مولفه های اثرگذار بر تداوم روند افزایشی قیمت نفت در2021
در چند ماه اخیر شاهد تقویت قیمت شاخص های کلیدی نفت خام «دبلیو تی آی» (WTI) و برنت دریای شمال بوده ایم. این روند به دنبال اعلام خبرهای مثبت در زمینه مقابله با ویروس همه گیری جهانی کووید-19 (کرونا) و امیدواری به کارآمد بودن واکسن های در حال تولید و نویدی برای پایان شیوع ویروس کرونا آغاز شد، در عین حال کاهش تدریجی تولید نفت شیل ایالات متحده آمریکا و سطح ذخیره سازی های نفت خام نیز یاری رسان این روند افزایشی بوده است. سرانجام اقدام تولیدکنندگان عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) موسوم به ائتلاف اوپک پلاس در اوایل ماه ژانویه مبنی بر متوقف کردن برنامه افزایش تدریجی تولید نفت تا اواسط سال 2021 میلادی در کنار پیشنهاد عربستان برای کاستن روزانه یک میلیون بشکه از تولید نفت خام خود، انگیزه ای برای رسیدن قیمت نفت خام شاخص «دبیلیو تی آی» موسوم به «نفت خام آمریکا» به سطوح 50 دلار برای هر بشکه شد. در گزارش پیش رو درباره دلایل اصلی تاثیرگذار بر احتمال تداوم روند افزایشی قیمت جهانی نفت خام در سال جاری میلادی و چرایی آن بحث خواهیم کرد.
تقاضای نفت بهبود می یابد
با وجود اعمال قرنطینه های کنونی که سدی در برابر روند بهبود تقاضای نفت به شمار می آید، شاهد تقویت نسبی تقاضا برای این کالای راهبردی بوده ایم. تزریق واکسن های کرونا، سبب افزایش ایمنی در برابر شیوع ویروس کووید-19 و ممانعت از گسترش این بیماری می شود و این روند ازسرگیری فعالیت های بازرگانی در بخش های مختلف جهان و به دنبال آن افزایش تقاضا برای فراورده های نفتی را در پی خواهد داشت. بررسی برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا برای چند سال آینده حکایت از آن دارد که تقاضا برای بنزین در ایالات متحده آمریکا در نیمه دوم سال 2021 میلادی به تدریج افزایش می یابد، سپس در سال 2022 متعادل می شود البته این رقم اندکی پایین تر از سطح سال 2019 خواهد بود. پیش بینی های اداره اطلاعات انرژی آمریکا بر فرض دورکاری که سبب کاهش رفت و آمدها می شود، استوار است، پیش بینی برای تقاضای سوخت جت چندان مطلوب نیست و تنها اندکی افزایش در سال 2021 میلادی برآورد می شود، اما در عین حال ارزیابی های این نهاد حاکی از آن است که سطح تقاضا برای سوخت جت در سال 2022 به سطوح سال 2019 نزدیک می شود، به گونه ای که تقاضا کلی افزایش می یابد و تا سال 2022 اندکی از سطح 2019 هم فراتر می رود، این عامل محرک جهش قیمت های جهانی نفت خام خواهد بود.
فضای سیاسی و کلان عرضه نفت را کاهش می دهد
انتخابات ریاست جمهوری برای ایالات متحده آمریکا پیامدهایی داشته است، با توجه به دست برتر دموکرات ها در کاخ سفید، کنگره و مجلس نمایندگان آمریکا در دو سال آینده، چندان نمی توان انتظار افزایش تولید نفت در آمریکا را داشت. پس از به اوج رسیدن تولید نفت خام آمریکا و ثبت رکورد تولید روزانه 13 میلیون بشکه ناگهان این رقم در پی افت شدید تقاضا و قیمت های جهانی نفت خام، به 11 میلیون بشکه در روز سقوط کرد. انتظار می رود صنعت نفت آمریکا در سال های آینده شاهد موانع بیشتر و نظارت های سختگیرانه تری در زمینه تولید باشد به گونه ای که پیش بینی می شود در این مسیر فعالیت ها در زمینه تولید انرژی های تجدیدپذیر به نسبت سوخت های فسیلی افزایش یابد. پیوستن دوباره واشینگتن به توافقنامه تغییرات اقلیمی پاریس هم این روند را تشدید می کند، در نتیجه با توجه به کاهش تولید سوخت های فسیلی، قیمت های جهانی نفت خام روندی افزایشی را در پیش می گیرند. عزم راسخ اعضای ائتلاف اوپک پلاس برای کمک به بهبود قیمت های جهانی نفت خام جهان را به شگفتی واداشته است. عربستان با بهره گیری از توانش به عنوان یکی از سه تولیدکننده بزرگ نفت خام جهان و داشتن جایگاه مطلوب کم هزینه ترین تولیدکننده نفت دنیا به تنهایی خارج کردن عرضه روزانه یک میلیون بشکه نفت خام از بازارهای جهانی را فراتر از تعهد خود در توافق کاهش تولید اوپک پلاس به دوش کشید و همین اقدام سبب شد قیمت جهانی نفت خام برای نخستین بار از مارس سال 2020 میلادی رقم بالای 50 دلار برای هر بشکه را تجربه کنند، به گونه ای که شاهد هستیم اوپک نقش سنتی اثرگذار خود بر قیمت و بازارهای جهانی نفت خام را ازسر گرفته است. کاهش عرضه نفت آمریکا می تواند دوباره سکان هدایت بازار و قیمت های جهانی نفت خام را به ائتلاف اوپک پلاس بازگرداند، احتمال می رود نفت 50 دلاری که به تازگی شاهد بوده ایم به عنوان کف قیمت برای معاملات طلای سیاه جای پای خود را در بازارهای جهانی سفت کند. چالش های چند سال اخیر تداوم خواهند داشت زیرا مهار سرمایه ازسوی تولیدکنندگان شیل ایالات متحده آمریکا روند کلی را پایین نگه می دارد. به نظر می رسد به واقع ائتلاف اوپک پلاس یک ماموریت نانوشته دارد و آن هم فراهم کردن حداکثر بازده برای اعضای خود به مدد ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضاست. تمایل اقتصادهای غربی به بحث تغییرات اقلیمی، جزو دغدغه های اعضای ائتلاف اوپک پلاس نیست زیرا بخش اعظم اقتصاد آنها بر فروش نفت استوار است از این رو آنها بیشتر خواهان قیمت های بالای نفت خام هستند. تلاش اوپک پلاس برای برقراری تعادل در بازارهای جهانی نفت خام هم به عنوان عاملی برای جهش قیمت های این کالا به شمار می آید.
