پالایش و پخش در تارنمای 42 سالگی انقلاب اسلامی
مشعل باورود به بهمن ماه و نزدیک شدن به دهه فجر، حال وهوای دیگری برکل کشور حاکم می شود؛ حال وهوایی که رنگ انقلاب دارد و صدای زنگ آن گوشنواز می شود درسراسر ایران؛ صدایی که فراسوی مرزها را نیز در می نوردد و به گوش جهانیان می رسد. چهاردهه از پیروزی انقلاب اسلامی می گذرد ونهال آن با آبیاری و پاسداشت خون شهدا امروز به درختی تنومند با عمری42 ساله بدل شده است. باچنین حال وهوایی است که ملت ایران همه ساله دهه انقلاب راکه آغازش ورود امام راحل در12بهمن است ونقطه عطف آن 22 بهمن، گرامی می دارند. کارکنان صنعت نفت نیز به عنوان قطره ای از دریا و یکی ازمهم ترین ارکان تاثیرگذار در پیروزی انقلاب اسلامی، همسو با دیگر اقشار مختلف، این روزها راکه یادآور خاطراتی همچون اعتصابات سراسری و بستن شیرهای نفت باهدف زمین گیرکردن رژیم پهلوی است، پاس می دارند. به طور مرسوم در این ایام باشکوه، طرح های متعددی دربخش های مختلف این صنعت عظیم، متشکل ازنفت، گاز، پالایش و پخش وپتروشیمی، افتتاح یا راه اندازی می شوند و مدیران آنها نیز به ارائه دستاوردهای مجموعه های خود می پردازند؛ امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا، بسیاری از افتتاحیه ها، ارائه گزارش عملکردها و دستاوردهای هریک ازبخش های به صورت مجازی انجام شد. مطلب حاضر نگاهی دارد گذرا به مجموعه اقدام ها و فعالیت های به بارنشسته شرکت ملی پالایش وپخش فراورده های نفتی ایران و زیرمجموعه های آن متشکل ازشرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران، شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ایران وشرکت مهندسی و ساختمان نفت بارویکرد چهار دهه تلاش.
شركت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي ايران در شرايط سخت تحريم از جمله بخش هاي صنعتي بود كه با احياي تجارت بين المللي در حوزه مبادلات فرآورده هاي نفتي توانست نقش قابل توجهي را در جنگ اقتصادي ايفا كند و با كسب جايگاهي مطلوب در فرآيند جهش توليد، به معناي واقعي كلمه خودكفايي در توليدات پالايشي را محقق كند. پررنگ شدن ردپاي اين اقدامات ملي در صنعت پالايش را مي توان به وضوح مشاهده كرد؛ اقداماتي كليدي كه عملياتي ساختن هركدام از آن ها منجر به رقم خوردن دستاوردهاي ملي براي دولت و ملت ايران شد.
افزایش ظرفیت تولید فرآورده های نفتی با ستاره خلیج فارس
ستاره خليج فارس به عنوان بزرگترين پالايشگاه ميعانات گازي جهان پس از چندين سال وقفه و معطلي در تكميل واحدها با اقدامات حساب شده و اولويت بندي مناسب مديريت و ريسك پذير شركت ملي پالايش و پخش فراورده های نفتي ايران از سال 96 در سراشيبي اجرا قرار گرفت و تا سال 97 فازهاي سه گانه اين پالايشگاه به بهره برداري رسيد كه اين اقدام در نوع خود گام بلندي براي رساندن كشور به مرحله خودكفايي در توليد كالايی راهبردی مثل بنزين محسوب می شود. درادامه با بهره برداري از اين پالايشگاه كشور از واردكننده بنزين به بزرگترين صادركننده اين محصول استراتژيك درمنطقه تبديل شد و براي هميشه پرونده واردات بنزين را مختومه كرد. با نگاهي به آمار مي توان دريافت كه در سال ۹۶ تولید بنزین کشور ۵۹ میلیون لیتر بود وسهم پالایشگاه ستاره خلیج فارس از اين ميزان توليد، ۳ میلیون لیتر بنزین در روز بود، ولي با اقدامات انجام شده و تلاش براي تكميل فازهاي ستاره خليج فارس، با يك جهش آماري در توليد و ظرفيت سازي در سال ۹۸ متوسط تولید بنزین به ۱۰۷ میلیون لیتر در روز رسید.در ادامه اين اقدامات احداث فاز 4 پالايشگاه ستاره خليج فارس در صدر برنامه هاي شركت ملي پالايش و پخش قرار گرفت. براي بهره برداری از فاز چهارم پالايشگاه ستاره خليج فارس بايد هزينه اي بیش از 3-4 ميليارد دلار صورت می گرفت و با صرف زماني درحدود سه الي چهارسال اين واحد صنعتي به مدار بهره برداری می رسيد، اما با بررسي هاي كارشناسانه اي كه روي اين پروژه صورت گرفت، مقرر شد تا اجراي اين فاز به صورت نرم افزاري و با استفاده از ظرفيت هاي مازاد تجهيزات و برخي تغييرات فرآيندي در دل 3 فاز موجود اجرايي شود كه با اجراي كامل آن ظرفيت اسمي پالايشگاه به 480 هزار بشكه در روز افزايش يافت. همچنين با اجرای اين فاز مجازي، روزانه ۱۲۰ هزار بشکه میعانات گازی برای تولید بنزین و نفت گاز با استاندارد یورو ۵ به حجم خوراک و تولید این پالایشگاه افزوده شد. راه اندازي پالايشگاه ستاره خليج فارس به صورت غير مستقيم، نقش مهمي را در توليد گاز كشور گذاشت؛ درحال حاضر ستاره خليج فارس با دريافت روزانه 430 هزار بشكه ميعانات گازي، بخش اعظم دغدغه صنعت گاز را كه همان ميعانات گازي است، برطرف كرده است تا ضمن ممانعت از دپو شدن اين محصول جانبي در شرايط تحريم، به استمرار توليد گاز طبيعي درميدان مشترك پارس جنوبي كمك كند.
