محمد رزاقیان، کارشناس ارشد راه اندازی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در این زمینه توضیح می دهد: ايستگاه تزريق گاز 700 پارسي در سال 1378 با سه رديف توربوکمپرسور به ظرفيت اسمي 365 ميليون فوت مکعب گاز در روز به ميدان پارسي احداث و راه اندازي شد. با توجه به افزايش ميزان گاز مورد نياز به منظور تزريق به ميدان نفتي پارسي و همچنين نياز به تزريق گاز به ميدان نفتي پرنج که در مجاورت آن قرار دارد، برنامه ريزي برای افزايش ظرفيت ايستگاه تزريق گاز 700 پارسي در برنامه قرارگرفت. به اين منظور امکان سنجي و برنامه ريزي برای به کارگيري يک توربوکمپرسور جديد در سال 1386 آغاز شد. به این منظور در سال 1389 شاهد عمليات خريد و نصب توربوکمپرسور بودیم. باید این نکته را یادآوری کنم که این توربوکمپرسور، از جديد ترين و بنام ترين کمپرسورهاي روز دنيا بود که به مرحله اجرايي وارد شد. ورود توربوکمپرسور؛ اما برطرف کننده مشکلات برای دو میدان مهم نفتی نبود؛ به گونه ای که در سال 1391 با آغاز دور اول تحريم هاي ظالمانه، شرکت زيمنس آلمان به شکل يکجانبه از ادامه پروژه سرباز زد و به همين بهانه، مراحل نهايي آن ناتمام ماند.
اما با تلاش متخصصان شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب در شرکت بهره برداري نفت و گاز آغاجاري و در مديريت مهندسي و ساختمان، عمليات نصب در سال 1394 انجام شد. با توجه به تکنولوژي جديد به کار رفته در توربوکمپرسور مدل SGT-500 و نواقص مختلف اسنادي و همچنين نبود نمونه مشابه، فرايند راه اندازي و بهره برداري مستمر از آن ناکام ماند. با توجه به تاخير پيش آمده در برنامه تزريق گاز به ميدان هاي پارسي و پرنج و کاهش توليد نفت از مخازن مذکور، با دستور مديرعامل وقت مناطق نفت خيز جنوب، اداره مهندسی راه اندازي تاسيسات گاز از معاونت تقويت فشار و تزريق گاز مديريت توليد، عهده دار رفع نواقص و مشکلات و همچنين راه اندازي توربوکمپرسور شد.
اداره مهندسی راه اندازي تاسيسات گاز چه وظایفی دارد؟
پیش از ورود به بحث توربوکمپرسور، بهتر است با وظایف اداره مهندسی راه اندازي تاسيسات گاز از معاونت تقويت فشار و تزريق گاز مديريت توليد که عهده دار این کار شد، آشنا شویم. محمد گرجي زاده، رئیس اداره مهندسي راه اندازي تأسيسات گاز در این زمینه اشاره می کند: هدایت و راهبری عملیات راه اندازی تمامی طرح ها و پروژه های تاسیسات گازی، همچون ایستگاه های تقویت فشار و تزریق گاز، واحدهای شیرین سازی گاز، خطوط لوله انتقال گاز و پروژه های مرتبط الحاقی، تکمیلی یا توسعه ای مطابق با دستورعمل و استانداردهای مورد قبول و رایج شرکت ملی نفت ایران و با رعایت اصول، قوانین و مقررات ایمنی، بهداشت حرفه ای و زیست محیطی به ترتیب بررسی و اظهارنظر نسبت به مدارک فنی، نقشه های پروژه و کتابچه های مهندسی پایه و مقدماتی، بررسی و پیگیری انطباق عملیات اجرایی پروژه با مستندات تایید شده، نظارت میدانی بر عملیات پیش راه اندازی و راه اندازی تاسیسات در دستور کار این اداره قرار دارد. اداره مهندسی راه اندازي تاسيسات گاز که با شرح فعالیت آن آشنا شدیم، با تشکيل کارگروه تخصصي، بررسي و مرتفع کردن مشکلات موجود در توربوکمپرسور جدید زیمنس را در خرداد ماه سال 1397 آغاز کرد.
