گفت و گو با مدیرشرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه تربت حیدریه
تربت حیدریه هشتمین پایانه صادراتی انتقال فرآورده های نفتی
سعید محمدبیگی یکی ازارکان مهم دراقتصاد کلان کشورصادرات مواد نفتی وغیرنفتی است ومدیران این حوزه هاهمواره برآنند که بااجرای سیاست ها وطرح های راهبردی کوتاه مدت،میان مدت وبلندمدت، چرخشی روان تردرچرخ دنده های آن ایجاد کنند و کشور را درمسیری قرار دهند که به اعتلای آن بینجامد؛ دراین میان صادرات مواد نفتی با توجه به ظرفیت های بالقوه ای همچون مرز و زیرساخت هایی مانند راه آهن وبندر، می توانند به عینیت بخشی بیش از پیش به این اعتلا کمک کنند. درنخستین ماه سالی که همسو بامنویات مقام معظم رهبری سال»تولید، پشتیبانی ها ومانع زدایی ها» نام گذاری شده است، هشتمین مرکزصادرات فرآورده های نفتی درتربت حیدریه به بهره برداری رسید؛ مرکزی که ازآن می توان به عنوان پل ارتباطی صادرات موادنفتی پالایش شده به همسایه های شرقی کشورمان ازجمله افغانستان نام برد. این گزارش درگفت وگوباجواد بلندی، مدیرشرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه تربت حیدریه،نگاه اجمالی به ایجاداین مرکزصادرات فرآورده های نفتی واهداف راه اندازی آن دارد.
گفت وگوباجواد بلندی،مدیرشرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه تربت حیدریه قرار بود در زمانی زودترانجام شود؛ اماابتلای وی به کروناویروس وگذراندن دوره قرنطینه مربوط به آن، موجب شداین مهم به تاخیربیفتد؛ تاخیری که نتیجه آن رهایی ازبیماری بود وبازگشت بهبود که جای شکر دارد وخوشحالی.
متاسفانه دریک سال واندی گذشته، به واسطه شرایط کرونایی حاکم برکشور،امکان سفر برای حضوردرمناطق عملیاتی تقربیا به صفر رسیده وبه همین دلیل گفت وگوها به صورت سیمی (تلفنی) واین روزها ویدئو کنفرانسی انجام می شود.
گفت وگوباجواد بلندی نیزبه شیوه تلفنی انجام گرفت و وی نیزبا آن لهجه شیرین تربتی خود پاسخ گوی پرسشهایم بود.
طرح راه اندازی هشتمین مرکز صادرات فرآورده های نفتی در تربت حیدیه چه زمانی و با چه هدفی کلید خورد؟
رهنمودهای مقام معظم رهبری درحوزه های مختلف تولیدوحمایت ازآن وتاکیدایشان به بی اثر کردن آثار تحریم های بین المللی برکشور،همچنین وجود پتانسیل های بالقوه موجود در منطقه تربت حیدریه، مانند وجود مرزمشترک باافغانستان، موجب شد استفاده ازچنین ظرفیتی درکناردیگر ظرفیت ها در دستورکارقرارگیرد ومرکزانتقال نفت تربت حیدریه به عنوان پایانه صادراتی در نظرگرفته شود.
تربت حیدریه در142کیلومتری جنوب شهرمشهد مقدس قرارگرفته ویکی ازمناطق راهبردی درشرق کشور است که زیرساخت های بالقوه موجود درآن، این امکان رامی دهد که چنین پایانه ای درآن فعال باشد وخوشبختانه این مهم باپیگیری های مستمرنماینده شهرستان و موافقت وزیر نفت،جنبه عملی به خودگرفت؛ به طوری که از ابتدای امسال، صادرات بنزین از انبار نفت تربت حیدریه به طور رسمی کلید خورد.
منابع مالی طرح برای چنین فعالیتی ازچه طریقی تامین شد؟
همان طورکه پیش تراشاره شد، زیرساخت هایی درمنطقه تربت حیدریه وجود داردکه ظرفیت های بالقوه ای محسوب می شوند؛مثل داشتن140کیلومترمرزمشترک باافغانستان؛منطقه تربت حیدریه نیزدراین نوارمرزی قرارگرفته است وازطریق تایباد باکشورافغانستان هم مرز است.
وجود خط لوله انتقال فرآورده درمنطقه تربت حیدریه را می توان مزیت دیگری دانست که به خودی خود امتیازی بزرگ برای انتقال فرآورده های نفتی به مبادی مصرف ازسویی و صادرات آن از سویی دیگر محسوب می شود.
همچنین وجودنیروهای متعهد ومتخصص درشرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه تربت حیدریه رانباید ازیادبرد؛نکته مهم دیگری که به تحقق عینی طرح یعنی صادرات فرآورده های نفتی ازانبارنفت تربت حیدریه به عنوان هشتمین مرکز صادرات بسیار کمک کرده است.
ویژگی های پیش گفته امتیازبزرگی است به طوری که موجب شد این طرح با رقمی بسیار ناچیز(درقیاس با دیگرطرح های زیرساختی)به باربنشیندوحرکت اقتصادی مهمی دراین بخش از کشور رقم بخورد.
