آداب عید نوروز

با نوشدن طبیعت در ایام بهار و آمدن نوروز، روحمان نیز می تواند با طراوت و شاداب شود. دین مبین اسلام برای این نو شدن معنوی و روحی توصیه هایی دارد. به بیان دیگر در ایام عید وظایفی داریم که رعایت آنها سبب رشد و تعالی ما می شود که در این مجال مختصر به برخی از آن وظایف اشاره می کنیم.

  خواندن نیایش تحویل سال: با نو شدن طبیعت، از صمیم دل این ندا را برآوریم که: یا مقلب القلوب و الابصار یا مدبر اللیل و النهار یا محوّل الحول و الاحوال حوّل حالنا الی احسن الحال ای قلب کننده قلب ها و چشم ها؛ ای تدبیرکننده شب و روز؛ ای متحول کننده حالات، حال ما را به بهترین حالات متحول کن.

 پوشیدن لباس تمیز: امام صادق(ع) فرمودند: هنگامی که نوروز آمد، غسل کن و پاکیزه ترین لباس های خود را بپوش و با خوش بوترین عطرها خود را معطر ساز.

 گشایش در زندگی خانواده: برخی سخنان اهل بیت (علیهم السلام) سرپرست خانواده را به سخاوت و گشایش در زندگی در ایام عید فرا خوانده تا خاطره ای شیرین و به یاد ماندنی برای اهل خانه به جای ماند و حالت جشن و شادی پیدا کند. روزی یکی از یاران به امام صادق(ع) عرض کرد: حق زن بر شوهرش چیست؟ حضرت فرمودند: هر میوه ای که مردم از آن می خورند، باید به اهل خانه خود بخوراند و خوراکی را که مخصوص ایام عید است و در غیر ایام به آنها نمی رساند، در ایام عید برای آنان تهیه کند.

 روزه گرفتن و برپایی نماز: امام کاظم(ع) فرمودند: چه خوب است که در این روز روزه دار باشیم. دستور چهار رکعت نماز، سجده شکر و دعای مخصوص این روز هم مورد سفارش قرار گرفته است.

 درس عبرت گرفتن: توجه کنیم که وارد بهار شده ایم و باید از این دگرگونی طبیعت درس عبرت بگیریم و به یاد قیامت و دگرگونی های اخروی باشیم.

 دید و بازدید: از دیگر آداب عید نوروز، دیدار برادران و خواهران مسلمان و آگاهی از شادی ها و اندوه های آنان است. دیدار با خانواده شهدا، جانبازان و آزادگان عزیز و شادباش گفتن سال نو به آنها، دارای اهمیت فوق العاده ای است.

 بررسی اعمال گذشته: بررسی کنیم که یک سال را چگونه سپری کردیم و محاسبه ای انجام دهیم که چقدر گناه کرده ایم، آبروی چند نفر را بردیم و چقدر کار خیر انجام داده ایم؟ اگر اوصاف زشتی در ما هست، در رفع آنها بکوشیم و اگر کارهای خیری انجام داده ایم، کوشش کنیم که در آینده مداومت داشته باشد.

  کینه ها را از دل برکنیم: با آمدن بهار، باغ دلمان را پر شکوفه کنیم و همراه با باران بهاری زنگار کینه های گذشته را از دل برکنیم و سعی کنیم این قدرت روحی را در برابر افردی که با آنها دشمنی داریم، بیشتر کنیم و محبت آنها را در قلب خود ایجاد کنیم، اگر چه ممکن است آنها به ما بدی کرده باشند.

  با کسانی که کدورت داریم آشتی کنیم: مؤمن باید سعی کند جلوی کدورت ها را بگیرد و این ایام فرصت خوبی برای زدودن کدورت هاست، لذا آشتی با آنها خدا را خشنود و پشت شیطان را به خاک مالیده و بنده خدا را خوشحال می کند.

  رسیدگی به فقرا: از سفارش های موکد اسلامی کمک به فقرا و مساکین است پس بسیار مناسب است در ایام نوروز با کمک به فقرا، آنان را در شادی خودمان شریک کنیم. دلهای کودکان فقیر را با دادن هدیه و عیدی خوشحال کنیم.

