سانچی سوخـتن در آب غـرق شـدن در آتـش
مشعل انتظار و اميدها براي يافتن دريانوردان ايراني پس از هشت روز پر اضطراب با غرق شدن سانچي به آب سپرده شد.آتشي که به جان نفتکش سانچي افتاد، سمج تر از آن بود که دريا بخواهد بر آن غالب شود. هر ميزان اميد براي حيات دريانوردان بالا بود؛ شعلههاي آتش اما تا جايي زبانه کشيد که هر اميدي را بسوازند و خاکستر کند. قرمزي زمخت آميخته با دودي عظيم و بهت آور نه ردي از آبي دريا باقي گذاشت و نه از دريانوردان. شعلههايي که از نفس نماند و تا آخرين دقايق غرق شدن در دريا قدرت خود را به رخ کشيد. اين آخرين، تصوير از سانچي است که دريانوردان ايراني را در دل خود با آتش و دود، غرق در دريا کرد. اينجا نقطه پاياني سفر 32 دريانورد است.حالا ديگر خانوادهها چشم از اقيانوس آرام برداشته و از نقطه اي در شرکت ملي نفتکش ايران با دستاني خالي راهي خانههاي خود شدند تا از اين پس شوربختانه خاطره اي تلخ از دريا، نفت، چين، کره، امداد و...با آنان باشد.
سانچي که پيش از اين نامش با روستايي در «برادش» هندوستان گره خورده بود، حالا از پس همين انفجار و آتش و جان گرفتنها در حافظه تاريخي جهان با حادثهاي عجين خواهد شد که 32 دريانورد را با خود به زير آب برد.
نفتکشي که با پرچم پاناما و تحت مديريت شرکت ملي نفتکش ايران روز شنبه 25 آذر ماه از عسلويه در ايران براي انتقال 136 هزار تن ميعانات گازي به سمت کره جنوبي در حال حرکت بود و ساعت 20 شامگاه شنبه (16 ديماه) 30 دقيقه بامداد بهوقت شانگهاي در اثر برخورد با کشتي چيني «سي اف کريستال» حامل غلات در سواحل چين دچار حريق شد.
حادثه بسرعت به صدر اخبار آمد و آرام آرام جزييات بيشتري از آن منتشر شد:« 21 خدمه کشتي چيني نجات يافتند و 32 دريانورد سانچي که 29 ايراني و دو بنگلادشي بودند، مفقود شدند.» اين نقطه آغاز بيم و هراسي شد که در پس خود اميدي شگرف به همراه داشت؛ آن زمان که با پيدا شدن جسد يکي از مفقودان نفتکش خبر دادند که او مجهز به لباس ويژه نجات است و احتمال ميرود خدمه و پرسنل کشتي فرصت استفاده از وسايل نجات را داشتهاند.
اکبر جبلعاملي، مدير عمليات ناوگان شرکت ملي نفتکش ايران گفت: «پيداشدن پيکر يک خدمه نفتکش که به لباس ويژه نجات مجهز است، نشان از آن دارد که امکان اينکه نفرات ديگر فرصت کرده باشند با قايق نجات وارد آب شده و زنده مانده باشند، زياد است.» کاپيتان بهرامي، سخنگوي کميته ويژه رسيدگي به حادثه «سانچي» در شرکت ملي نفتکش ايران هم به خبرنگاران اعلام کرد: «اگر خدمه کشتي به موتورخانه پناه برده باشند احتمال کمي دارد که زنده مانده باشند، زيرا موتورخانه اين کشتي 14 متر زير آب است. از 2 قايق نجات هم يکي سوخته و ديگري در تصاوير رويت نشده، بنابراين ممکن است سرنشينان کشتي با استفاده از آن به آب زده باشند که در اين صورت تا 2 ماه ذخيره دارند و ميتوانند زنده باشند. البته استفاده از قايق نجات زمانبر است.»
اعلام نظرهايي که احتمال زنده ماندن خدمه و پرسنل نفتکش سانچي را بيش از پيش قوت ميبخشد و خانوادهها را ازپس اين اخبار اميدوار ميکند. کسي چه ميداند که با اين اظهارنظرها چه شبها بسياري از خانوادههاي دريانوردان خواب موتورخانه اي در دل آتش و دريا را نديده باشند که به مامن آنان بدل شده باشد.
آنچه از اخبار به گوش ميرسيد اين است که عمليات مهار حريق نفتکش سانچي در دستور کار قرار گرفته است. تشکيل کميته اضطراري در شرکت ملي نفتکش ايران، اعزام تيم تجسس از ايران به شانگهاي و حضور چهار کشتي امدادرساني و سه قايق پاکسازي از چين و يک کشتي و يک بالگرد نيز از کره جنوبي در محل حادثه براي اطفاي حريق از جمله اقدامهايي است که رسانهاي ميشود.
در کنار اين اظهارات شعلههاي آتش هم هر بار که زبانه ميگيرد و خبرش به رسانهها ميآيد، اميدها را در ميان خانوادههاي منتظر کمرنگتر ميکند و با فروکش کردن خود روزنهاي از اميد ميآورد. درست مثل چينيها که با کندي کار خود اين دلهرهها را افزايش ميدهند و با تحرکي تازه در کار، اميدها را زنده ميکنند.
