توسعه لایه نفتی پارس جنوبی
از دیگر اقدام های مهم در دوران پس از انقلاب که از سوی دولت مستقر انجام شده، توسعه لایه نفتی میدان پارس جنوبی است که با بهره برداری از فاز اول این طرح در فروردين سال 1396 افزون بر ایجاد ظرفيت توليد روزانه ۳۵ هزار بشکه نفت خام، درآمد سالانه 510 ميليون دلار محصولات توليدي براي كشورمان فراهم شده است.
توسعه غرب کارون
حال که صحبت از میدان های مشترک نفت و گاز است، بد نیست نگاهی به کارنامه وزارت نفت در مسیر توسعه میدان های مشترک غرب کارون بیندازیم؛ بخشی که به دلیل همپوشانی منابع هیدروکربوری آن با کشور عراق از اهداف مهم توسعه ای در شرکت ملی نفت ایران محسوب می شود.
براساس گزارش شرکت ملی نفت ایران، روند پرشتاب توسعه اين ميدان ها باعث شده كه طي 7 سال حيات دولت تدبير واميد، توليد نفت در غرب كارون تا 5 برابر افزايش يابد. توليد نفت از اين ميدان ها در حالي است كه بخشي از افزایش تولید روزانه نفت میدان آزادگان جنوبی با استفاده از دستگاه فراورش سیار (Skid Mounted) به میزان 40 تا 50 هزار بشکه انجام شده بود كه روشي تازه در توليد مقرون به صرفه نفت بوده و با عقد قراردادهاي مربوط به ساخت اين دستگاه با مراكز علمي و پژوهشي، مقرر شده است تا اين شيوه در ديگر ميدان های مشترک نيز عملياتي شود.توسعه فاز نخست ميدان هاي آزادگان جنوبی، یاران جنوبی و فاز دوم میادین یادآوران و آزادگان شمالی، طرح خطوط لوله و تاسیسات جانبی و طرح احداث خط لوله انتقال نفت گوره- جاسک و پایانه جاسک اشاره كرد كه در مجموع، طرح یکپارچه توسعه میدان های مشترک نفتی غرب کارون را شامل مي شود.
در این میان نباید از طرح احداث نيروگاه غرب كارون و تاسيسات جانبي آن غافل بود كه فاز اول آن در شهريور امسال به اتمام رسيده و پيش بيني مي شود، فاز نهايي آن نيز تيرسال 1400 به مدار آيد. اين نيروگاه تامين 500 مگاوات برق براي ميدان هاي نفتي غرب كارون را به عهده داشته و با بهره برداری نهايي از آن، امكان جايگزيني مصرف سوخت هاي فسيلي در تامين انرژي برق فراهم می شود. پيش بيني می شود، اين نيروگاه در مجموع 280 هزار مگاوات/ ساعت برق را وارد چرخه مصرف كند و صرفه جويي 2.5 ميليون يورويي را در پي داشته باشد.
آذر در آستانه افتتاح
از ديگر افتخارات پس از پیروزی انقلاب، باید از توليد زودهنگام طرح توسعه ميدان نفتي آذر در ارديبهشت سال 96 نام برد كه كه ظرفيت توليد نفت را به ميزان روزانه 30 هزار بشكه ارتقا داده و با تكميل طرح تا پايان امسال، اين ميزان به 65 هزار بشكه در روز بالغ خواهد شد.در اجراي اين پروژه كه بنابر پيش بيني اوليه، حدود 125 ميليون يورو صرفه جويي ارزي در پي دارد، بيش از 75 درصد كالاها از طريق سازندگان و تامين كنندگان داخلي تامين شده است.
گوره تا جاسک
طرح استراتژیك و ملی انتقال نفت خام گوره به جاسك و ساخت پايانه صادراتي بندرجاسك از مهم ترين طرح هاي در دست اقدام وزارت نفت پس از پیروزی انقلاب اسلامی به شمار می رود که با اجرای آن، امكان انتقال یك میلیون بشكه نفت خام سبك و سنگین صادراتی در روز از طریق یك خط لوله با طول تقریبی هزار كیلومتر و با ساخت تلمبه خانه هاي بین راهی و ایستگاه هاي توپکرانی به همراه پست ها و خطوط انتقال برق فراهم می شود.