  دوری از اسراف: از جمله اموری که در ایام نوروز توجه به آن لازم و ضروری است، این است که در مهمانی دادن و پذیرایی، از اسراف جلوگیری کنیم و بدانیم کمال ما در ولخرجی و سفره های رنگین آن چنانی نیست.

 

جانبازان؛ شهیدان زنده

روز ولادت قمر بنی هاشم حضرت ابوالفضل العباس(ع) را که تا ابد مفتخر به پرچمداری کربلاست به جانبازان عزیز کشور که نامشان مفتخر به تقارن با این روز است، تبریک عرض می کنم. شما جانبازان، مجاهدان فداکار و شهیدان زنده اید. چشم و دل شما با پاداش الهی روشن خواهد شد ان شاءالله. از خداوند متعال برای شما و خانواده های صبورتان که خدماتشان در شمار برترین حسنات است، سلامت، عزت، ثبات قدم و عافیت نیکو مسالت می کنم.

 پیام رهبر فرزانه انقلاب به مناسبت روز جانباز، 9 فروردین 1399

 

حقیقت پاسداری

من اصرار دارم که شما عزیزان پاسدار در هر جا هستید، روح و حقیقت مساله پاسداری و سپاه پاسداران را مورد توجه قرار دهید. در ایجاد سپاه پاسداران، فقط این نبود که نظام می خواهد از نو یک نیروی مسلح درست کند - مساله تنها به اینجا ختم نمی شد - مساله از این هم بالاتر بود. مساله این بود که در یک تشکیلات نظامی که به وسیله انقلاب به وجود می آمد، فکر و عقیده و ایمان - یعنی عامل معنوی قدرت - در تمام اجزا رعایت و لحاظ شود و تا آنجا که ممکن بود، این کار شد. اساس قضیه این بود، والا سپاه پاسداران بعد از آن که به وجود آمد، کسانی که آن را نمی خواستند، بارها تا مرز انحلالش بردند و به انزوایش انداختند؛ نسبت به آن بی اعتنایی کردند و به آن امکانات ندادند؛ بارها از آن بدگویی کردند؛ اما سپاه ماند و می ماند. این گونه پایه مستحکمی می ماند؛ چرا؟ چون عامل معنوی قدرت در درون این سازمان به طور وافر وجود داشته است و امروز هم وجود دارد. آن عامل معنوی قدرت چیست؟ اعتقاد، ایمان، اخلاص، مجاهدت برای ادای تکلیف، مجاهدت برای خدا، مجاهدت منهای درآمد مادی آن مجاهدت و تلاش. اینها مهم است؛ اینهاست که یک مجموعه و یک نظام را حفظ می کند. در اصل انقلاب هم همین معنا بود و امروز هم هست. نباید به بعضی از ظواهری که مخالفان اصل نظام سعی می کنند، آنها را درشت و پررنگ و رنگ آمیزی کنند و نسبت به آنها مبالغه کنند، فریب خورد. حقیقت قضیه، وجود ایمان است.

بخشی از بیانات در دیدار فرماندهان و گروه کثیری از پاسداران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به مناسبت «روز پاسدار» 22 آبان 1378

 

دوستی و همنشینی در کلام اهل بیت(علیهم السلام)

برادری و دوستی جایگاه ویژه ای در مناسبات اجتماعی دارد. نیل به زندگی دلخواه در سایه همزیستی مسالمت آمیز با دیگر افراد جامعه سامان می یابد. یکی از نیازهای انسان، احساس امنیت و آرامش است. داشتن دوست می تواند با ایجاد رابطه صمیمی و عاطفی این نیاز را تامین کند. رابطه دوستی قادر است دل ها را مأنوس کرده و به یکدیگر گره بزند. رفاقت، امنیت را گسترش داده و تنش ها و اضطراب ها را کاهش می دهد.  در مطلب پیش رو کوشیده ایم تا دوستی را در نگام و کلام هل بیت (علیهم السلام) دنبال کنیم و درس های بیاموزیم.    امام صادق(ع) فرمودند: «برای هر چیزی وسیله ای است که بدان آسایش می یابد و مؤمن با برادر ایمانی اش آرامش می یابد.». اسلام بر آیین دوستی و برادری تأکید زیادی دارد. دین خدا چیزی جز صمیمیت و رفاقت را پیش نمی کشد. امام صادق(ع) طرفدار دوستان زیاد هستند و بر آن منافع زیر را برمی شمرند: «دوستان زیادی در دنیا برای خود انتخاب کن که دوستان زیاد در دنیا و آخرت سودمندند، اما منفعت آنها در دنیا به آن جهت است که کارهایی وجود دارد که به دست آنها انجام می شود و سود آنها در آخرت بدان جهت است که اهل جهنم گفته اند: [افسوس که امروز] شفاعت کنندگانی برای ما وجود ندارد و نه دوست گرم و پرمحبتی».

