«مشعل» عملکرد دولت ها در مخزن مشترک با قطر را بررسی می کند
خداحافظی با بخش فراساحلی پارس جنوبی
مشعل طلسم پارس جنوبی که با حضور دولت تدبیر و امید شکسته شد، اکنون به مراحل نهایی توسعه در بخش فراساحل رسیده و قسمت دریایی پارس جنوبی به «پایان» سلام می کند تا دفتر این بخش قطور صنعت نفت کشور در بخش توسعه بسته شود و دیگر دلشوره از دست رفتن منابع مشترک گازی به نفع شریک قطری را نداشته باشیم. از این پس باید منتظر عملکرد دولت های آینده باشیم که پرونده جدید در این بخش را چگونه ادامه خواهند داد تا مدافع حقوق مردم و حفظ منافع ملی باشند. میدان گازی پارس جنوبی، بزرگترین منبع گازی جهان است که روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس قرار دارد و یکی از اصلی ترین منابع انرژی ایران به شمار می رود. مساحت این میدان 9700 کیلومتر مربع است که نزدیک به سه هزار و ۷۰۰ کیلومتر مربع از این میدان مشترک، در آب های سرزمینی ایران و ۶ هزار کیلومتر مربع از آن در آب های قطر واقع شده است. پارس جنوبی به عنوان بزرگترین میدان گازی جهان، 40 تریلیون مترمکعب گاز طبیعی(21 درصد از کل گاز دنیا) و حدود ۵۰ میلیارد بشکه میعانات گازی در خود ذخیره کرده است. توسعه ميدان مشترك گازي پارس جنوبي، با هدف تامين گاز مورد نيازكشور در بخش های تزريق به ميادين نفتي، عرضه به واحدهاي صنعتي و نيروگاه ها، گازرساني به واحدهاي خانگي- تجاري، تامين خوراك مجتمع هاي پتروشيمي وصادرات گاز، ميعانات گازي، گازمايع و گوگرد در برنامه هاي وزارت نفت قرارگرفته است. حفر اولین چاه اکتشافی در مخزن مشترک پارس جنوبی به سال 1369 بازمی گردد. قرارداد فازهای 1 تا 3 در سال 1376 و فعالیت اجرایی طرح های توسعه پارس جنوبی در سال 1377 آغاز شده است. قطری ها نیز کار در این میدان را از سال 1369 آغاز کرده بودند تا نخستین برداشت ایران از این میدان به سال 1381 برسد. به خاطر دارید که با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، میزان برداشت از مخزن مشترک پارس جنوبی به میزان 282 میلیون مترمکعب رسیده بود، تصور کنید برداشت سرنوشت ساز کشور از این مخزن از طرف ایران کند و کندتر شد تا با استقرار دولت روحانی، گام های توسعه ای در این بخش مسیری یافت که در سال 1399 باافزایش 2 و نیم برابری، به بیش از 700 میلیون مترمکعب رسید. در هشت سال اخیر، ۱۷ فاز پارس جنوبی به بهره برداری رسیده و ظرفیت تولید این میدان مشترک با رشد حدودا ۲.۵ برابری، از ۲۸۵ میلیون مترمکعب در سال 1392 به بیش از ۷۲۰ میلیون مترمکعب افزایش یافته است. همچنين با راه اندازي اولين رديف پالايشگاهي فاز 14 كه پيش بيني مي شود تا پايان امسال به انجام برسد و در نهايت اتمام مرحله اول توسعه فاز 11 براساس برنامه مصوب در سال 1400، فرايند توسعه اي ميدان گازي مشترك پارس جنوبي به خط پايان نزدیک می شود. اگر بخواهیم به شکل مستند و مستدل و با آمار و ارقام به بررسی پیشرفت ایجاد شده در این حوزه بپردازیم، شاخص چاه ها، سکوها، خطوط لوله دریایی، تعداد ردیف پالایشگاهی و همچنین میزان افزایش ظرفیت تولید از میدان پارس جنوبی در سه مقطع 80 تا 83، 84 تا 91 و 92 تا 98 مورد بررسی قرار گرفته است که در ادامه می آید:
رکوردزنی درحفر چاه
از سال 80 تا 83 میزان چاه های حفاری شده در میدان گازی پارس جنوبی، 54 حلقه بوده است، عددی که از سال 84 تا پایان 92 نیز ثابت مانده تا اختلاف آن، با سرعت گرفتن فعالیت ها در دولت تدبیر و امید، فاحش باشد. به گونه ای که از سال 92 تا 98 تعداد چاه های حفر شده به میزان 228 حلقه رسیده و به این ترتیب، مجموع چاه های حفر شده در پارس جنوبی در مقاطع مورد بررسی 336 حلقه چاه بوده است.
