نگاهی کوتاه به چند مستند دیدنی برای روزهای کرونایی (بخش چهارم و پایانی)
لذتِ فیلم دیدن و آموختن
علی بهرامی حالا که کرونا گریبان فرهنگ و هنر را رها نکرده است، ما هم می کوشیم تا همچنان معرف خوبی برای محصولات فرهنگی_ هنری باشیم. چنانچه می دانید، بیش از یک سال گذشته کوشیده ایم تا در روزهای کرونایی شما را با انواع قالب ها و دسته بندی های هنری نه تنها آشنا کنیم؛ بلکه نحوه بهره مندی از آنها را از طریق فضای مجازی نیز به شما بشناسانیم.
در سه هفته گذشته کوشیدیم تا با بررسی مستندهای خاص و حرفه ای ایرانی، شما را با این نوع از سینما، که هم لذت بخش و هم آموزنده است، آشتی دهیم. فیلم های سینمایی و سریال های تلویزیونی دیدن اصلا بد نیست؛ اما مستند دیدن یک چیز دیگر است.
دریافت اطلاعات دقیق تر، آشنایی با یک رخداد خاص، ارتباط عمیق تر و واقعی تر با جریان زندگی و ... از محاسن پر شمار دیدن مستندهای حرفه ای محسوب می شود.
این شماره و به عنوان چهارمین و آخرین بخش از معرفی مستندها، سراغ چند مستند دیدنی دیگر رفته ایم. با ما همراه باشید:
سپیده کاشانی؛ شاعری از دیار سهراب
در میان شاعران ایرانی معاصر، سپیده کاشانی یکی از مشهورترین های آنهاست. او سال 1315 خورشیدی با نام اصلی سرور اعظم باكوچي متولد شد و از دوران نوجوانی، شعر گفتن را آغاز کرد. «سپیده کاشانی» نام هنری اوست. این شاعره ایرانی، در قالب های کلاسیک و نو، طبع خود را آزموده و به گواه بسیاری از شاعران معاصر، در هر دو این قالب ها موفق بوده است. كاشاني، سروده هاي انقلابي زيادي را خلق كرده كه بسياري از اين آثار در دوران جنگ تحميلي از راديو و تلويزيون پخش مي شد؛ وي از سال 1360 و به مدت 10 سال، عضو رسمي شعر و ادب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در تالار وحدت بود و بيش از يك سال نيز در سمت عضو شوراي عالي شعر و ادب تلويزيون انجام وظيفه كرد. اين شاعره بزرگ سرانجام در 24 بهمن سال 1371 شمسي به دليل ابتلا به بيماري سرطان چشم از جهان فرو بست و در بهشت زهرای تهران در جوار شهدا به خاك سپرده شد. شناخت زندگی و احوالات این شاعره ایرانی را می توانید در مستندی به نام «سپیده کاشانی» ببینید. مستندی که ایمان احمدی آن را در سال 1391 کارگردانی کرده است.
تنها مدرس؛ روایت زندگی مرد سرسخت سیاست و دیانت
هر آنچه درباره شهید مدرس، شنیده اید و دیده اید را کنار بگذارید و بیننده یکی از بهترین مستندها درباره زندگی او شوید. مستند «تنها مدرس»، روایتگر زندگی و پیچ و خم های شخصیت مردی است سرسخت که در سیاست ایران معاصر خوش درخشید و البته جانش را در راه دین و میهن فدا کرد. داستان زندگی پرماجرای شهید محمد مدرس، تنها به دوران اواخر پهلوی ختم نمی شود. او در دریای متلاطم سیاست از دوران آغاز مشروطه خواهی حضوری بسیار جدی داشته است. زندگی پر فراز و نشیب این مرد روحانی که «سیاست را عین دیانت و دیانت را عین سیاست» می دانست، در این مستند با دقت و با جزییات و زوایای مختلف و متنوعی که تا کنون بازگو نشده است، نشان داده می شود. با دیدن این مستند، اطلاعات بسیار خوبی درباره جنبش مشروطه، کودتای 1299 و برخی تحولات اجتماعی تاریخ معاصر به دست خواهید آورد. مستند «تنها مدرس» را معین شفیعی در سال 1399 کارگردانی کرده است.
