نگاهی به فعالیت های انقلابی ترین صنعت ایران
گــاز ؛ انقلاب رفاه آرامش
گاز، این «سوخت خاص» که عصر طلایی خود را سپری می کند، رویایی بود که با دستاوردهایی چون توسعه، شکوفایی اقتصادی، رفاه، آرامش و... توانست زندگی را برای نسل کنونی بشر دلچسب تر کند و حتی با گذر زمان به بخش جدایی ناپذیر چرخه حیات انسان تبدیل شود. صنعت گاز ایران در طول سال های گذشته شاهد رشد و توسعه ای بی سابقه در بخش های مختلف بوده و بهره گیری از ظرفیت های داخلی کشور را می توان از دستاوردهای موفقیت آمیز این صنعت برشمرد. نگاهی به آمار و ارقام ثبت شده در طول این سال ها نشان از کارنامه ای درخشان دارد که تلاش شده در همه بخش ها تداوم داشته باشد. انقلاب 57 را می توان یکی از مهم ترین دلایلی برشمرد که مسیر این صنعت را در جهت رشد و تغییر داد. در مقطعی حتی اولین ترین کالاهای مورد نیاز صنعت گاز از خارج تامین می شد، اما این صنعت هم اکنون به جایگاهی دست یافته که پیشرفته ترین فناوری های روزآمد را در اختیار دارد؛ به گونه ای که در برخی حوزه ها گوی سبقت را از رقبای صاحب نام ربوده و در فهرست نخستین های صنعت گاز جهان جای گرفته است. بهمن 57 و در اوج رویدادهای انقلاب، صنعت گاز تنها 13 سال قدمت داشت و اینک با گذر زمان و ثبت چهل و دومین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، این صنعت، نزدیک به نیم قرن نخست فعالیت خود را پشت سر گذاشته است؛ نیم قرنی که حرف هایی شنیدنی برای گفتن دارد.
مردمی بودن صنعت گاز
بررسی رویدادهای ثبت شده در طول سال های پس از انقلاب در صنعت گاز گواه مردمی و انقلابی بودن این صنعت است؛ صنعتی که یکی از مهم ترین اولویت هایش، محرومیت زدایی از مناطق مختلف به ویژه روستاها و تحقق سیاست های کلان نظام جمهوری اسلامی در حوزه عدالت اجتماعی بود. سال 44 و زمانی تاسیس شرکت گاز هیچکس تصور نمی کرد روزگاری این صنعت به یکی از مهم ترین عوامل ایجاد رفاه و آرامش در بخش خانگی بدل شود و سبک زندگی نسل بشر را تغییر دهد با این حال پس از سال 57 و با تغییر رویکرد و سیاست ها، زمینه های گازرسانی به مناطق کمتر برخوردار فراهم شد و در اولویت قرار گرفت. پیش از انقلاب اسلامی، تنها 9 شهر و 3 روستای کشور به شبکه گاز متصل بود و این در حالی است که هم اکنون 1 هزار و 199 شهر و 32 هزار و 348 روستای کشور از نعمت گاز برخوردارند و با اقدامات انجام شده طی 42 سال گذشته زیرساخت های لازم برای گازرسانی به همه شهرها و روستاهای بالای 20 خانوار فراهم شده است و به زودی آخرین شهرهای باقی مانده که اغلب در مناطق کوهستانی و سخت گذر هستند نیز به شبکه گاز متصل می شوند. با توسعه های صورت گرفته در سال های گذشته، اکنون گاز، بيش از 70 درصد از سهم سبد انرژي کشور را به خود اختصاص داده است و شرکت ملی گاز ایران نیز يکي از 10 شرکت بزرگ خاورميانه به شمار مي آيد.
سال 93؛ نقطه عطف صنعت گاز
آنچنان که پیشتر گفته شد، صنعت گاز بیش از نیم قرن قدمت دارد؛ با این حال شاید بتوان سال 93 را نقطه عطف صنعت گاز به ویژه در حوزه گازرسانی به روستاها و صنایع برشمرد. سالي که با تدبير وزارت نفت، بند «ق» تبصره 2 قانون بودجه وارد ادبيات اجراي پروژه ها آن هم بدون دريافت اعتبار از بودجه دولتي شد. با بهره گیری از منابع قانوني، روند گازرساني به شهرهاي باقي مانده، روستاهاي بالاي 20 خانوار، صنايع و نيروگاه ها جاني تازه گرفت و با ورود گاز، فراورده ها ی نفتي که پيش از اين در اين واحدها مصرف مي شد، به بخش صادرات اختصاص يافت. با تداوم جايگزيني گاز با فراورده ها ی نفتي، افزون بر کاهش آلاينده هاي زيست محيطي و حفظ محيط زيست، شاهد ارزآوري از محل صادرات فراورده ها هم بوديم. توسعه صنعت گاز در حوزه روستایی طی حدود 7 سال گذشته قابل تامل است. تعداد روستاهای بهره مند از گاز از ابتدای تاسیس شرکت گاز در سال 44 تا سال 92 (48 سال) حدود 14 هزار مورد بوده و این در حالی است که در طول دولت های یازدهم و دوازدهم (7 سال) به بیش از 15 هزار روستای جدید گازرسانی شده است.
