نگاهی کوتاه به چند مستند دیدنی برای روزهای کرونایی (بخش دوم)
فیــــلم ببینیم و شخصیت ها را بشناسیم
باورش سخت است؛ اما باید بپذیریم که کرونا فعلا اهل خداحافظی نیست و جای پایش را در جهان کنونی ما حسابی محکم کرده است. تعطیلی های اجباری، قرنطینه های سلامت و مدرسه نرفتن کودکان و بسیاری موارد دیگر که همه شما بهتر از آن خبر دارید، موجب شده تا اوقات فراغت اکثریت مردم بیشتر باشد. از طرفی، تعطیلی مراکز فرهنگی - هنری، سینماها، گالری ها، تئاترها و ... که بخشی از اوقات فراغت مردم را پر می کردند نیز مزید بر علت شده تا بسیاری با بیهوده گردی و گشت زنی بی هدف در شبکه های اجتماعی، وقت خود را بگذرانند. یکی از محصولات مهم فرهنگی_ هنری که براحتی از طریق سایت های آنلاین پخش فیلم و سریال می توانید بیننده آنها باشید، مستندهای متنوع و مختلف است. آنچه از فیلم مستند در کلیشه های ذهنی تان دارید را کنار بگذارید و همراه این مطلب باشید تا در چند شماره، چند مستند جذاب را که دیدن آنها گاه بسیار لذت بخش تر و آموزنده تر از دیدن هر فیلم و سریال سینمایی و داستانی هستند، به شما معرفی کنیم. این بار چند مستند پرتره (شخصیت محور) را برایتان معرفی می کنیم که با دیدن هر کدام از آنها، هم سرگرم می شوید و هم درباره یک شخصیت خاص، زندگی، احوالات و زمانه او شناخت دقیقی پیدا خواهید کرد. بخش دوم معرفی مستندها را دنبال کنید:
سید معطر؛ فعالیت های یکی از پیرغلامان قدیمی تهران
مداحی و ذکر معصومین علیهم السلام، کاری است بسیار حساس و دشوار که اگر شخص دل به دریای معنویت دهد، می تواند تاثیرات بسیار زیادی در رشد و توسعه و ترویج معارف اهل بیت (علیهم السلام) داشته باشد. «سید حسن معطر» در جرگه پیرغلامان و ذاکرانی بود که از صدای معنوی اش نمی توان گذشت. مردی که تمام عمرش را صرف مقتل نویسی، شاعری برای مذهب و ذاکری گذراند. شاید او یکی از آخرین ذاکرینی باشد که نزد حاج مرزوق رسم و رسوم ذاکری را آموخته بود. معطر در 90 سالگی در گفت وگویی با رسانه ها درباره سابقه اش می گوید: «دو استاد داشتم، حاج مرزوق که عرب زبان بود. 30 سال نزد ایشان شاگردی کردم. چند سالی هم مرشد توکلی استادم بود. این حرف مال 70 سال پیش است. آن موقع مثل حالا نبود که مداح از روی کاغذ نوحه بخواند. قصیده های 70 بیتی حفظ می کردیم.» اگر می خواهید با سخنان و احوال این ذاکر و پیرغالم سالخورده و بسیار قدیمی که حتی در زورخانه های قدیمی تهران با مرحوم تختی هم ورزش کرده بود، آشنا شوید، حتما مستند «سید معطر» را ببینید. مستندی که ریشه های زندگی این ذاکر را از زمانی که در یک آجیل فروشی کار می کرد تا چند روز پیش از رحلتش در ابتدای سال 1396 دنبال کرده است. با دیدن این مستند، با فرهنگ مذهبی تهران قدیم نیز آشنا خواهید شد. بابک مینایی این مستند را در سال 1397 کارگردانی کرده است.
فرنگیس؛ شناساندن شیرزن گمنام ایرانی
خاطرات هشت سال جنگ تحمیلی تمامی ندارد و پر است از شخصیت های عجیب، معنوی، سلحشور و توانا و افتخار آفرینی که موجبات پیروزی ایران را فراهم کردند. در میان همه دلاوری ها و اتفاقات خارق العاده جنگ ایران و عراق، یک اتفاق بسیار نادر دستمایه یک مستند دیدنی و جذاب به نام «فرنگیس» شده است. این مستند، زندگی و شرح احوال شیرزن ایرانی به نام «فرنگیس» است که در زمان دفاع مقدس، دست تنها در برابر انبوهی از سربازان بعثی می ایستند و .... فرنگیس نه گریه می کند و نه بغض و نه فرار می کند و نه دست به ناله و زاری می زند. او یک تنه می ایستد و به دشمن این مرز وبوم نشان می دهد که نه تنها مردان ایرانی؛ بلکه زنان این سرزمین نیز واهمه ای از رویارویی با آنها ندارند. مستند «فرنگیس»، هیجان انگیز و بسیار خاص و دلنشین روایت شده است. علاوه بر خود شخصیت اصلی، یعنی خانم فرنگیس حیدرپور، آشنایان و مطلعان دیگری نیز ماجرای مقاومت و رشادت این زن ایرانی که در زمان وقوع حادثه 18 سال بیشتر نداشته را بازگو می کنند؛ البته علاوه بر مستند «فرنگیس» که ابراهیم شفیعی آن را در سال 1395 ساخته، به کوشش و به قلم خانم مهناز فتاحی، کتاب «فرنگیس» نیز که مجموعه خاطرات اوست در سال ۱۳۹۴ از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده است. در بخشی از داستان این مستند آمده است: «فرنگیس حیدرپور متولد سال ۱۳۴۱ در روستای اوازین است. در سال ۱۳۵۹ پس از حمله عراق به روستای اوازین، مردم به دره های اطراف فرار می کنند. فرنگیس که در آن زمان 18 سال داشت، شب هنگام همراه برادر و پدرش برای تهیه غذا به روستا باز می گردند؛ اما در طول راه پدر و برادر فرنگیس ضمن درگیری با عوامل عراقی کشته می شوند و فرنگیس در پی برخورد با دو سرباز عراقی، بدون داشتن سلاح گرم، با تبر پدرش با سربازان درگیر می شود...».