برخي روزها فروکش کردن شعلههاي آتش شنيده ميشد و شبها هم با خبر توقف عمليات از سوي چينيها همراه بود. سخنگوي شرکت ملي نفتکش اظهار کرد: «چين به بهانه بدي آبوهوا و به دليل احتراق کوچکي که روي نفتکش رخ داده بود، عمليات اطفاي حريق را متوقف کرده است. اين در حالي بود که به دليل وقوع حادثه در آبهاي چين، اين کشور بر اساس کنوانسيونهاي بينالمللي در قبال خاموش کردن اين آتش مسئوليت دارد.»يکي از خانوادهها ميگويد: «من از سياست چيزي نميدانم و سياسي هم نيستم؛ اما ما که با چين خوب هستيم. نيستيم؟ تا صبح بيدار ميمانم. خدايا رفتن...رفتن... رفتن... اميدم بالا ميرفت. بعد صبح با سر، زمين ميخوردم.»
با اين حال ورود رئيس جمهوري به حادثه سانچي، رسيدگي به آن را وارد فاز تازه اي کرد. حسن روحاني ابتدا با دريافت گزارشي، وزارتخانههاي نفت، امورخارجه و راه و شهرسازي را پيگير وضع مفقودان اين تصادم در آبهاي چين کرد و مهمترين موضوع را تعيين سرنوشت و رسيدگي به وضعيت کارکنان اين نفتکش و خانواده آنان برشمرد و پس از آن نيز علي ربيعي را به عنوان مسئول کميته ويژه رسيدگي به حادثه نفتکش ايران منصوب کرد.
انتصاب وزير تعاون، کار و رفاه اجتماعي از اين رو بود که شرکت ملي نفتکش ايران با اجراي سياست خصوصيسازي از سال ها پيش از شرکت نفت منفک شد و به مجموعه هاي تحت مديريت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي واگذار شد .
در ديدار ربيعي با سفيران چين و ژاپن مقرر ميشود عمليات مهار آتش از سوي چينيها سرعت گيرد. آنچه زياد از سوي ربيعي شنيده ميشد، اين بود: « ما هنوز وقت طلايي داريم.» وي گفت: «تمهيداتي در اين کشتيها پيشبيني ميشود تا افراد بتوانند خود را نجات دهند. کارشناسان بر اساس شواهد ميگويند اميدوار باشيم.»
با راهي شدن ربيعي به چين سرعت انتشار اخبار هم بيشتر شد.
افزون بر يدک کشهاي ژاپني در کنار چينيها، تکاوران ارتش هم اضافه شدند. سانچي اما غرق در آتش با جريان باد از 158 مايلي شانگهاي به 270 مايلي شانگهاي و 190 مايلي اوکيناوا رفته و وارد منطقه انحصاري اقتصادي ژاپن شده است.
محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه ايران هم با «وانگ يي»، همتاي چيني خود درباره وضع نفتکش حادثهديده ايراني گفتوگو ميکند.
در هفتمين روز اين اتفاق از اتاق فرماندهي شانگهاي خبر ميرسد که گروه تجسس نجات اين کشور موفق شد وارد سانچي شود و در پل فرماندهي که بالاترين نقطه کشتي است، افزون بر يافتن 2 پيکر، جعبه سياه را هم پيدا کند. اين اميد اما دوامي نداشت و تنها يک روز پس از آن، همه اميدها بر باد رفت.
روز يکشنبه 24 دي ماه است؛ ساعت حدود پنج صبح تکاوران نيروي دريايي ارتش به محل استقرار نفتکش سانچي در اوکيناواي ژاپن رسيدند، اما آتش چنان زبانه کشيده بود که امکان نزديک شدن به آن نبود. درجه حرارت کشتي سانچي براساس دادههاي اتاق کنترل عمليات شانگهاي 350 درجه گزارش ميشود.
فرمانده چيني عمليات امداد و نجات به صراحت ميگويد: «احتمال نجات جان دريانوردان ايراني حاضر در اين نفتکش بسيار ضعيف است، اما همه تلاشها براي ادامه عمليات امداد با جديت پيگيري ميشود.»
اخبار بد پشت هم ميآيد؛ ثانيههاي نفسگيري است؛ محمد راستاد، رئيس سازمان بنادر و دريانوردي هم ميگويد که سانچي از حالت شناور بودن خود خارج شده و در حال غرق شدن است و اميدي به پيدا کردن مفقودان نيست.
فيلمي از سانچي در حال غرق شده منتشر مي شود و اميدهايي که با خود به زير آب ميبرد. فوت 29 خدمه ايراني و پرسنل ديگر نفتکش اعلام و اينجا مقصد پاياني سانچي به جاي کره جنوبي ميشود و همه به عزاي عمومي ميرويم.
حادثه نفتکش سانچي، بزرگترين سانحهاي اعلام ميشود که از سال 1991 در جهان اتفاق افتاده است. در سال 91 يک نفتکش که حامل 260 هزار تن نفت خام بود در نزديکي آنگولا دچار حادثه شد .
چند پيکر پيدا شده که گفته ميشود تنها استخوانهايي از آنها باقي مانده و قرار است با آزمايش دي ان اي هويتشان مشخص شود و تا آن مقطع به همراه جعبه سياه نفتکش در چين باقي خواهد ماند. در اين فاصله شايدجعبه سياه کشتي چيني «سي اف کريستال» بتواند راهگشا باشد.