افزايش ظرفيت ذخيره سازی فراورده های نفتی
افزايش ظرفيت ذخيره سازي فراورده های نفتي از جمله رويكردهاي مهم و اقدامات موثر در صنعت نفت محسوب می شود، به وي‍‍ژه آنكه در شرايط گسترش كرونا و كاهش مصرف بنزين و ساير فراورده ها ضرورت وجود مراكز ذخيره و نگهداري آن ها دو چندان می شود. اين درحالي است كه افزايش ظرفيت ذخيره سازي علاوه بر موارد اشاره شده، بر قدرت چانه زني كشورها در بازارهاي بين المللي تاثير مستقيمي به جاي می گذارد. شركت ملي پالايش و پخش فراورده های نفتي ایران در سال هاي اخير، حدود 800 ميليون ليتر به ظرفيت ذخيره سازي فراورده های نفتي كشور افزود. دراين مقطع انبارهاي جديد در مناطقي همچون ملاير، ماهشهر، شيراز، بيرجند و اروميه تاسيس شد. در ادامه ساخت واحدهايي از جمله انبار نفت اروميه و ملاير به ترتيب هريك به ظرفيت 120 ميليون ليترو 68 ميليون ليتر به منظور ذخيره سازي فراورده در مخازن كليد خورد كه هردو انبار در فروردين ماه امسال به بهره برداری رسيدند.
توسعه و بازسازی اسكله های نفتی
باتوجه به اهميت بنادر صادراتی در شرایط تحریم، شركت ملي پالايش و پخش فراورده های نفتي ايران با تكيه بر توان داخلي و اعتماد به جوانان موفق به توسعه، نوسازي و افزايش ظرفيت و توان صادراتي در بنادر ماهشهر و شهيدرجايي شد؛ رويكردي صنعتي و راهبردي كه در عقبه آن با اتكا به توان و ظرفيت متخصصان داخلي در سال جهش توليد به ثمر نشست؛ به طوري كه با اجراي طرح هاي توسعه و احداث اسكله هاي جديد صادراتي دراين دو بندر مهم و راهبردی، ظرفيت صادراتي كشور در بنادر مذكور از 26 ميليون تن درسال به 75 ميليون تن درسال و ظرفيت عملياتي اسكله ها از 18 ميليون تن به 50 ميليون تن در سال افزايش يافته است. بندر صادراتی ماهشهر، قدیمی ترین بندر نفتی کشور از طريق افزايش تعداد اسكله هاي صادراتي از 2 به 8 اسكله و نوسازي اسكله هاي قديمي، ظرفيت صادراتي آن از 15 ميليون تن در سال به 45 ميليون تن در سال افزايش يافته و در حال حاضر قابليت پهلودهی به کشتی هایی با ظرفیت35 تا 90 هزار تنی را دارد. در خصوص بندر شهيد رجايي نيز بايد گفت با داشتن 4 اسكله قابليت پهلودهي به كشتي هايي با ظرفيت 35 تا 45 هزار تني را دارد. اسكله فولاد نيز، قابليت پهلودهي به كشتي هايي با ظرفيت 90 هزار تن را دارد. در مجموع با اجراي طرح توسعه بندر شهید رجایی و فولاد، ظرفیت صادراتي به ميزان 40 ميليون تن درسال ايجاد شده است. تا پيش از اين، بندر صادراتي شهید رجایی تنها داراي دو اسكله و صرفاً قادر به پهلودهي همزمان دو كشتي و ظرفيت سالانه 11 ميليون تن بوده است.
احيای صادرات فراورده ها از كانال بورس انرژی
بورس انرژي با همكاري مجدانه شركت ملي پالايش و پخش فراورده های نفتي ايران از سال 98مبدل به شاهراهي شفاف جهت عرضه و صادرات انواع فراورده اي نفتي و حلال ها به مقاصد صادراتي از راه خشكي و دريا شد. رونق گرفتن عرضه فرآورده ها در بورس انرژي فرصت مناسبي را براي صادرات توليدات پالايشگاهي به كشورهاي مختلف مهيا كرده است. اين درحالي است كه علي رغم شرايط سخت صادرات زير سايه تحريم ها، تمام ارزهاي صادراتي حاصل از فروش فرآورده ها طي اقدامات هوشمندانه ای كه برای نقل و انتقال مالی این معاملات صورت گرفت، به خزانه دولت واريز شده است.
به اين ترتيب طي چند سال گذشته با افزايش توليد بنزين استاندارد با اتكا به پالايشگاه ستاره خليج فارس، پرونده واردات از مهرماه سال 1397 بسته شد و ايران رسما به باشگاه صادركنندگان بنزين پيوست؛ به گونه اي كه فقط در هفت ماه سال ۹۹ ايران به عنوان صادرکننده فعال بنزین در منطقه حضور يافته و در این مدت از محل صادرات بنزین درآمدی حدود ۱.۴ میلیارد دلار به دست آورده است.