روایت اقدام هایی که به ثمر رسید
به گفته کارشناس ارشد راه اندازی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، در ابتدا مشکل سيستم، نشت بند کمپرسور که از نوع گاز خشک است، مرتفع شد و پس از آن با توجه به بررسي هاي بيشتر و مشاهده مشکلات مختلف و اساسي در سيستم هاي برق، ابزاردقيق و مکانيکي و عدم وجود اسناد و مدارک کافي در اين زمينه ها فرايند رفع اشکال وارد فاز جديد و گسترده تري شد. رزاقیان ادامه می دهد: خوشبختانه با همدلي، همکاري بخش هاي مختلف سازمان و حمايت هاي بي دريغ مديريت اين اقدامات روند رو به رشدي را شاهد بود. در ادامه به لطف خداوند متعال و تکيه بر دانش فني کارشناسان خبره در ستاد مناطق نفت خيز جنوب و شرکت بهره برداري نفت و گاز آغاجاري و همچنين شرکت ملي نفت فلات قاره، مشکلات زیر پس از ديگري مرتفع شد و ثمره زحمات چند ماهه کارگروه در ابتداي سال 1400 که به سال رفع موانع مزين شد، به بار نشست.
موانع کار چه بود؟
ممکن است این سوال مطرح شود که این تیم در مسیر فعالیت خود با چه مشکلات و موانعی مواجه بودند؟
امیر علی پور، رئیس اداره نظارت بر عمليات توليد، توزيع و تزريق گاز در این زمینه به «مشعل» می گوید: از موانع موجود مي توان به مشکلات ساختاري بخش برق در مدارهاي مربوطه که منجر به بازآرايي مدارها و نيز اتصال برق اضطراري ايستگاه به رديف ياد شده در بالا منجر شد، اشاره کرد. همچنين اشکالات ابزاردقيقي در سيستم کنترل توربين و کمپرسور از موانع اصلي راه اندازي ايمن این رديف تشخيص داده شد که به اين منظور تمامي بخش هاي ابزاردقيقي و کنترلي مورد بررسي مجدد قرار گرفت و عيوب آن برطرف شد. براساس توضیحات او، با توجه به مشکل هدررفت روغن ازاین توربين، اقدام به عيب يابي و رفع آن در قسمت هاي متعدد مربوطه شد که از آن جمله مي توان به انتخاب روغن مناسب توليد داخل و ساخت فيلتر بخارات روغن از سوی شرکت هاي داخلي اشاره کرد که گامي در مسیر بومي سازي اقلام مصرفي به شمار مي رود. علی پور این نکته را هم یادآوری می کند که عمليات شست وشوي شيميايي توربين، به منظور اطمينان از پاکسازي پره هاي آن از دوده و روغن انجام شد. او در ادامه به بیان یکی دیگر از موانع پرداخته و می گوید: از موانع اصلي در بهره برداري ايمن و مستمر توربو کمپرسور رديف جديد این ايستگاه، عملکرد توام با مشکل شيرهاي آنتي سرج بود. هزينه بسيار زياد در کنار زمانبر بودن تامين آنها، يکي از چالش هاي پيش رو بود که با بازطراحي و ساخت بخش هايي از شيرهاي مذکور از سوی کارگروه در مدت زمان اندک و با صرف هزينه بسيار کم به انجام رسيد. اين مهم براي نخستين بار در سطح شرکت ملي نفت ايران و با توان فني و مهندسي متخصصان شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب انجام گرفت که نقطه عطفي در دستيابي به دانش طراحي و رفع مشکل چنين شيرهاي با اهميتي بدون نياز به حضور شرکت هاي بين المللي به شمار می رود. باز طراحی شیر آنتی سرج و ساخت بخشی از قطعات شیر برای اولین بار در سطح شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب انجام شد و کارشناسان این شرکت، با تکیه بر دانش فنی خود و استفاده از یک شرکت سازنده بومی در اهواز این مهم را انجام دادند که در نوع خود بی نظیر است. او این نکته را هم یادآوری می کند که البته هزینه پیشنهادی برای ساخت از طرف شرکت های بیرون از سازمان حدود ۳ میلیارد تومان بود که این مهم با مبلغ حدود ۳۰ میلیون تومان انجام شد.
اگر بخواهید از اهمیت این اقدام بدانید، کافی است اطلاع داشته باشید که عملکرد ایستگاه باعث افزایش تزریق حدود 40 درصدی شده و افزون بر آن از هدررفت حداقل روزانه 15 هزار بشکه جلوگیری کرده است.
تحریم و فرصتی که خلق شد
متخصصان و مهندسان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، از اقدام مهم به ثمر رسیده خرسند هستند و احساس افتخار و شعف دارند. می گویند با این اقدام در مسیر صیانت از نفت به عنوان کالای مهم صادراتی گام برداشته شد.