در اجراي اين پروژه، همچنين احداث خطوط 42 اینچ انتقال نفت خام از تلمبه خانه گوره به پایانه جاسک به طول تقریبی هزار کیلومتر نیز هم اكنون از طرف 6 پیمانکار خصوصی در حال انجام است. مبدأ این خط لوله، منطقه گوره شهرستان گناوه استان بوشهر است که پس از عبور از استان های بوشهر، فارس و هرمزگان از ۶۰ کیلومتری غرب شهر جاسک به ترمینال و تأسیسات دریایی صادرات و واردات که احداث آن برنامه ریزی شده است، متصل می شود. در محل اراضی غرب جاسک نیز احداث ۲ پالایشگاه و سه مجتمع پتروشیمی در دستور کار است.در كنار تمامي اين فعاليت هاي توسعه اي، اتصال خط انتقال ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار بشکه ای میعانات گازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس به خط نفت، ابتكاري است كه امكان صدور میعانات گازی را از طریق پايانه جاسک ميسر مي سازد. با ساخت پايانه جديد صادراتي در منطقه مكران، جاسك به بندر جديد صادراتي نفت ايران بدل مي شود كه علاوه بر اهميت سوق الجيشي، امكان اشتغالزايي گسترده در مناطق محروم جنوب كشور را فراهم می سازد. انتقال نفت خام از گوره به جاسک در عين حال با بیش از 1.8 میلیارد دلار سرمایه گذاري، به نوعی تمرکززدایی از پایانه های صادراتی و متنوع سازی این روند و کاهش ریسک صادرات از تنگه هرمز را در پی خواهد داشت.اين پروژه كه طبق تقويم زماني، قرار است فاز نخست آن تا پايان امسال و فاز نهايي آن تا شهريور 1400 به اتمام برسد، بيش از 500 ميليون يورو صرفه جويي ارزي به دنبال خواهد داشت.
قراردادهاي طرح نگهداشت و افزايش توان توليد
واگذاري 31 پروژه از طرح بزرگ نگهداشت و افزايش توليد نفت به شركت هاي داخلي
با تصويب طرح اجرای پروژه های نفتی به شیوه EPD-EPC از سوي شوراي اقتصاد كه پيش تر از سوي وزير نفت مطرح شده بود و همزمان با دومين سال فعاليت دولت دوازدهم، ۳۳ طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت برای اجرا در سه مرحله تعریف شد را باید از تدابیر مهم پس از پیروزی انقلاب اسلامی قلمداد کرد.اين طرح ها كه با هدف ايجاد اشتغال برای پیمانکاران و سازندگان داخلی و نیز حفظ و افزايش ميزان توليد از ميادين نفتي در دست بهره برداري كشور در دستور کار قرار گرفته است، مشتمل بر 33 پروژه، شامل 29 پروژه در بخش خشكي و چهار پروژه فراساحلی است كه با سرمايه گذاري 6.2 ميليارد دلاري اجرايي خواهد شد.پيش بيني مي شود با اجراي پروژه هاي اين طرح كه در محدوده جغرافيايي هفت استان نفت خيز كشور شامل استان هاي كرمانشاه، ايلام، خوزستان، كهگيلويه و بوير احمد، بوشهر، فارس و هرمزگان قرار گرفته است، توليد نفت خام كشور به طور متوسط حدود 280 هزار بشكه در روز افزايش يابد. در عين حال پیش بینی می شود، در پایان اجرای این طرح، سهم ساخت داخل در صنعت نفت به 80 درصد برسد كه رقم قابل توجهي است.در مرحله نخست واگذاري اين پروژه ها و پس از اخذ مجوزهاي لازم از مراجع ذيربط، نسبت به تهيه و انتشار اسناد و برگزاري مناقصات 10 پروژه از مجموعه پروژه هاي اين طرح اقدام شده كه به انتخاب هشت شركت اكتشاف و توليد و حفاري ايراني به عنوان پيمانكار اين پروژه ها و انعقاد 10 قرارداد مهندسي، تأمين كالا و تجهيزات، ساختمان و نصب و اجراي حفاري (EPC-EPD) به ارزش حدود 740 میلیون یورو در بهمن سال 97 انجاميد. اين پروژه ها كه از ابتدای سال گذشته شروع به كار كرده اند، پس از طي فازهاي مهندسي و خريد كالا بتدريج وارد مراحل اجرايي شده اند.
