نیم نگاهی به موزه «نفت سوزها» پنجمین موزه ای که صنعت نفت تاسیس کرد
دیدنی های نفتی در باغ آقا
علی بهرامی در آخرین روزهای سال 1399 خورشیدی، جایی در میان کوه های کویری در گوشه ای دنج و زیبا از شهر کرمان، صنعت نفتی ها بعد از سه سال کوشش مداوم، یکی از خاص ترین موزه های صنعتی جهان، با نام موزه «نفت سوزها» را بازگشایی کردند. احتمال زیادی دارد همین حالا که گزارش این موزه پر ماجرا را بخوانید، پای عموم مردم فرهنگ دوست و کهن دیار کرمان به این موزه باز شده باشد و در هوای دلچسب بهاری از دیدن زیبایی های این موزه هر چند با ماسک و مراقبت های کرونایی لذت ببرند. می خواهیم با خواندن مطلب پیش رو شما را هم تا حدودی از لذت دیدن این موزه بهره مند کنیم. از قدیم گفته اند که «وصف العیش، نصف العیش». پس با ما همراه باشید تا با زیر و بم موزه خاص «نفت سوزها» که نه تنها در ایران بلکه در خاورمیانه و جهان نیز نمونه ای ندارد.
شهر زیبای کرمان، با آرامش مثال زدنی و مردمان شریف و میهن دوستش را اگر نگین فلات ایران نگوییم، جفا کرده ایم. نگینی درخشان در دل فلات پهناور و بزرگ ایران که کهن است و پر از دیدنی های شکوه آفرین و غرورآمیز. شهر کرمان محله های قدیمی بسیار زیادی دارد که هر کدام داستان ها و روایت های خاص خودشان را دارند. از جمله محله های کرمان که از قضا از مناطق خوش آب و هوای این شهر نیز محسوب می شود، محله «زریسف» نام دارد. محله ای که در اواخر دوران زندیه و اوایل دوران قاجاریه، به دستور شخصی به نام ابوالحسن خان بیگلربیگی محلاتی درون آن عمارتی به نام «باغ آقا» ساخته شد.
کرمان آن زمان از ایالت های بسیار پهناور ایران محسوب می شد و به نوعی دروازه تمدنی ایران به سوی هندوستان بود. این یعنی کرمان، مورد توجه انگلیسی ها بود.
سال 1273 خورشیدی در دهه آخر حکومت ناصرالدین شاه، ژنرال«سرپرسی سایکس» مامور تاسیس کنسولگری انگلستان در این ایالت پهناور ایرانی و تشکیل پلیس جنوب بود.
سایکس که خواهر خود را نیز همراهش برده بود، جایی دلگشاتر و بهتر از این باغ پیدا نکرد. اول با اجاره در آن سکونت کرد کم کم آن را تصاحب کرد و علاوه بر فعالیت های سیاسی، فعالیت های نظامی، اقتصادی و تبلیغی دولت متبوع خود را در این باغ انجام می داد.
کار باغ به جایی رسید که شرکت نفت انگلیس و ایران منطقه کرمان نیز در این باغ مستقر شد تا اینکه با ملی شدن صنعت نفت این باغ از انگلیسی ها تحویل گرفته شد و ابتدا در اختیار شرکت ملی نفت قرار گرفت. در سال های بعد و با شکل گیری شرکت ملی پخش فراورده های نفتی، این باغ به عنوان مکانی برای اقامت مدیران ارشد و انجام برخی امور اداری و استخدامی مورد بهره برداری قرار گرفت و تعدادی ساختمان مسکونی دیگر نیز در آن احداث شد.
تا اینکه از سال 1394 خورشیدی، مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت پس از بررسی ها و دریافت ارزش تاریخی این عمارت با همکاری شرکت پخش منطقه کرمان، تصمیم گرفت که برای تاسیس موزه ای با نام موزه «نفت سوزها» در آن اقدام کند.
عمارتی که 70 درصد آن تخریب شده بود، مرمت و بازسازی شد و مطالعات روی تاسیس موزه «نفت سوزها» که نمونه ایرانی، منطقه ای و بین المللی نداشت، آغاز شد.