چه فرآورده یا فرآورده های نفتی از این مرکز صادرخواهد شد؟
انتقال فرآورده از انبار نفت تربت حیدریه باهدف فعالیت صادراتی از آن،اواخرسال قبل به صورت آزمایشی کلیدخورداما فعالیت صادراتی رسمی آن ازابتدای امسال شروع شده است. نزدیکی منطقه تربت حیدریه به مرز افغانستان وبه عبارتی هم مرز بودن با آن، موجب شده است این انبارنفت به عنوان پایگاهی برای صادرات در نظر گرفته شود ضمن این که تنها فرآورده نفتی هم که ازطریق این مرکزصادرمی شود،بنزین ومقصدآن نیزفقط افغانستان است.
حجم صادرات این فرآورده مشخص است؟
مقدارومیزان صادرات بنزین به کشورافغانستان براساس سهمیه ای است که ستادآن مشخص می کند؛به عبارتی این مهم به صورت»بچ یا محموله»انجام می شودونمی توان آن رامقدار و میزان ثابتی دانست.
امکان این که صادرات به شکل دیگری مثلا از طریق راه آهن انجام شود، وجود دارد؟
ریلی شدن صادرات فرآورده های نفتی بستگی به کشورهمسایه دارد. یکی دیگرازنواحی هم مرز با کشورافغانستان،»خواف»است که برای اتصال آن با هرات درافغانستان،اخیرا تفاهم نامه ای هم میان مسئولان دوکشور ایران وافغانستان امضا شده است.
خط آهن دراین سوی مرزتا«خواف»کشیده شده است؛ بنابراین اگر قراربرصادرات ریلی باشد، لازم است این زیرساخت در آن سوی مرز یعنی هرات نیزآماده باشد.
روزانه چه تعداد نفتکش جاده پیما از این انبار نفت به منظورصادرات بنزین به افغانستان بارگیری می کنند؟
بارگیری نفتکش های جاده پیما متغیراست وبه میزان سهمیه ای که بازرگانی ستاد شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی مشخص کند، بستگی دارد.
فرآورده نفتی توسط نفتکش های جاده پیما ایرانی بارگیری ودرمرزتایباد تحویل نفتکش های افغانی می شود.
نخستین بارگیری و ارسال محموله بنزین به افغانستان چه زمانی انجام شد؟
نخستین بارگیری آزمایشی،آذرماه پارسال وصادرات رسمی آن ازابتدای امسال انجام شده است.
به آثاراقتصادی وبه عبارتی فواید اقتصادی صادرات بنزین ازمرکز انتقال نفت تربت حیدریه به عنوان هشتمین مرکز صادرات فرآورده های نفتی اشاره می فرمایید.
این حرکت ازچند منظرقابل تامل است که کمک به اقتصاد کشوربه ویژه درشرایط تحریم، مهم ترین آن به شمار می رود.
درنگاهی کلی وکلان این که بتوان درجهتی حرکت کردکه نتیجه آن به گشایش اقتصادی بینجامد، نکته مهمی است و این مجموعه باهمین هدف،دراین راه گام برداشت.
درشرایط تحریم باید ازهمه ظرفیت هااستفاده شود وهمه بایدکمک کنندتاقطاراقتصادی کشور حرکت سریع و روبه جلویی روی ریل توسعه داشته باشد؛ مانیز از این قاعده مستثنی نیستیم و همه توان خود را برای بی اثر کردن تحریم ها به کار گرفته ایم.
امادرنگاهی خرد نیزچنین حرکت اقتصادی درمنطقه تربت حیدریه دستاوردهای قابل تاملی به همراه دارد که رونق بخشی به اقتصاد این منطقه به واسطه تعاملات تجاری تجار دو کشور ایران و افغانستان، از آن جمله است.
شناسایی ظرفیت های مغفول ماننداستفاده ازخط لوله وظرفیت مخازن ذخیره سازی در تربت حیدریه موارد دیگری هستند که می توانند ایفاگرنقش مهمی درتوسعه روابط اقتصادی در حوزه انرژی محسوب شوند.
نکته مهمی که به نظر می آید نباید نادیده گرفته شود،ثمر بخشی این طرح در دوران سخت کروناست؛دورانی که باوجود همه سختی هاومحدودیت هایش مانع ازآن نشد که طرح صادرات فرآورده های نفتی از انبار نفت تربت حیدریه ابتر بماند.
بدون تردید توسعه اقتصاددرچنین منطقه ای استراتژیک و در پی آن گسترش مراودات تجاری، جنبه های دیگری همچون رشد فرهنگی را هم رقم خواهد زد.
در پایان اگر صحبتی دارید، بفرمایید؟
تربت حیدریه پایتخت تولید ابریشم (طلای سفید) درجهان وقطب مهمی درتولید طلای سرخ یا همان زعفران است؛حال با شروع این تحول اقتصادی وصادرات فرآورده های نفتی ازاین نقطه ازکشورنام و آوازه دیگری را برای خود رقم زده است ومی رود تابه قطب مهم دیگری که صادرات محصولی از طلای سیاه است نیزشهره شود.