به موازات اجرای پروژه های مرحله اول طرح، برگزاری مناقصات 13 پروژه مرحله دوم به ارزش قراردادی بالغ بر 1.5 میلیارد یورو در اولويت كاري شركت ملي نفت ايران قرار گرفت که به تازگی با اتمام فرایند مناقصات مربوطه و مشخص شدن برندگان آنها، به 11 شرکت یا مشارکت واگذار شده اند. در عين حال، مناقصات مربوط به 10 پروژه مرحله سوم این طرح نيز انجام و مقرر شده كه 8 پروژه مربوط به مرحله سوم نيز با اعتباري بالغ بر 1.2 ميليارد دلار در حوزه عملياتي شركت هاي مناطق نفت خيز جنوب و نفت فلات قاره ايران به شركت هاي ايراني سپرده شود.اين در حالي است كه ارزش 31 قرارداد واگذار شده اين طرح تاكنون عددي بالغ بر 3.7 ميليون دلار بوده كه در مجموع حفاري 253 حلقه چاه جديد و تعمير 130 حلقه چاه موجود را شامل خواهد شد.
كسب رتبه اول اكتشاف هيدروكربوري در جهان
افزون بر مواردی که به آن پرداخته شد، در مسير تحقق برنامه هاي اكتشافي خود به عنوان پله نخست فعاليت هاي صنعت نفت كشورمان در حوزه بالادستي به دستاوردهاي قابل توجهي دست يافته و در نتيجه آن توانسته است به بيش از 130 درصد از تعهدات اكتشاف نفت و 170 درصد از تعهدات اكتشاف گاز، در نيمه نخست برنامه پنج ساله اكتشاف دست يابد.مديريت اكتشاف شركت ملي نفت ايران موفق شده است، از زمستان سال ۱۳۹۷ تاکنون، سه اکتشاف را در كارنامه خود ثبت كند. اين اكتشافات كه با کشف میدان نفتي مینو در جزیره مینو در جوار شهر آبادان آغاز شد، در نهايت در تابستان سال گذشته به كشف ميدان گازي ارم انجاميد.تنها در دو سال گذشته، حجم اكتشافات صورت گرفته باعث شده با كشف در مجموع 4.973 ميليارد بشكه معادل هيدروكربور مايع ذخيره قابل برداشت، جایگاه نخست اكتشاف را در بین شرکت های بزرگ نفتی دنیا در سال 2019 از آن خود كند؛ افتخاري كه در تاريخ صنعت نفت ايران ماندگار خواهد بود.
مسؤوليت هاي اجتماعي و مشاركت صنعت نفت در ارتقاي رفاه همگاني
در مسير پيشبرد اهداف توسعه اي، توسعه و عمران مناطق محروم نيز در اولويت هاي كاري گرفته است.