مهران علیخانی، کارشناس نظارت بر عمليات توليد، توزيع و تزريق گاز با اشاره به فعالیت شبانه روزی برای این فعالیت مهم می گوید: وقتی فهمیدیم توربین کار کرد و فعالیتی که مدت ها برای آن وقت گذاشتیم، نتیجه داد، لذتی بی نظیر داشت.
بدون شک کاری ارزشمند است که شبانه روز برای آن کار شد و با توان داخلی به ثمر رسید. احساس ما غیرقابل وصف است. علم ایرانی را دست کم نگیریم.
این گروه معتقداست، حاصل جمع فعالیت گروهی و علم و دانش می تواند مرزها، محدودیت ها و سدهای مختلفی را پشت سر بگذارد و در کنار محک دانش داخلی، فرصت ها و روزنه های زیادی ایجاد کند.
با این اوصاف می توان گفت که مدیرعامل جوان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، نتیجه اعتماد به کارشناسان خود را گرفت و اگر این اعتماد نبود، دستاورد امروز را شاهد نبودیم.
آنچه در این میان نباید از آن غافل بود، آنکه این دستاورد می تواند به عنوان تجربه ای مناسب در سایر بخش های صنعت نفت هم به کار گرفته شود. آنگونه که کارشناسان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در مسیر کشف راه حل های مناسب برای حل موانع و مشکلات در این توربین، پس از استعلام از کشورهای همسایه، با نمونه ای از این توربین در سکوی نفتی سروش، به عنوان یکی از میدان های نفتی ایران در خلیج فارس در شرکت نفت فلات قاره ایران مواجه شدند و توانستند در این راه از تجربه آنها بهره بگیرند و حالا هم مجموعه تجارب کلی آنها در این مسیر، راهگشای سایر بخش ها خواهد بود.
توربوکمپرسور از سری مدل های جدید زیمنس پس از موفقیت کارکنان و متخصصان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب از فروردین ماه که با ظرفیت خود کار می کند به هر دو مخزن پارسی و پرنج گاز تزریق می کند، این یعنی صرف فعل توانستن.
کار نصب و راه اندازی توربین زیمنس از سوی کار گروه زیر به ثمر رسیده است:
محمد گرجي زاده مهندسي راه اندازي تأسيسات گاز / مديريت توليد
امير علي پور نظارت بر عمليات توليد، توزيع و تزريق گاز / مديريت توليد
محمد رزاقيان نظارت بر عمليات توليد، توزيع و تزريق گاز / مديريت توليد
محمدکريم شيرالي مهندسي راه اندازي تأسيسات گاز / مديريت توليد
مهران عليخاني نظارت بر عمليات توليد، توزيع و تزريق گاز / مديريت توليد
فضل اله آرمون خدمات مهندسي تعميرات / مديريت توليد
محسن سرلک خدمات مهندسي تعميرات / مديريت توليد
علي سرکهکي شرکت ملي فلات قاره ايران
حسين حسين آباد مهندسي تعميرات / آغاجاري
يوسف ظهيريان مهندسي تعميرات / آغاجاري
حجت اله نجاريان مهندسي تعميرات / آغاجاري
اميد کاردانفر تعميرات / بخش 1 آغاجاري
حسن رفيعي تعميرات / بخش 1 آغاجاري
امين کياني تعميرات / بخش 9 آغاجاري
سعيد کياني تعميرات / بخش 10 آغاجاري
سورنا حسيني تعميرات / بخش 1 آغاجاري
محمدنبي جعفري تعميرات / بخش 2 آغاجاري
بهادر اماني تعميرات / بخش 1 آغاجاري
سيدعليرضا موسوي نسب تعميرات / بخش 10 آغاجاري
اکبر رستمي عمليات / پارسي آغاجاري
ناصر محمدزاده تعميرات / بخش 1 آغاجاري
بابک بهراميان تعميرات / بخش 1 آغاجاري
اصغر راشدي تعميرات / بخش 1 آغاجاري
علي خلف پور تعميرات / بخش 1 آغاجاري
حسن بي بيان تعميرات / بخش 1 آغاجاري
پيمان ظاهري تعميرات / بخش 1 آغاجاري
بهنام بيگي تعميرات / بخش 1 آغاجاري
اکبر آقايي عمليات / پارسي آغاجاري