فوائد و آثار وضو از منظر بهداشتی و معارف اسلامی (بخش نخست)
پاکی در جسم و جان
در میان آداب اسلامی، وضو گرفتن جایگاه بسیار بالایی دارد؛ در جاهایی واجب و در جاهایی مستحب است. وضو برای مسلمانان آثار و برکات معنوی و معرفتی بسیار زیادی دارد که ممکن است از برخی از آنها آگاه نباشیم. در مطلب پیش رو کوشیده ایم تا برخی فواید و آثار وضو گرفتن را از دو منظر بهداشتی و اسلامی برایتان بازگو کنیم. اینها تنها گوشه ای از برکات مادی و معنوی، وضو گرفتن است، در بخش نخست این مطلب با ما همراه باشید:
وضو به عنوان يک عبادت، در دستور کار مسلمانان قرار گرفته و عبارت است از شستن صورت و دست ها و مسح سر و پاها با شرايط خاص معنوي که باعث نورانيت فرد می شود. بى گمان، وضو داراى دو فايده روشن است، فايده بهداشتى و فايده اخلاقى و معنوى. از نظر بهداشتى، شستن صورت و دست ها، آن هم پنج بار و يا دست كم سه بار در شبانه روز اثرى بسيار سازنده در پاكى بدن دارد. مسح سر و روى پاها كه شرط آن رسيدن آب به موها يا پوست است، سبب می شود كه اين اعضا را نيز پاكيزه بداريم. قرآن کریم در آیه 6 سوره مائده درباره فلسفه وضو می فرمايد: «ما يُرِيدُ اللّهُ لِـيَجعَلَ عَلَيكُمْ مِن حَرَج وَلكِنْ يُريدُ لِيُطَهِّرَكُم؛ خداوند با برنامه وضو و غسل نمى خواهد سختى را براى شما پديد آورد، بلكه می خواهد شما را پاك سازد». امام رضا(ع) می فرمايد:«خداوند واجب فرموده است بندگانش وضو گيرند و نماز را با آن آغاز كنند تا در پيشگاهش پاكيزه و فرمانبردار باشند و از آلودگى ها و نجاسات پيراسته شوند. افزون بر اين، وضو موجب از ميان رفتن كسالت و افسردگى می شود و قلب آدمى را براى بازيافتن در حضور خداى جبّار پاك می سازد».
اعجاز وضو در سلامت
در آیه 6 سوره مائده آمده است: «يا ايها الذين آمنو اذا قمتم الي الصلاه فاغسلوا وجوهكم و ايديكم الي المرافق وا مسحوا و برؤسكم و ارجلكم الي الكعبين؛ اي كساني كه ايمان آورده ايد، چون به نماز برخيزيد، صورت و دست هايتان را تا آرنج بشوييد و سر و پاهاي خودتان را تا بر آمدگي پيشين (هر دو پا) مسح كنيد». وضو به صورت يك عبادت دردستور كار مسلمانان قرار گرفته و عبارت است از شستن صورت و دو دست و مسح سر و دو پا با شرايط خاص كه موجب نورانيت و معنويت خاص همراه با نظافت شخصي می شود؛ بنابراين وقتي كه ما روزي چند بار براي نماز وضو می گيريم، گذشته از زدودن آلودگي، به اعصاب و كل عضلات بدن آرامش می دهيم و خستگي و كسالتي را كه در اثر كار روزانه و سستي خواب به ما دست می دهد، از بين می بريم و به چهره خود نشاط و روشنايي و شادابي می بخشيم و خود را آماده زدودن آلودگي هاي جسمي می کنیم، كساني كه به راستي نماز را با توجه و حضور قلب می خوانند، داراي چهره اي پاك و نوراني و رفتاري آرام و باوقارند.
وضو گرفتن و بهداشت تن و روان
تجربه نشان داده و از نظر علمي نيز به اثبات رسيده كه وضو باعث طهارت و نورانيت باطن انسان شده و حالتي معنوي در انسان ايجاد می كند كه سبب نشاط و شادابي روح می شود و از نظر معنوي، چون با قصد قربت و براي خدا انجام می شود، اثر تربيتي دارد، مخصوصاً چون مفهوم كتابي آن اين است كه از فرق تا قدم در راه اطاعت تو گام بر می دارم، مويد این است كه اين فلسفه اخلاقي و معنوي است. همچنين تماس آب با پوست بدن اثر خاصي در تعادل اعصاب سمپاتيك و پاراسمپاتيك دارد. شستن صورت و دست ها، آن هم پنج بار و يا لااقل سه بار در شبانه روز اثرات قابل ملاحظه اي در نظافت بدن دارد، همچنين، مسح كردن بر سر و پشت پاها كه شرط آن رسيدن آب به موها يا پوست تن است، سبب پاكيزه نگه داشتن اين اعضا می شود. همان طور كه می دانيم، برخي بيماري ها تظاهرشان از پوست شروع می شود. مثلاً برخي بيماري هاي قارچي، پوست نواحي چين دار بدن مثل كشاله ران، زير بغل، لا به لاي انگشتان و... را درگير می كنند كه با مسح صحيح حد فاصل انگشتان می توان به نوعي از ايجاد بيماري پيشگيري کرد و به همين ترتيب مسح سر نيز می تواند توجه انسان را به ضايعات ديگر خصوصاً عفونت ها جلب کند و انسان را براي رفع آنها آگاه سازد. پيشگيري از ابتلا به بسياري از بيماري هاي گوارشي كه از اين راه ايجاد می شوند، ضرورت دارد و دست و صورت انسان كه غالباً در معرض آلودگی ها