عبدبطاط؛ تاریخ جنگ از زبان یک روزنامه نگار
این مستند را رضا برجی سال 1382 کارگردانی کرده است و با اینکه قدیمی به نظر می رسد؛ اما بسیار دیدنی است. مستند درباره زندگی، گفته ها و خاطرات یکی از خبرنگاران مستقل عراقی به نام محمد عبد بطاط است. کسی که حرف های زیادی برای گفتن و شنیدن دارد. او در جبهه های مختلف جنگ از نزدیک حضور بسیار جدی داشته و دراین مستند رضا برجی تلاش می کند تا جنگ هشت ساله عراق علیه ایران را با دقت موشکافی کند. مستند «عبد بطاط» بسیار دیدنی از آب درآمده است. همه چیز درآن زنده و ملموس است و گویی که جنگ در تک تک پلان ها و نفس های «محمد عبد بطاط» جریان دارد. با دیدن این مستند، قطعا بوی باروت و آژیرهای خطر را حس خواهید کرد و خواهید دید که چرا ایران و رزمندگان آن هشت سال مقاومت کردند، بدون اینکه یک وجب از خاک خود را به دست بیگانه دهند.
روزی روزگاری سینما؛ تاریخچه ای از سالن داری
عموما می دانیم که سینما در ایران بیش از 100 سال سابقه دارد. وقتی مظفرالدین شاه خیره و متعجب به دوربین سینمایی قدیمی سوغات فرنگ خود زل زده بود، هیچ کس گمان نمی کرد که این هنر در ایران به قدری رونق بگیرد که در سینمای دنیا، جزو مطرح ترین ها شود و شهرتی جهانی پیدا کند. درباره تاریخ سینما در ایران، حرف ها بسیار است؛ اما کسی تا کنون سخنی از تاریخ سینما داری (سالن های سینما) روایت نکرده است. سالن هایی که سرشار از خاطرات عجیب و غریب هستند و ساخت هر کدامشان در ایران، ماجرایی مخصوص به خود دارد. اگر می خواهید با تاریخچه سالن های سینما در ایران آشنا شوید، پیشنهاد می کنیم مستند«روزی روزگاری سینما» را از دست ندهید. مستندی دقیق و تاریخی که سالن به سالن به شما از تاریخ سینمای ایران می گوید. اینکه هر سالن چه زمانی تاسیس شد و چه بر آن گذشت، محتوای اصلی مستند «روزی روزگاری سینما» است. شهرام میراب قدم و سام ارجمندی این مستند را در سال 1392 ساخته اند.
آوانتاژ، کارتن خواب ها از زاوایه ای دیگر
مقدمه چینی نمی کنیم، همه مان با معضل کارتن خوابی و مشکلات عمیق و جدی آن آشنا هستیم. همه می دانیم چه آسیب های اجتماعی متوجه کارتن خواب هاست. اعتیاد، ورشکستگی، افسردگی، خودکشی و بسیاری موارد دیگر، دنیای کارتن خوابی را احاطه کرده است. آنها زمان و مکان را گم کرده اند، خودشان را از دست داده اند و شاید سرشار از نفرت یا سرریز از بی عاری شده اند. هر چه هست و هر آنچه می دانید را کنار بگذارید و بیننده مستند «آوانتاژ» شوید؛ مستندی که زندگی کارتن خواب ها را از زاویه ای عجیب به تماشا نشسته و به ما نیز نشان می دهد. دنیای سرشار از معضل آنها، تلنگری است برای مراقبت از چیزی به نام «انسانیت»؛ چرا که کارتن خواب ها پیش از هر چیز «انسان بودن» خودشان را ذبح کرده و پشت سرشان جا گذاشته اند. این مستند را محمد کارت در سال 1395 ساخته است.
اکسیژن؛ حرمت نهادن به محیط زیست
امروز دیگر مراقبت از محیط زیست، «سوسول بازی» و «بیکاری و علافی» دانسته نمی شود. تخریب محیط زیست چه در کشورمان و چه در تمامی دنیا، چنان به زندگی مان آسیب زده و آن را در معرض خطر قرارداده است که براحتی نمی توان از کنار تخریب آن گذشت. ما ایرانیان اگر از محیط زیست و فضای طبیعی و سبزمان مراقبت نکنیم، در آینده نزدیک، باید تاوان بسیار زیادی پرداخت کنیم. مستند «اکسیژن» خطرها و تاوان های احتمالی، تخریب محیط زیست را در ایران گوشزد می کند. این مستند دیدنی، نکات آموزنده بسیار زیادی دارد که اگر حتی اهل مراقبت از محیط زیست هم نباشید، چیزهای زیادی برای آموختن به دست خواهید آورد. این مستند را سید حسن یوسفی در سال 1396 کارگردانی کرده است.