گفت وگوی «مشعل» با مدیر سرمایه گذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی
همه سیگنال ها سبز است
مشعل «سبز بودن سیگنال ها» از سوی سرمایه گذاران و مذاکره کنندگان خارجی برای همکاری با ایران، پیام روشن سیاسی اقتصادی آنان پس از سخنرانی ترامپ علیه ایران است که از سوی حسین علیمراد، مدیر سرمایه گذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی اعلام می شود. در گفت وگوی اختصاصی «مشعل» با او نکات مهمی بیان شده است؛ از روند حضور خارجی ها پس از برجام در ایران تا راه طی شده تا به امروز. بخش ویژه اظهارات آقای علیمراد آن است که می گوید: خارجی ها نه تنها از حرف های رئیس جمهور آمریکا متاثر نشده اند، که این فضا می تواند به عنوان یک فرصت مناسب برای ایران باشد و باید هوشمندانه از آن بهره برد. خبر خوش آنکه در پسابرجام، صنعت پتروشیمی 10 تفاهمنامه با شرکت های خارجی امضا کرده است. صحبت از میزان سرمایه خارجی مورد نیاز در صنعت پتروشیمی که می شود، می گوید: ما به دنبال جذب حداکثری سرمایه گذاری خارجی هستیم و به هیچ عنوان کوتاه نمی آییم. اطلاع داریم با تلاش فراوان و پیگیری مستمر بانک مرکزی و وزارت امور اقتصاد و دارایی تاکنون با کره ای ها هشت میلیارد یورو توافقنامه امضا شده، قرارداد بانک اتریشی به مبلغ یک میلیارد یورو نهایی شده و با دانمارک هم قراردادی در حال نهایی شدن است.
این گفت وگو را با هم می خوانیم:
آقای علیمراد، گفت وگو را از سخنرانی رئیس جمهور آمریکا آغاز کنیم. آیا این صحبت ها روند مذاکره با خارجی ها را متاثر کرده است؟
اکنون بیشتر طرف های ما در مذاکرات، اروپایی ها هستند، تاکنون همه سیگنال ها سبز است. همانطور که در بخش سیاسی منعکس می کنند که ما هستیم و اتفاقی نیفتاده و به همکاری ادامه داده و مانعی پیش نیامده است، در بخش صنعت بویژه بخش پتروشیمی نیز به همین گونه رفتار کرده اند. باید اعلام کنم که هیچ کدام از مذاکرات و نشست های ما به دلیل اظهارات ترامپ متوقف و یا ملغا نشده است. اگر این سخنان می خواست چراغ قرمزی داشته باشد، تاکنون نمایان شده بود. من خوشبختانه هیچ سیگنال منفی ندیدم. باید عرض کنم که شاید این حرف های ترامپ، فرصت جدیدی برای ایران ایجاد کند که ما باید فکر کنیم، هوشمندانه عمل کنیم و از این فضای ایجاد شده که همه فکر می کنند تهدید است، به عنوان یک فرصت بهره ببریم. هدف من و همکارانم در این مدیریت همین است تا عواقب احتمالی اینگونه سخنرانی های بی خردانه را به نحو مناسب مدیریت کنیم.
زنگنه در واکنش به صحبت های ترامپ اعلام کرد که هیچ محدودیتی برای حضور شرکت های خارجی، حتی آمریکایی وجود ندارد. پتروشیمی چه وضعیتی در این زمینه دارد؟
دقیقا در همین زمینه ما هم هیچ محدودیتی برای حضور هیچ شرکتی از هیچ کشوری غیر از رژیم اشغالگر قدس نداریم.
قبلا شرکت های آمریکایی برای حضور در صنعت پتروشیمی ایران ابراز تمایل کرده اند؟
بله؛ در انتقال فناوری. در سمینارها و کنفرانس هایی که شرکت می کنیم، شاهد تمایل زیاد شرکت های آمریکایی برای سرمایه گذاری، همکاری و نقش گذاری در صنعت پتروشیمی ایران بوده و هستیم که به دنبال راهکاری برای حضور و فعالیت در ایران هستند و از طریق ما آن را جست وجو و مشاوره می کنند که خوشبختانه در بعضی موارد با همکاری خودشان موفق هم بوده ایم.
مشخصا بخش خاصی از پتروشیمی را مدنظر دارند؟
صنعت پتروشیمی تقریبا به همه صنایع ایران به نحوی مرتبط است و رشد آن تاثیر فزاینده و چشم گیری در رشد کل صنعت کشور خواهد داشت. شرکت های آمریکایی و اروپایی در همه بخش های این صنعت تمایل به حضور دارند؛ اما ایران محدودیت ها و ظرفیت هایی دارد. ما اعتقادمان این است در ایران در برخی زمینه ها کاملا خودکفا شده است، از جمله در ساخت و نصب، کمترین وابستگی را به مهندسی و طراحی شرکت های خارجی داریم، از این رو مراجعه شرکت های خارجی در این زمینه را رد می کنیم که باعث تعجب آنها می شود. در تامین تجهیزات صنعت نفت و پتروشیمی نیز در این مسیر حرکت می کنیم.
