير شد، زيرا مي خواستند همراهی جريان خود را با كودتا نفي كنند. حال آن كه خود آمريكايي ها بر مبناي اسناد تاريخي خود اعتراف كردند كه به كودتا عليه دكتر مصدق دست زده اند، سهل است كه حتي در اين اسناد اعتراف كردند كه عليه مصدق به ترور شخصيتي دست زده اند تا او را نزد مردم جهان و مردم ايران تخريب كنند. واقعه ملي شدن صنعت نفت و... خيلي از رويدادهاي تاريخي در ايران، در نتيجه نداشتن فرهنگ روزنگاري زندگي شخصي و حرفه اي نزد مسئولان و مردم، در ابهام قرار دارد و بسياري از وجوه آن ناشناخته مي ماند. از همين رو لازم است به شيوه اي جديد دست بزنيم. مديريت كل موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت از آن رو به عنوان يك ضرورت در صنعت نفت مطرح شده است كه به همين نياز پاسخ گويد. چرا ما نبايد واقعيت تاريخي رويدادها را از آغاز مكتوب و مستند كنيم؟ پروژه ها و دشواري هاي اجراي پروژه ها را مي توان لحظه به لحظه مستند كرد و نگاشت تا بلكه در اين تاريخ نگاري، به واقعيت هايي برسيم كه فردا ممكن است دشوار بتوان رد آنها را پيدا كرد و به روايتشان نشست. همه صنعت نفت بايد در اين امر مهم همراه و همكار باشد. اين وظيفه، تنها بردوش گروهي از همكاران نيست، كه اين گونه نمي توان به نتيجه رسيد. بايد همه همكاران و مديريت هاي مختلف صنعت نفت، خود را در اين امر خطير تاريخي سهيم بدانند.
آشنایی کودکان با میراث به جا مانده از نفت
به بهانه هفته جهانی کودک
مسئول موزه بنزین خانه آبادان، از برگزاری ویژه برنامه های مختص کودکان به مناسبت روز جهانی کودک خبر داد.
به گزارش روابط عمومی موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت، لادن علیپور، مسئول موزه بنزین خانه آبادان با اعلام این خبر گفت: به مناسبت هفته جهانی کودک،(21- 15 مهرماه) که به نام « میراث فرهنگی و دوستی با طبیعت در زندگی کودک امروز» نامگذاری شده است، ویژه برنامه ای رایگان در موزه بنزین خانه آبادان برای کودکان رده سنی 3 الی 6 سال برگزار شد. وی با اشاره به برنامه های برگزار شده در این هفته افزود: ما علاوه بر دعوت از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، پذیرای کودکانی بودیم که ضمن حضور در موزه، در برنامه های تدارک دیده شده، شرکت کردند. بازدید از موزه، آشنا کردن کودکان با مفاهیم نفتی و موزه ای به زبان ساده و کودکانه، برگزاری کارگاه های نقاشی، شعرخوانی، قصه گویی، بازی و سرگرمی های کودکان از جمله برنامه های برگزار شده طی این هفته بود. علیپور هدف از این تصمیم را آشنایی کودک امروز با صنعت نفت، فرهنگ سازی با هدف مصرف صحیح سوخت و آشنایی با میراث بجا مانده از گذشتگان عنوان کرد.