نگاهی به چند کتاب کاربردی برای شناخت تاریخ نفت در ایران و جهان (بخش ششم)
از بازار نفت تا تاریخ اوپک
علی بهرامی باور کنید اگر دوست دارید فرزندتان «دکتر» شود یک راه بیشتر ندارد. آن تلویزیون را خاموش کنید. کمتر فیلم دانلود کنید و کمتر و کمتر در شبکه های اجتماعی بگردید. این وجه سلبی اش بود و حالا وجه ایجابی اش این است که خیلی راحت کتاب دستتان بگیرید و بخوانید. فرزندان ما یک الگو بیشتر ندارند و آن هم ماییم. وقتی بچه ها ببینند که پدر و مادرشان اهل کتاب هستند، خواه ناخواه «دکتر» هم می شوند و اگر «دکتر» هم نشوند مطمئن باشید شخص موفقی خواهند بود. همه اینها را گفتیم تا تاکید کرده باشیم که همکار محترم و بزرگوار صنعت نفتی «کتاب» بخوانید و مطالعه کنید. در این مطلب قرار نیست حرف های تکراری به شما تحویل بدهیم. اگر «مشعل» را دنبال کرده باشید، می دانید که یکی از اصلی ترین تلاش های ما در نشریه خودتان، معرفی کتاب های خوب و ارزنده برای خواندن بوده است. موضوع اصلی بخشی از این کتاب ها، تاریخ صنعت نفت در ایران معاصر است؛ موضوعی به غایت چند وجهی، اثرگذار و بسیار مهم که مطالعه درباره آن می تواند شما را علاوه بر شناخت عمیق با تاریخ صنعت نفت ایران، با ابعاد مهمی از تاریخ اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشورمان نیز آشنا سازد. این بار هم با ما باشید تا در صفحه تاریخ شما را با برخی کتاب های تاریخ نفت که بهترین نمونه های تاریخ نگاری درباره صنعت نفت ایران هستند، آشنا کنیم. بخش ششم این مطلب را دنبال کنید.
تاریخ جهانی نفت
شاید بد نباشد یک بار هم که شده تاریخ صنعت نفت را در جهان مرور کنیم. یک نگاه جامع کلی شاید خیلی از نگاه های جزئی و تخصصی ما را تکمیل کرده به آن جهت بخشی کند. واقعا تا به حال از خودمان پرسیده ایم صنعت نفت در جهان چگونه پا گرفت و چطور شد که حرف اول را در قرن بیستم و بیست و یکم زد؟ کتاب «تاریخ جهانی نفت» نوشته دانیل یرگین با ترجمه غلام حسین صالح یار می کوشد تا در بهترین روش ممکن عموم علاقمندان به صنعت نفت را با تاریخ آن در ابعاد جهانی آشنا کند. این کتاب با مرکب صنعت نفت شما را به هر کجای تاریخ معاصر جهان که فکرش را بکنید می برد. از جنگ جهانی اول تا جنگ خلیج فارس و از تحولات مدرن ژاپن تا انقلاب های سیاسی اجتماعی امریکای لاتین. همه درهای تاریخ و رخدادهای مهم تاریخی با کلید نفت گشوده می شود. خواننده این کتاب ارزشمند پا به پای نفت بسیاری از مباحث سیاسی، بین المللی، اقتصادی و اجتماعی را خواهد شناخت و خواهد دانست که چگونه نفت در قاب و قالب یک صنعت راهبردی باقی نماند و تمامی شئونات زندگی بشر قرن بیستم را تحت تاثیر خود قرار داد.