نصب سکوهای بهره برداری
تعداد سکوهای بهره برداری شده از سال 80 تا 83 تعداد 6 سکو بوده و در دولت بعد، یعنی در فاصله سال های 84 تا 91 در طول هشت سال تنها 5 سکو مورد بهره برداری قرار گرفته است. این عدد با رشدی قابل توجه در فاصله سال های 92 تا 98 به 26 سکو افزایش یافته است. مجموع سکوهای بهره برداری شده پارس جنوبی در طول دو دهه 37 سکو که سهم دولت های یازدهم و دوازدهم از آن 26 سکو بوده و به عبارتی بالاترین میزان را در اختیار داشته است.
خط لوله دریایی
تعداد خطوط لوله دریایی بهره برداری شده در فاصله سال های 80 تا 83 به میزان 525 کیلومتر بوده و این عدد در طول هشت سال دولت بعد از اصلاحات به 515 کیلومتر کاهش یافته است. در طول دولت تدبیر و امید تعداد خطوط لوله دریایی به میزان 2 هزار و 160 کیلومتر رسیده و مجموع خطوط لوله دریایی بهره برداری شده در پارس جنوبی 3200 کیلومتر بوده است.
ردیف پالایشگاهی
تعداد ردیف پالایشگاهی ایجاد شده در طول سال های 80 تا 83 به میزان 10ترین بوده که در طول هشت سال دولت نهم و دهم همین عدد حفظ شده است؛ اما در طول دولت یازدهم و دوازدهم ردیف پالایشگاهی جدید ایجاد شده به 30 ترین رسیده تا مجموع ردیف پالایشگاهی در مجموع تمام سال ها 50 ترین باشد.
قطر را پشت سرگذاشتیم
در حال حاضر میزان برداشت از مخزن مشترک پارس جنوبی 700 میلیون مترمکعب است. سهم دولت هفتم و هشتم از زمان آغاز فعالیت در پارس جنوبی در طول سال های 80 تا 83 به میزان 141 میلیون مترمکعب بوده است. در طول هشت سال دولت هشتم و نهم، میزان برداشت از پارس جنوبی صفر بوده و در طول سال های 92 تا 99 این عدد به 700 میلیون متر مکعب رسیده است. افزایش ظرفیت تولید از میدان پارس جنوبی در دولت یازدهم و دوازدهم 418 میلیون مترمکعب بوده است. به عبارتی، میزان برداشت از مخزن مشترک پارس جنوبی که سال 92 به میزان 282 میلیون مترمکعب بوده، در سال 99 باافزایش 2 و نیم برابری به 700 میلیون مترمکعب رسیده است.