تولید یک میلیارد مترمکعب گاز
صنعت گاز در حوزه تولید و فرآورش نیز حرف هایی برای گفتن دارد. پارس جنوبی به عنوان نگین و پایتخت صنعت گاز ایران در طول سال های گذشته توسعه یافته و به زودی شاهد بسته شدن پرونده تکمیل طرح های توسعه ای آن خواهیم بود و در ادامه، طرح های نگهداشت و جلوگیری از افت فشار کلید خواهد خورد. توليد و فرآورش گاز در ايران تا سال 68، روزانه تنها 35 ميليون مترمکعب بود، در حالي که این میزان اکنون به بيش از 1 میلیارد مترمکعب در روز رسيده که معادل حدود 6 میلیون بشکه نفت خام است.
براساس برنامه های تعریف شده، تولید سالانه گاز کشور در افق ۱۴۲۰ به سالانه ۵۰۰ میلیارد مترمکعب می رسد، از این رو ضرورت دارد با اصلاح قوانین و فرهنگ سازی برای بهینه سازی مصرف بتوان ۳۵۰ میلیارد دلار درآمد برای کشور به دست آورد.
توسعه شاهرگ های انتقال گاز
انتقال گاز از مبادي توليد و پالايشگاه ها تا مراكز مصرف نیز از حساسيت و اهميتي بالا برخوردار است. تا پيش از سال 57، در مجموع 2 هزار کيلومتر خط لوله فشار قوي انتقال گاز اجرا شده بود و اين در حالي است که اين ميزان هم اکنون به بيش از 37 هزار و 491 کيلومتر رسيده است. در این میان، 14 مورد تاسيسات تقويت فشار گاز تا پيش از سال 57 نيز هم اکنون به 86 مورد رسيده است. توسعه خطوط انتقال و تاسيسات تقويت فشار گاز در حالي در 42 ساله گذشته شتابي چشمگير داشته که براساس برنامه هاي تعريف شده، در قالب سند چشم انداز 20 ساله، طول خطوط انتقالي از 37 هزار و 491 كيلومتر کنوني بايد به حدود 70هزار كيلومتر و بهره مندي از 140 ايستگاه تقويت فشار گاز افزايش يابد.
حضور در بازار جهاني
همزمان با توسعه صنعت گاز در داخل، حضور در عرصه جهانی نیز از جمله اولویت های این صنعت بود. افزايش حضور ايران در مجامع مطرح بین المللی گاز، شرايطي فراهم کرد تا در مقاطع زمانی مختلف شرکت هاي فعال اين حوزه براي حضور در طرح هاي صنعت گاز با ايران وارد مذاکره شوند؛ اگرچه این فعالیت ها در مقطعی با توجه به افزایش تحریم ها و محدودیت های بین المللی با چالش مواجه شد. مذاکره با شرکت هاي بزرگ فرانسوي از جمله توتال، تکنيپ، اشنايدر و وينچي انرژي، ديدار با اعضاي اتحاديه کارفرمايان فرانسه (MEDEF)، مذاکره با انجمن روابط بين الملل فرانسه (IFRI)، حضور چشمگير در کنفرانس جهاني گاز (WGC) و توسعه همکاري با اتحاديه بین المللی گاز (IGU)؛ تنها بخشي از فعاليت هاي صنعت گاز به شمار مي رود که در سال هاي گذشته باهدف توسعه فعاليت هاي بین المللی اجرايي شد. تشکيل پنج کارگروه ميان شرکت ملي گاز ايران و شرکت گازپروم روسيه در بخش هاي تجارت گاز، تحقيق و توسعه، توليد و اجراي پروژه هاي مشترک و کاربري گاز، از ديگر فعاليت هاي صنعت گاز در اين بخش به شمار مي آيد. در اين مسير مذاکره با شرکت گاز دولتي هلند (GASUNIE)، شرکت هاي فرانسوي، KBC انگلستان و IBS آلمان و شرکت هايي از کره جنوبي را مي توان از ديگر فعاليت هاي بین المللی صنعت گاز در سال هاي گذشته برشمرد. از سوي ديگر، دستيابي به مقام نخست ارائه بيشترين تعداد مقالات کنفرانس IGRC و انتخاب مديران ارشد صنعت گاز به عنوان رئيس کميته هاي کاري و پنل هاي تخصصي بيست وششمين کنفرانس جهاني گاز، از ديگر دستاوردهايي بود که در تعامل بيشتر ايران با جامعه جهاني محقق شد. آنچه گفته شد تنها بخشی از اقداماتی است که در طول سال های پس از انقلاب ثبت شده و برای مستندسازی همه فعالیت ها و دستاوردها این صنعت مردمی به هزاران سطر و صدها ورق گزارش نیاز است.