تاریخ جامع ملی شدن نفت
به نظر می رسد بر هر ایرانی فرهیخته ای واجب است سه جنبش و نهضت اساسی ایران معاصر را خوب بشناسد و از تاریخ آن هر چند به طور اجمالی آگاهی داشته باشد. مشروطه، ملی شدن صنعت نفت و انقلاب اسلامی سه جنبش و نهضتی هستند که تحولات تاریخی در ایران معاصر را دگرگون کرده اند و نه تنها بر ایران بلکه بر منطقه و تمامی جهان به تناسب و فراخور بزرگی شان، اثرهای جدی و ماندگاری گذاشته اند. کتاب «تاریخ جامع ملی شدن نفت» نوشته احمد خلیل الله مقدم یک روایت کلی و تا حدود زیادی اجمالی از نهضت بزرگ ملی شدن صنعت نفت ایران است. این اثر می تواند خواننده خود را به گونه ای مناسب و بدون اینکه درگیر جزئیات تخصصی کند، با کلیات این نهضت و البته تا حدودی با لایه های عمیق تر تحلیلی آن آشنا سازد. نثر روان و شیوه دقیق ساده نویسی نویسنده این اثر قابل توجه و ارج نهادن است. کتاب «تاریخ جامع ملی شدن نفت» را برای نوجوانان و جوانان تان نیز می توانید تهیه کنید چون هم مختصر است و هم می تواند کمک زیادی به یادگیری تاریخ مهم صنعت نفت ایران به فرزندان تان داشته باشد.
تاریخ بازار نفت
تاریخ اقتصادی صنعت نفت ایران و جهان در کمتر کتابی مورد توجه قرار گرفته است و به جرات می توان گفت چنین کتاب هایی که تاریخ تخصصی صنعت نفت را دنبال کرده باشند بسیار اندک اند. کتاب «تاریخ بازار نفت» نوشته احمد جزایری از جمله این آثار تخصصی است. این اثر تمرکز تاریخی خود را بر تحولات بازار نفت در سه دهه پایانی قرن بیستم و یک دهه نخست قرن بیست و یکم قرار داده است. از نکات برجسته این کتاب توجه نویسنده به روزشمار بازار نفت و دقت در تمامی جزئیات و تحولات اقتصاد نفت در دنیا و خاورمیانه است. مروری اجمالی به ظهور صنعت نفت در جهان، تاریخچه شکل گیری ابزارهای نفتی و بهره مندی از آمارهای دقیق اقتصادی در تهیه کتاب از مهمترین ویژگی های کتاب «تاریخ بازار نفت» محسوب می شود. اگر در رشته اقتصاد خصوصا گرایش اقتصاد انرژی تحصیل می کنید، خواندن این کتاب را از دست ندهید و صد البته کتاب طوری نوشته شده که عموم علاقمندان و خصوصا کارکنان و فعالان در صنعت نفت ایران نیز می توانند از آن استفاده کنند.
تاریخ مسجد سلیمان؛ تاریخ تحولات صنعت نفت
وقتی نام مسجدسلیمان می آید مطمئن باشید پای نفت در میان است و هنگامی که بناست تاریخ منطقه مسجد سلیمان روایت شود قطعا بخش و حجم بزرگی از این روایت به نفت اختصاص دارد. اساسا به دلیل اینکه در مسجدسلیمان بود که صنعت نفت ایران و خاورمیانه پا گرفت، هر گونه ای از بررسی تاریخی این منطقه با نفت عجین شده است. کتاب« تاریخ مسجد سلیمان، تاریخ تحولات صنعت نفت» نوشته دانش عباسی شهنی نیز از این دست آثار است. این کتاب که با نثری بسیار شیوا و روان و بسیار ساده می خواهد تاریخی از مسجدسلیمان را روایت کند لاجرم به صنعت نفت پرداخته است. تاریخی شیرین و شیوا که به مخاطب خود می گوید، زادگاه نفت ایران چگونه جایی است و چه بر سر آن آمده و چه روزگارانی را پشت سرش گذاشته است. اگر می خواهید به عمیق تاریخی نفت در ایران بروید حتما این کتاب را دنبال کنید و البته قطعا بدانید که اطلاعات بسیار خوب، مردم شناسانه ای نیز از ایل بزرگ بختیاری و مردم شریف و مهمان دوست آن منطقه را نیز به دست خواهید آورد. اگر خودتان یا نزدیکان تان در رشته هایی چون تاریخ معاصر، ایرانشناسی، جامعه شناسی یا ارتباطات اجتماعی تحصیل می کنند، این کتاب را از دست ندهید.