و ميكروب هاي مختلف است، لازم است در روز به واسطه وضو چند مرتبه اي شسته شوند. امام علي(ع) فرمودند: «شستن دهان و بيني هنگام وضو و غسل، پاك كننده دهان و بيني است». رعايت بهداشت دهان و دندان و پيشگيري از بيماري هاي مختلف آن، از جمله پوسيدگي دندان ها و بيمارهاي مختلف آن و بيماري هاي لثه و بافت هاي اطراف آنها امري مسلم است كه قرن ها قبل به شکلی بسيار جالب حضرت امام علي(ع) آن را بيان داشته و در احكام وضو نيز بدان تاكيد شده است، چرا كه شستن چند باردهان و دندان ها در طول روز باعث طهارت آن نواحي می شود و اثر بسياري در پيشگيري عفونت هاي مربوط به آن دارد. همچنین يكي از راه هاي عمده انتقال عفونت هاي تنفسي و يا بسياري از عفونت هاي ديگر، بيني است. يعني استنشاق ميكروب از راه بيني يك روش عمده انتقال بسياري عفونت هاست، خصوصاً در فصل سرما به علت تجمع نزديك به هم افراد در محيط هاي بسته كه سبب شرايط مناسبي جهت انتقال عفونت ها از همين راه می شود، بيماري امكان شيوع بيشتري می يابد و به همين علت در فصل سرما شايع ترين علل مراجعه بيماران به مراكز درماني و كلينيك ها، سرما خوردگي است كه عمده انتقال بيماري از راه بيني است. بسياري از مسائلي كه در باب احكام وضو آمده، چند مرتبه چشيدن آب و نيز استنشاق و حتي شستن قسمتي از درون بيني هنگام وضو، توصيه شده است. چرا که يكي از مهم ترين راه هاي جلوگيري از انتقال عفونت هاي تنفسي و يا به عبارت ساده تر، اولين سد دفاعي بدن در مقابل اين عفونت ها، مژك هايي هستند كه در مخاط بيني وجود دارند و با تماس هواي آزاد مرطوب می شوند و به عنوان مانعي در عبور ميكرب ها و مواد زايد به دستگاه تنفسي عمل می كنند.
فواید دیگر وضو
از نظر صاحب نظران رشته روان شناسي، جهت بهداشت صحيح خواب و داشتن خوابي راحت، بايد اصولي را رعايت کرد كه از جمله آنها، دوش ملایم گرفتن قبل از رفتن به رختخواب است و جالب اين كه در ادامه تاكيد می شود اين روش هر شب تكرار شود؛ بنابراين، براي دست يابي به يك خواب راحت و آرامش بعد از آن، دوش گرفتن و استحمام قبل از خواب مفيد است كه وضو می تواند جاي آن را بگيرد.
نواحي مرتبط با وضو، بيشترين وسعت را در قشر حركتي مغز دارند و هر چه تحريك اين قشر هم بيشتر باشد، خواب آلودگي و كسالت از انسان دور می شود.
تجربه نشان داده و از نظر علمي نيز به تاييد رسيده است كه آب سرد نسبت به آب گرم قدرت تحريك حسي بيشتري دارد.
امام صادق(ع) می فرمايند: «هر كس ذكر خدا را هنگام وضوبگويد، مانند اين است كه غسل كرده باشد».
کسي که با وضو بخوابد، بستر او برايش مسجد می شود و خوابش ثواب کسي را دارد که به نماز مشغول است تا اين که شب را به صبح رساند.
بعضي وقت ها با خود می گوييم کاش می شد نماز را بي وضو خواند مخصوصاً در فصل سرما که دشواري آن به نظرمان دو چندان می شود، اما اگر کمي در مورد وضو و تأثيرات مثبت آن بر روح و جسممان بيشتر بدانيم، شايد ترجيح بدهيم که همه با وضو باشيم.
تقدیر از امامان جماعت برتر صنعت نفت استان اصفهان
رابط فرهنگی منطقه دو کشوری صنعت نفت، در هم اندیشی امامان جماعات صنعت نفت استان اصفهان از روحانیون و امامان جماعت برتر استان اصفهان تجلیل و تقدیر کرد.
در نشست هم اندیشی امامان جماعات صنعت نفت استان هرمزگان که با حضور سید مصطفی علوی، مدیر عامل شرکت گاز استان اصفهان و حجت الاسلام علی محمدی، رابط فرهنگی منطقه دو کشوری صنعت نفت و کمیته فرهنگی شرکت گاز استان اصفهان برگزار شد، مدیرعامل شرکت گاز استان اصفهان سخنانی درباره اهمیت کار فرهنگی و مطالبی در ارتباط با مشکلات شرکت گاز در خدمت رسانی به مردم بیان کرد.
حجت الاسلام علی علیمحمدی، رابط فرهنگی و امور روحانیون منطقه ۲ کشوری درباره نقش و جایگاه روحانیون، همچنین اهمیت کارگزاران در جامعه افزود: روحانیون در هرکجا هستند، جایگاه یک پدر را دارند که باید با ظرافت های خاص در تعامل با عموم مردم باشند. وی افزود: روحانیون باید دقت کنند خودشان را در گروه های سیاسی و جناحی قرار ندهند و بنابر تاکید مقام عظمای ولایت وارد قطب بندی های سیاسی نشوند. در ادامه این نشست فرهنگی، نظرات امامان جماعات در خصوص مسائل فرهنگی و شیوه های نقش آفرینی آنها مطرح و به برخی ائمه جماعات برتر، لوح تقدیر تقدیم شد.