معراج روح؛ نگاهی به زندگی معنوی آیت الله بهاءالدینی
در میان شخصیت های دینی و روحانیون تاریخ معاصر ایران بخصوص پس از انقلاب اسلامی، آیت الله بهاءالدینی ویژگی های بسیار بارزی دارد. روحانی بسیار برجسته ای که در زندگینامه اش آمده است: «پدرش خادم حرم حضرت معصومه(س) بود. سیدرضا بهاءالدّینی (۱۳۷۶ـ۱۲۸۷ش)، فقیه و معلم اخلاق و عرفان عملی و از شاگردان شیخ عبدالکریم حائری یزدی، سید محمد حجت، سید محمد تقی خوانساری و آیت الله بروجردی بود. بیشترین اشتغال و شهرت او، بحث ها و درس های اخلاقی عمومی یا خصوصی وی است که تا روزهای آخر حیاتش ادامه داشت. آن مرحوم هم شاگردان بسیار برجسته ای دارد و هم استادانش از اساتید مبرز حوزه و علوم دینی بودند. بخشی از درس های اخلاقی و برخی مصاحبه های او، در دو کتاب «سلوک معنوی» و «نردبان آسمان: مجموعه ای از درس های اخلاق فقیه وارسته و عارف فرزانه، حضرت آیت الله بهاءالدینی» به چاپ رسیده است.» شخصیت برجسته و ویژگی های معنوی و روحانی این عالم برجسته در مستندی به نام «معراج روح» ذکر شده است. مستندی بسیار دقیق، تاریخی و مبتنی بر اسناد معتبر که از سوی احمد عبدالرحیمی در سال 1393 ساخته شده است.
اُبوایست؛ ساز و نوای استاد مجید انتظامی
محال است ایرانی باشی و اندازه 30 ثانیه از آثار مجید انتظامی را نشنیده باشی. کسی که به گفته خودش، در دوران کودکی ساز «ابوا» را بر می داشت و در کمد خانه خودش را حبس می کرد و تمرین های طولانی انجام می داد. موسیقی فیلم هایی چون از کرخه تا راین، آژانس شیشه ای، روز واقعه، دیوانه ای از قفس پرید، بوی پیراهن یوسف و ... و سریال هایی چون گرگ ها، تنهاترین سردار، شیخ بهایی، مردان آنجلس، کلاه پهلوی و ... کار این هنرمند ایرانی است. او سال های سال است که بهترین موسیقی فیلم ها و سریال های ایرانی را ساخته و نشان داده که یکی از ماندگارترین هنرمندانِ هنرِفاخر در ایرانِ معاصر است. اگرچه انتظامی یک آهنگساز است، اما ساز اصلی که می نوازد «ابوا» نام دارد و به همین بهانه مستندی با نام «ابوایست» درباره زندگی هنری و کار موسیقایی این هنرمند از سوی امیر صادق محمدی در سال 1396 ساخته شده است. اگر می خواهید با آثار و احوال این هنرمند موسیقی کشورمان آشنا شوید، حتما مستند «ابوایست» را ببینید. ضمن اینکه در اثنای دیدن این مستند با اصطلاحات تخصصی موسیقی و انواع سازها نیز آشنا خواهید شد.
پنج دهه با مسعود کیمیایی
مسعود کیمیایی، نامی آشنا در سینمای ایران است. او حداقل 5 دهه است که در تاریخ سینمای ایران حضوری پررنگ دارد. برخی از فیلم هایش جریان ساز و ماندگار هستند و برخی دیگر از آنها ضعیف و فراموش شده؛ اما هر چه باشد، مسعود کیمیایی بعد از پنج دهه فعالیت سینمایی به تنهایی بار بزرگی از تاریخ سینمای ایران را بر دوش می کشد. از خاک تا حکم و از ضیافت تا رئیس، چه ضعیف و چه قوی، بالاخره طرفداران خودش را دارد. اگر می خواهید با آثار و شخصیت هنری کیمیایی بیشتر آشنا شوید، مستند «پنج دهه با مسعود کیمیایی» را ببینید که از سیر تا پیاز سینمای کیمیایی را بررسی کرده است. این مستند، علاوه بر اینکه خوش ساخت و دقیق است، یک ویژگی خیلی بارز هم دارد و آن حضور تعداد زیادی از همکاران سینمایی کیمیایی به عنوان گفت و گو شونده های درون مستند است. کسانی چون جواد طوسی، سیروس الوند، مهرشاد کارخانی، خسرو نقیبی و ... که در خلال مستند، کیمیایی را بیشتر به شما معرفی خواهند کرد. فکر می کنیم با دیدن این مستند، حتما به سراغ برخی فیلم های مهم مسعود کیمیایی می روید. این مستند را امیر سلامی در سال 1392 کارگردانی کرده است.