 همدم تنهایی

دوست، همدم تنهایی ها و شریک غم ها و شادی هاست. رفیق بی توقع، تکیه گاه انسان در گرفتاری ها و سختی ها است. او می تواند مشاوری خیرخواه و شریکی یاری رسان باشد. دوست یابی، هنر است و نگه داشتن آن هنری بالاتر. مولای متقیان(ع) فرمودند: «ناتوان ترین مردم کسی است که از دوست یابی ناتوان باشد. ناتوان تر از او کسی است که دوستان یافته را از دست بدهد و قدرت حفظ آنها را نداشته باشد.»

مراقب باش

امام رضا(ع) درباره اهمیت و جایگاه دوست یابی و نقش دوست در آینده انسان در بیانی هشدار دهنده فرمودند: «انسان بر دین دوست خویش است. پس بنگرد که چه کسی را به عنوان دوست برمی گزیند.». انتخاب دوست یک انتخاب و انتخاب نیازمند معیار است. ملاک ها و معیارهای متعددی برای انتخاب دوست بیان شده که به کار بستن آنها می تواند آدمی را در نیل به زندگی دلخواه یاری دهد.

    پاک زبانی  

انسان ها شرایط مختلفی دارند؛ گاهی عصبانی و زمانی خوشحالند. فردی می تواند دوست واقعی باشد که هنگام عصبانیت، سخن زشت بر زبان جاری نکند و در زمان خوشحالی، از شوخی های نابجا پرهیز کند. امام رضا(ع) فرمودند: « کسی که سه بار بر تو خشم کرد امّا سخن زشتی بر زبان جاری نکرد، با او دوست شو.»

 نیکوکاری

انسان ها در انتخاب هایشان از شیوه آزمون و خطا کمک می گیرند. اگر در آزمون های مختلف چیزی مطابق میل آنان بود، انتخاب می شود وگرنه در حوزه انتخاب ما قرار نمی گیرد. این روش در باب دوست یابی هم به کار می رود. براساس آموزه های دینی اگر در فردی خصلت نیکوکاری و گره گشایی دیدیم، وی را به عنوان دوست برگزینیم. امام صادق(ع) فرمودند: «دوستانتان را آزمایش کنید. اگر در آنها این ویژگی بود، رابطه داشته باشید وگرنه از آنها دوری گزینید. آن خصلت این است: نیکوکاری و گره گشایی به همنوعان در سختی و راحت.»

 حق جویی

انسانی که طرفدار حق و گوینده حق باشد، شایسته رفاقت است، زیرا درصورتی که حقیقت علیه شخص باشد، از اظهارش ناتوان نیست و با جرات و جسارت آن را برملا می کند. فرد حق گرا، حق مدار بوده و مسیری جز حق نمی شناسد، چه به نفع وی باشد چه به زیانش.حضرت امام علی(ع) خطاب به کمیل فرمودند: «ای کمیل در هر حال حق را بگو و با پرهیزکاران دوستی کن.»

 بندگی خدا

دوست خوب کسی است که در مسیر طاعت و بندگی خدا باشد. انسان می تواند به فردی با این ویژگی تکیه کند و با آنها طرح رفاقت بریزد. حضرت امام رضا(ع) فرمود: «کسی که در مسیر اطاعت خداوند برادری برای خود انتخاب کند، خانه ای در بهشت برای خود فراهم کرده است».