فاز 12 اسفند 93
فاز ١٢ پارس جنوبی، بزرگترین پروژه توسعه ای پارس جنوبی از نظر حجم کار، میزان سرمایه گذاری و تولید به شمار می رود که با بهره برداری از آن در اسفند 93 و پیش از برجام، روزانه 3 میلیارد فوت مکعب گاز ترش (معادل 75 میلیون مترمکعب گاز شیرین) به شبکه سراسری تزریق و در این فاز همچنین ١٢هزار بشکه میعانات گازی و 750 تن گوگرد برای صادرات تولید می شود. ارزش محصولات تولید شده فاز ١٢، ماهانه بیش از ٣٢٧ میلیون دلار است. همچنین تولید گاز شیرین این فاز حدود ٦ میلیون تن و میزان میعانات گازی تولیدی نیز بیش از 8 میلیون و ٨٠٠ هزار بشکه است که تاکنون ١١,٣ میلیون بشکه از این میعانات گازی صادرشده است. تاریخ شروع این پروژه مرداد 86 و زمان تکمیل توسعه و افتتاح آن اسفند 93 بوده است.
فاز 13 پارس جنوبی
اهداف این طرح مشتمل بر تولید روزانه 56/6 میلیون متر مکعب گاز غنی، تولید روزانه 75 هزار بشکه میعانات گازی، تولید سالانه 1.05 میلیون تن گاز مایع(LPG) پروپان و بوتان،یک ميليون تن اتان به منظور تامین خوراک واحدهای پتروشیمی و تولید روزانه 400تن گوگرد است.
تاسیسات دریایی این فاز شامل چهار سکوی دریایی در مجموع شامل 38 حلقه چاه در فاصله 90 کیلومتری ساحل کنگان، دو رشته خط لوله 32 اینچ دریایی برای انتقال گاز به طول تقریبی هر خط 90کیلومتر و دو خط لوله 4 اینچ دریایی برای انتقال محلول گلایکول به طول تقریبی هر خط 90 کیلومتر است.
فاز 14 پارس جنوبی
اهداف طرح، تولید روزانه 56.6 میلیون مترمکعب گاز غنی، 75 هزار بشکه میعانات گازی، 400 تن گوگرد و تولید سالانه 1.05 میلیون تن گاز مایع(LPG) پروپان و بوتان و یک ميليون تن اتان به منظور تأمین خوراک واحدهای پتروشیمی است. تاسیسات دریایی این طرح شامل چهار سکوی دریایی در مجموع 44 حلقه چاه در فاصله 105 کیلومتری ساحل کنگان، دو رشته خط لوله 32 اینچ دریایی انتقال گاز به طول تقریبی هر خط 105 کیلومتر و دو خط لوله 4 اینچ دریایی برای انتقال محلول گلایکول به طول تقریبی هر خط 105 کیلومتر است که البته در این فاز باید منتظر آماده شدن پالایشگاه فاز 14 پارس جنوبی باشیم.
فازهای 15 و 16
اهداف طرح ،تولید روزانه 56/6 میلیون متر مکعب گاز غنی، 75 هزار بشکه میعانات گازی و 400 تن گوگرد و همچنین تولید سالانه1.05 میلیون تن گاز مایع (LPG) پروپان و بوتان و تولید سالانه یک ميليون تن اتان به منظور تامین خوراک واحدهای پتروشیمی بوده است. تاسیسات دریایی این دو فاز، شامل دو سكوي دريايي در مجموع شامل 22 حلقه چاه در فاصله 115 كيلومتري ساحل عسلويه، دو رشته خط لوله 32 اينچ دريايي انتقال گاز به طول تقريبي هر خط 115 كيلومتر، دو خط لوله 4 اينچ دريايي برای انتقال محلول گلايكول به طول تقريبي هر خط 115 كيلومتر است. این دو فاز پارس جنوبی دي سال 1394 به طور رسمي راه اندازي شد.
فازهای 17 و 18
اهداف طرح تولید روزانه 56/6 میلیون متر مکعب گاز غنی، 75 هزار بشکه میعانات گازی، 400 تن گوگرد و همچنین تولید سالانه1.05 میلیون تن گاز مایع(LPG) پروپان و بوتان و یک ميليون تن اتان به منظور تامین خوراک واحدهای پتروشیمی است. تاسیسات دریایی آن شامل چهار سكوي دريايي در مجموع شامل 44 حلقه چاه در فاصله 105 كيلومتري ساحل عسلويه، دو رشته خط لوله 32 اينچ دريايي انتقال گاز به طول تقريبي هر خط 105 كيلومتر و دو خط لوله 4 اينچ دريايي برای انتقال محلول گلايكول به طول تقريبي هر خط 105 كيلومتر است. عمليات احداث اين فازها از 22 خرداد سال 1385 آغاز و پروژه در فروردين سال 1396 به طور رسمي از سوی رئيس جمهوري راه اندازي شد.