در این زمینه تعداد 2082 پروژه عام المنفعه با اعتباري بالغ بر 3800 ميليارد تومان در قالب 518 طرح آموزشي، 651 طرح ورزشي، 327 مورد بهداشتي، 154 مورد راه و جاده، 37 مورد آبرساني، 7 مورد برق رساني، 270 مورد طرح هاي هادي روستايي و 188 مورد پروژه خدماتي از ابتداي آغاز به كار دولت يازدهم تاكنون در اين شركت تعريف و بخش قابل توجهي از آن اجرايي شده است.شركت ملي نفت ايران، همچنين در پيشبرد اهداف ناشي از توزيع عادلانه رفاه در كشور، برنامه ريزي براي انجام 751 پروژه مختلف آموزشي، فرهنگي، بهداشتي، خدماتي، ورزشي و راهسازي را نيز در دستور كار قرار داده است.در مسير تحقق اين پروژه ها كه از اعتباري بالغ بر 22900 ميليارد ريال برخوردار است، مقرر شده تا 290 پروژه در سال 99 به سرانجام برسد كه تاكنون 280 پروژه تكميل شده و مورد بهره برداری قرار گرفته است و بخش هاي ديگر نيز بتدريج تا پايان سال اجرايي می شود.در ميان اقدامات مربوط به انجام مسؤوليت هاي اجتماعي صنعت نفت در شركت ملي نفت ايران، همچنين تعداد ۴۱۶ پروژه مربوط به مناطق سیل زده تعريف و مقرر شد تا جبران بخشي از آسيب هاي وارد شده به ساكنان مناطق سيل زده، با اعتباري بالغ بر 1300 ميليارد ريال انجام پذيرد. بر همين اساس در سال گذشته، ضمن تحویل اسناد واگذاری ۳۳۳۳ حواله آهن آلات مورد نیاز برای بازسازی مناطق سیل زده اهواز، کارون، باوی، حمیدیه، دشت آزادگان، شادگان و هویزه، ۵۱ میلیارد تومان اعتبار نيز براي تکمیل ۵۰۰ واحد نیمه تمام در مناطق زلزله زده مسجد سلیمان و ۱۰ میلیارد تومان برای احداث شبکه فاضلاب جدید اين شهر اختصاص يافته است.
در عين حال امسال نيز 232 ميليارد ريال اعتبار از سوي شركت ملي نفت ايران براي اجراي طرح انتقال آب به غيزانيه پرداخت شده و مبالغ قابل توجهي نيز براي انجام مسؤولیت اجتماعی صنعت نفت در مقابله با کرونا هزينه شده است.
همچنين تامين 201.8 ميليارد ريال اعتبار براي كمك به طرح هاي تقويت بنيه علمي و ارتقای سطح كيفي آموزش و نيز طرح هاي آموزشي و ارتقای مهارت نيروي كار در دو منطقه غرب كارون و پارس جنوبي، از ديگر خدمات عام المنفعه شركت ملي نفت ايران در دولت تدبير و اميد است. شركت ملي نفت ايران در مسير انجام وظايف خطير خود در حوزه مسؤوليت هاي اجتماعي همچنين چهار درصد از مبلغ هر قرارداد در انجام 33 پروژه مربوط به نگهداشت و توان توليد نفت را به اين امر اختصاص داده كه در كنار ديگر اعتبارات قانوني، ضامني براي توسعه متوازن اقليمي در كشورمان خواهد بود.
پرونده بورس نفت
تمهيدات اعمال شده در عرضه نفت خام در بورس انرژي، گامي بلند در مسير مشاركت حداكثري فعالان بخش خصوصي در صنايع بالادستي نفت و گاز و تحقق اقتصاد مقاومتي به شمار می رود.
نخستين محموله از نفت خام سبک ایران در رینگ بین الملل بورس انرژی در آبان سال 1397 عرضه شد و بنابر برنامه ريزي هاي صورت گرفته، مقدمات عرضه تدريجي و منظم اين محموله ارزشمند هيدروكربوري در بورس فراهم شد.تسهیلاتی که شرکت ملی نفت ایران برای عرضه نفت خام در بورس در نظر گرفته بود، باعث شد تا محموله هاي متنوعي از نفت خام سبک و میعانات گازی در رینگ بین الملل بورس انرژی عرضه شود که به اين ترتيب، زمينه عرضه مستمر نفت در اين عرصه نيز فراهم شد.
مرور و نگاهی گذرا بر فعالیت های انجام شده، فرصتی است تا به تمام کارکنان صنعت نفت خدا قوت بگوییم.