توتال هم دوباره برای تداوم مشارکت و همکاری تاکید کرده است. در پتروشیمی، این همکاری چه مرحله ای را طی می کند؟
بتازگی با نمایندگان شرکت توتال جلسه داشتیم. همزمان با پیگیری این شرکت، راهبرد پتروشیمی نیز تداوم فعالیت با مشارکت آنهاست. آنها هم در مذاکرات فعالانه حضور داشته و نقش موثری دارند و عقب نکشیده اند و از مواضع شان کوتاه نیامده اند.
اکنون اوضاع سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی چگونه است؟
سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی، مشتمل بر دو بخش داخلی و خارجی است. تحرکات جدیدی را در حوزه سرمایه گذاری خارجی، پس از امضای سند جامع اقدام مشترک (برجام) شاهد بودیم که حاصل حسن اعتماد به ایران بود. پس از این مهم و لغو تحریم ها، ما در مسیری گام برداشتیم که بتوانیم شرایطی را فراهم کنیم تا اگر شرکت های خارجی، بویژه شرکت های صاحب فناوری بین المللی، تمایل به سرمایه گذاری در این صنعت دارند، از فضای مناسب ایران در این حوزه مطلع شوند. خوشبختانه قبل از انجام هر اقدامی از طرف ما، از قبیل برگزاری سمینار و معرفی موقعیت های سرمایه گذاری، شرکت ها خود به سراغ ما آمدند. چون بازار ایران را در منطقه خاورمیانه، بازاری امن و با ثبات برای سرمایه گذاری به دلایل مختلفی می دانستند و می دانند.
بازار ایران چه جذابیت هایی برای خارجی ها دارد؟
وجود مزیت های سرمایه گذاری در ایران از جمله دلایل این تمایل است. چهار عامل تاثیرگذار و مهم در اقتصاد طرح های پتروشیمیایی، به اضافه امنیت سرمایه گذاری، بالاترین مزیت برای سرمایه گذاری در ایران است. این چهار عامل عبارتند از: وجود خوراک فراوان و پایدار، نیروی انسانی متخصص، سازندگان توانمند تجهیزات و شرکت های مهندس و نصب وساختمان و بازار روبه رشد داخلی و منطقه ای. شرکت های معروف بین المللی بسیار هوشمندانه عمل می کنند، صنعت پتروشیمی طی هشت سال تحریم هیچ گاه متوقف نشد و به فعالیت های خود با وجود تحریم ها ادامه داد و در آن مقطع، چند طرح در دوره تحریم افتتاح شد. همه، ایران را ترک کرده و کسی با ما همکاری نمی کرد. مجبور بودیم به نیروهای متخصص داخلی متکی باشیم تا بتوانند این کار را انجام دهند که خوشبختانه این مهم اتفاق افتاد. شرکت های خارجی باهوش آمدند و دیدند که پتانسیل کاری در ایران وجود دارد که می توانند به آن از نظر اجرایی و فناوری تکیه کنند. خیلی خوشبخت هستم که اعلام کنم وقتی همکارانم و خود من به اتفاق نمایندگان شرکت های خارجی، برای بازدید از مناطق اجرای طرح ها مراجعه می کردیم و نمایندگان شرکت های خارجی، شاهد اجرای این طرح ها بدون حضور شرکت های بزرگ خارجی بودند، متعجب می شدند و باعث شگفتی آنها بود.این مزیت ها به قدری تاثیر گذار بوده و هست که مراجعه شرکت های خارجی به میزانی افزایش یافته که برنامه ریزی ملاقات ها از دست ما خارج شده و گاه، زمان برای مذاکره و پذیرا بودن آنها کم می آید و مجبور هستیم حتی در روزهای تعطیل هم این روند را ادامه دهیم. نتیجه این ملاقات ها به این منجر شده است که ما در اولین فرصت در چارچوب توافقات و حیطه کاری مشخصی، تفاهمنامه هایی را با آنها امضا کنیم.
این مذاکرات چه حاصلی داشته و به چه نتایجی منجر شده است؟
تاکنون این مذاکرات ما را به امضای 10 تفاهمنامه رسانده است. ازاین تعداد 6 تفاهمنامه به شکل جدی در حال پیگیری است که از بین این شش تفاهمنامه نیز سه تفاهمنامه مورد هدف ماست برای اینکه به نتیجه برسد. یکی از آنها در فاز بررسی اقتصادی است که امیدواریم فاز بررسی اقتصادی آن در دو ماه آینده پایان یابد و به مرحله ای برسیم که بتوانیم آن را به قرارداد تبدیل کنیم. این قرارداد، همان توافق اولیه سرمایه گذاری خواهد بود.