قیمت کالاها رونق می گیرد
در پاییز سال 2020 میلادی در افق چشم انداز، روند بهبود را برای قیمت نفت متصور شدیم، کالایی راهبردی و اساسی تر از نفت خام برای اقتصاد جهانی وجود ندارد. از جمله مولفه هایی که به جز کمبود بر تحولات بازارهای جهانی نفت خام اثرگذار است، قیمت گذاری این کالا بر مبنای دلار است به طوری که این وضع سبب می شود این کالا در معرض فشارهای تورمی بسیار حساس قرار گیرد. شاخص دلار پارسال کاهش یافت اما به تازگی در پی روند افزایشی در بازه یک هفته ای شاهد روند این بهبود بوده ایم. شاخص بالای دلار به قیمت های جهانی نفت خام جان می بخشد، زیرا در ازای دلار نفت کمتری دریافت می کنید و این بدان معناست که برای به دست آوردن همان مقدار باید رقم بیشتری خرج کنید. این شرایط تورمی است و همان طور که در بالا عنوان شد، نفت خام به این فشار بسیار حساس است. در عین حال نمی توان تحرک هایی که اقتصاد جهانی در واکنش به ویروس کووید-19 داشته است را نادیده گرفت. به نظر می رسد با کاهش شیوع ویروس کرونا، دولت ها پرداخت وام های کم بهره را که به تأمین نقدینگی در دوران کرونا کمک کرده است، در نظر بگیرند. برای توزیع کمک های نقدی که تاکنون وجود داشته است، باید هزینه ای پرداخت شود و از این پس کمک های نقدی بیشتر در حالی وجود خواهد داشت که مهار شرایط اقتصادی در آمریکا به عهده دولت بایدن خواهد بود. تئوری پولی کلاسیک به ما می گوید که احتمال دارد بخشی از هزینه این شرایط تورم باشد. خواستی وجود دارد که این چالش را با بحران مالی سال 2008 میلادی مقایسه کنیم، در آن زمان وزارت خزانه داری آمریکا حدود 500 میلیارد دلار وام گرفت تا با ایجاد نقدینگی از فروپاشی سیستم مالی جلوگیری کند. تاکنون در ایالات متحده آمریکا، حدود 4 تریلیون دلار مشوق های مالی در کنار دیگر اقدام های بانک مرکزی برای تامین بودجه و کمک به ادامه حیات و فعالیت موسسه ها، شرکت ها و مشاغل کوچک در نظر گرفته شده است. همان طور که پیش تر هم اشاره شد، دولت بایدن که هم اکنون کار خود را آغاز کرده درباره ارائه تریلیون ها دلار مشوق های مالی برای بهبود شرایط اقتصاد بحث کرده است. قیمت کالاها در بازه زمانی سال های 2008 تا 2011 میلادی در کوران ارائه بسته های تشویقی برای کمک به حل بحران مالی سال 2008 به شدت افزایش یافت. برآوردها نشان می دهد که در 6 ماه گذشته شاخص به شدت افزایش یافته است، این افزایش بی شک به مقدار مشوق های ارائه شده و پیش بینی شده ازسوی اقتصاد جهانی مربوط می شود. همان طور که پیش تر در این گزارش اشاره شد، نفت خام جزو اساسی ترین و ناپایدارترین کالاهاست، از این رو افزایش قیمت کالاها نیز عاملی جهشی برای قیمت های جهانی نفت خام به شمار می آید. کوتاه کردن سخن ما را از بحث درباره عواملی احتمالی تاثیر گذار بر قیمت های جهانی نفت خام در کوتاه مدت بازمی دارد. با آمارهای ارائه شده در این گزارش، به نظر می رسد که عاملی تقویت شونده برای تداوم میانگین قیمت نفت در ادامه سال جاری میلادی مشاهده می شود. در بلندمدت، انتظار می رود شاهد ادامه روند افزایش قیمت نفت خام باشیم زیرا عرضه محدود برای تقاضای روزافزون کافی نخواهد بود، همانطور که در گزارش پیشین در «اویل پرایس» اشاره شد، این اوضاع اجتناب ناپذیر است. کمبود سرمایه گذاری شرکت های بزرگ نفت و گاز جهان در 6 سال گذشته، سناریویی را ترسیم کرده است که می توان گفت صنعت نفت به سادگی توان پاسخگویی به موقع برای افزایش تقاضا را نخواهد داشت.
نویسنده: دیوید مسلر
منبع: اویل پرایس
مترجم: امیر دشتی