فاز 19
اهداف طرح، تولید روزانه 56/6 میلیون متر مکعب گاز غنی، تولید روزانه 75 هزار بشکه میعانات گازی و 400 تن گوگرد و تولید سالانه1.05 میلیون تن گاز مایع (LPG) پروپان و بوتان و یک ميليون تن اتان به منظور تامین خوراک واحدهای پتروشیمی است. تاسیسات دریایی آن تعداد چهار (1+3) سكوي دريايي در مجموع شامل 21 (6+15) حلقه چاه در فاصله 110 كيلومتري ساحل كنگان، دو رشته خط لوله 32 اينچ دريايي انتقال گاز به طول تقريبي هر خط 110 كيلومتر، دو خط لوله 4 اينچ دريايي برای انتقال محلول منو اتيلن گلايكول به طول تقريبي هر خط 110 كيلومتر، يك خط لوله 36 اينچ دريايي ترمينال ميعانات گازي به طول تقريبي 6 كيلومتر و دو خط لوله 18 اينچ دريايي کلد (اينكونل 625) بين سكوهاي اقماري و اصلي به طول كلي تقريبي 15 كيلومتر است. اين پروژه در فروردين سال 1396 به طور رسمياز وسوی رئيس جمهوري راه اندازی شد.
فازهای 20 و 21
این فازها با اهداف تولید روزانه 56/6 میلیون متر مکعب گاز غنی، 75 هزار بشکه میعانات گازی و همچنین تولید سالانه1.05 میلیون تن گاز مایع(LPG ) پروپان و بوتان یک ميليون تن اتان به منظور تامین خوراک واحدهای پتروشیمی و تولید روزانه 400تن گوگرد است. تاسیسات دریایی آن شامل دو سكوي دريايي در مجموع شامل 22 حلقه چاه در فاصله 105 كيلومتري ساحل عسلويه، دو رشته خط لوله 32 اينچ دريايي انتقال گاز به طول تقريبي هر خط 105 كيلومتر و دو خط لوله 4/5 اينچ دريايي برای انتقال محلول گلايكول به طول تقريبي هر خط 105 كيلومتر است.
فازهای ۲۲ تا ۲۴
اهداف تولیدی این سه فاز، تولید روزانه ۵۶ میلیون متر مکعب گاز ترش، ۷۵ هزار بشکه میعانات گازی و ۴۰۰ تن گوگرد و تولید سالانه یک میلیون و ۵۰ هزار تن گاز مایع (LPG) پروپان و بوتان و یک میلیون تن اتان به منظور تامین خوراک واحدهای پتروشیمی است. توسعه زنجیره دوم فازهای ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی سال ۹۸ با نصب دو سکوی ۲۳ و ۲۴B ادامه یافت. سکوی فاز ۲۳ پارس جنوبی ۲۱ آبانماه در موقعیت خود در آب های خلیج فارس قرار گرفت و نیمه دیماه ارسال گاز آن با ظرفیت ۱۴.۲ میلیون مترمکعب گاز به پالایشگاه این فازها آغاز شد. سکوی B فاز ۲۴ نیز ۲۴ آبانماه و با ظرفیت مشابه سکوی فاز ۲۳ نصب و ارسال گاز آن به پالایشگاه شروع شد. زنجیره نخست فازهای ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی۲۶ با حضور رئیس جمهوری، عملیاتی و سبب افزایش برداشت روزانه ۲۸ میلیون مترمکعب گاز از این میدان مشترک گازی شد.