 

رساله حقوق امام سجاد(ع)

«رساله الحقوق» عنوان حدیثی طولانی از امام سجاد(ع) است. این رساله که حاوی بیش از ۵۰ وظیفه برای فرد نسبت به دیگران است، در حقیقت درسنامه ای اخلاقی است که بیان کننده رفتار انسان در حوزه روابط فردی و اجتماعی است. حقوق مطرح شده در این رساله دربرگیرنده بسیاری از روابط اجتماعی هر فرد است. مثل وظایفی نسبت به پدر، مادر، همسر، فرزند، همسایه، استاد، شاگرد، مؤدن، امام جماعت، حکومت و... به دلیل جایگاه خاص و محتوای جامع این رساله، ترجمه ها و شرح های متعددی بر این رساله نوشته و منتشر شده است. امام سجاد(ع) در این منشور، ۵۱ حق الهی را در هفت دسته برمی شمرد: حق خداوند، حق نفس و اعضای بدن، حق افعال عبادی، حق حاکم و مردم، حقوق خویشاوندان، حقوق برخی اصناف اجتماعی، حقوق مالی.  برخی از شرح هایی که از رساله حقوق امام سجاد(ع) منتشر شده است عبارتند از: «آیینه حقوق، حقوق از دیدگاه امام سجاد(ع)، شرح رساله الحقوق امام سجاد(ع)، تالیف قدرت الله مشایخی و ترجمه نثاراحمد زین پوری»، «رساله حقوق امام سجاد(ع)، شرح از علی محمد حیدری نراقی»، «ترجمه و شرح رساله الحقوق امام سجاد(ع)، محمد سپهری»، «حقوق اخلاقی بر اساس رساله الحقوق امام سجاد(ع) و صد و پنجاه نکته آموزنده و سازنده، علی مشفقی پورطالقانی و با همکاری و کوشش محمدرضا مشفقی پور»، «راه و رسم زندگی از نظر امام سجاد(ع)، ترجمه و تنظیم علی غفوری» و «حقوق اسلامی شامل وظایف فردی و اجتماعی بر اساس رساله الحقوق امام زین العابدین(ع)، نوشته علی اکبر ناصری».

 

حضرت علی اکبر(ع)، الگوی جوانان

تربیت شایسته امام حسین (ع) سبب شد که حضرت علی اکبر(ع) به بهترین صفات کمال آراسته شود. عواملی همچون: اصالت خانوادگی، تربیت و وراثت، کسب علم و فضایل که از عناصر تشکیل دهنده شخصیت هر کس است، در وجود و زندگی او فراهم بود. خلق و خوی او و رفتار و حرکات و ادب و متانتش در حدّ اعلای برجستگی و درخشندگی بود. آن گونه که گفته و نوشته اند، رفتارش یادآور حرکات و رفتار پیامبر خدا(ص) بود و همین سبب مسئله سبب می شد تا در چهره او، شخصیت پیامبر(ص) را مشاهده کنند. حضرت علی اکبر(ع)، از جوانی مجموعه ای از خوبی ها و فضیلت ها و نمونه ای روشن از فضایل عترت پاک پیامبر بود. حتی کسی چون معاویه هم که دشمن خاندان عصمت بود، به فضایل او اقرار داشت. رابطه سرشار از ادب و احترام حضرت علی اکبر(ع) به پدر و علاقه و محبت پدر به فرزند، در همه مراحل زندگی این دو الگوی فضیلت وجود داشت و نهایت و اوج آن، در صحنه عاشورا دیده می شود. تربیت ولایی و تأدیب شایسته، سبب شده بود علی اکبر همواره در خدمت و اطاعت پدر بزرگوارش باشد و در نهایت ادب، گوش به فرمان و آماده جان نثاری شود. امام حسین(ع) حضرت علی اکبر(ع) را عصارة بنی هاشم و شبیه ترین مردم به پیامبر اکرم(ص) دانسته، فرمود: «هر وقت دلمان برای رسول الله تنگ می شد، مشتاق زیارت علی اکبر می شدیم و زیارت و ملاقات علی اکبر بود که دلمان را در فراق پیامبر خدا(ص) تسلی می بخشید».