باقی تفاهمنامه ها چه روندی را طی می کند؟
2 تفاهمنامه از طرف ما لغو شده است. به دلیل اینکه شرح کاری و اهداف ما که مدنظر جمهوری اسلامی ایران بود، محقق نشد. ما قرار نیست برای «هیچ» مذاکره کنیم. ما اگر مذاکره و تفاهمنامه ای داریم، برای رسیدن به هدفی است. اگر احساس کنیم به آن هدف نمی رسیم، اختتام تفاهمنامه را اعلام می کنیم تا تمرکزمان روی اهداف از دست نرود.
برای بسیاری، روند طولانی امضای تفاهمنامه تا قرارداد، محل سوال است. توضیح شما در این باره چیست؟
یک تفاوت مهم و اساسی میان تفاهمنامه ها و دیدگاه های شرکت های خارجی با سرمایه گذاران داخلی در حوزه های مختلف از جمله صنعت پتروشیمی وجود دارد. اول لازم است اشاره کنم که سرمایه گذاران داخلی با وجود آگاهی از قوانین داخلی و علم به اینکه اگر بخواهند کاری انجام دهند، باید چه قوانینی را رعایت کنند، روند سرمایه گذاری شان سریع تر است.حال نکته اینجاست که شرکت های خارجی به قوانین و شرایط ایجاد کسب و کار کشور پس از دوران تحریم آشنایی ندارند، از این رو همچون سرمایه گذاران داخلی نمی توانند سریع تصمیم بگیرند. در نظر داشته باشیم که طرح های پتروشیمیایی، پروژه های بزرگ و سرمایه بر هستند و لازم است از تمام جوانب مورد بررسی و مطالعه دقیق قرار بگیرند. به عنوان مثال تمام جوانب ناپایداری و شاخص های اثرگذار در یک پروژه را دقیق بررسی می کنند، در کنار آن شرایط و ریسک های محیطی فضای کسب و کار را هم در نظر گرفته و بعد از 6 ماه بررسی اثرعوامل مختلف به صورت تجمعی در قالب یک گزارش اولیه ممکن است به نتیجه مثبت در ادامه کار برسند که در این صورت، وارد فاز جدید یا بررسی اقتصادی اولیه می شوند. در پایان این فاز، تصمیم اولیه سرمایه گذاری گرفته می شود و پس از آن در صورت مثبت بودن به مرحله FEED و سپس به تصمیم نهایی وقطعی برای سرمایه گذاری در یک کشور ثالث می رسند که نقش شرکت ملی صنایع پتروشیمی و اختصاصا مدیریت سرمایه گذاری در کل این فرآیند، بسیار حساس و تاثیر گذار است. بر اساس تجربیات بین المللی برای کشوری مثل ایران در شرایط پسابرجام، برای یک سرمایه گذاری 4 تا 5 میلیارد دلاری از سوی سرمایه گذار خارجی، نزدیک به یک تا دو سال کار مطالعاتی لازم است تا تصمیم نهایی گرفته شود.
شرکت ملی صنایع پتروشیمی در روند مذاکرات و حضور سرمایه گذاران چه نقشی دارد؟
شرکت ملی صنایع پتروشیمی اکنون براساس اصل 44 قانون اساسی، مستقیم نمی تواند خود سرمایه گذاری کند، مگر در موارد خاص، از جمله توسعه مناطق محروم و یا فناوری های نو و ما مجبور هستیم سرمایه گذاران خارجی را به سرمایه گذاران توانمند داخلی متصل و خودمان هم پایش کنیم و در کنار آنها باشیم تا با در نظر داشتن اهداف مهم و راهبردی جذب حداکثر سرمایه گذاری خارجی، از فرصت به وجود آمده استفاده کنیم. در اصل سرمایه گذاران بخش خصوصی و خارجی هستند که سرمایه گذاری می کنند. همانقدر که شرکت خارجی حق دارد برای سرمایه گذاری در ایران تصمیم بگیرد، سرمایه گذار یا شریک داخلی هم حق دارد تصمیم بگیرد که آیا با این شرکت همکاری خود را ادامه دهد و در طرح مد نظر مشارکت کند یا خیر؟ ممکن است در پایان مطالعات، سرمایه گذار داخلی تمایل به ادامه همکاری نداشته باشد، از این رو نقش شرکت ملی صنایع پتروشیمی این خواهد بود که کمک کند تا شرکت خارجی به تنهایی و مستقل پروژه و سرمایه گذاری را انجام دهد و یا شریک توانمند داخلی دیگری را به او معرفی کند. در مجموع باید بگویم که در دو زمینه سرمایه گذاری و تامین مالی خارجی، شرکت ملی صنایع پتروشیمی نقش موثر و فعالی را ایفا می کند و در هیچ کدام از این دو زمینه، محدودیتی برای سرمایه گذاران خارجی نداریم.