نگاهی به برترین فیلم های دوره های مختلف جشنواره فجر (بخش پنجم و پایانی)
سیمرغی ها را ببینیم
علی بهرامی جشنواره فیلم فجر، قدمتی طولانی دارد و بهمن سال گذشته که هنوز کرونا میدان دار همه جهات زندگی انسان ها نشده بود، سی و هشت دوره آن برگزار شد. اگر به رسم جشنواره های سینمایی بنا بوده که هر سال، سیمرغ بهترین فیلم بر شانه یک فیلم بنشیند، استثناهایی هم وجود داشته است. به عنوان مثال، در دوره های اول، دوم، چهارم، ششم، دوازدهم و سی ام، بهترین فیلم معرفی نشد و دوره های پنجم، بیستم و سی و دوم، همزمان دو فیلم، سیمرغ بهترین را گرفتند. حالا که روزهای کرونایی کوتاه نیامده اند، ما هم کوتاه نخواهیم آمد و مروری بر بهترین فیلم های جشنواره فجر خواهیم داشت. شاید آنها را ندیده باشید یا بخواهید تجدید خاطره کنید. اگر با این گزارش همراه شوید، احتمالا کمتر حوصله تان سر خواهد رفت. بخش پنجم و پایانی این گزارش را می خوانید:
رخ دیوانه (دوره سی و سوم، سال 1393)
امروز دیگر کمتر کسی است که نداند حضور جوانان و نوجوانان در شبکه های اجتماعی و در فضای مجازی، در کنار ویژگی هایی که دارد، دارای چه مخاطرات سهمگینی است. شاید باور نکنید اگر به شما بگوییم که ابوالحسن داودی، کارگردان فیلم «رخ دیوانه» شش سال پیش درباره این مخاطرات در فیلمش سخن گفته و هشدار داده است. «رخ دیوانه» چند سال از جامعه اش جلوتر بود؛ فیلمی کاملا اجتماعی، هشدار دهنده و آسیب شناسانه که این روزها خیلی بهتر از هر زمان دیگری درک می شود. در خلاصه داستان «رخ دیوانه» آمده است: « داستان چند جوان که در یک قرار اینترنتی با یکدیگر آشنا شده و به دنبال یک شوخی و شرط بندی در مسیری پیچیده و دلهره آور می افتند؛ مسیری که درک جدیدی از زندگی و اجتماع را برای هرکدامشان رقم می زند و باعث می شود سرهم کلاه بگذارند و ...». داستان فیلم، خیلی سرزنده و سرحال است و با شیوه روایی که دارد، جذابیت بیشتری برای مخاطب خودش ایجاد کرده است. بازیگران فیلم تلاش کرده اند بهترین بازی خود را ارائه کنند. شاید گزاف نباشد اگر بگوییم که ابوالحسن داوودی با «رخ دیوانه» تقریبا بهترین فیلم تمام دوران حرفه ای اش را کارگردانی کرده است. پس در جریان باشید که همه چیز برای دیدن یک فیلم خوب و ارزشمند آماده است و پیشنهاد می کنیم، تماشای فیلم اجتماعی و جذاب «رخ دیوانه» را از دست ندهید. طناز طباطبایی، صابر ابر، ساعد سهیلی، امیر جدیدی، نازنین بیاتی، گوهر خیراندیش و بیژن امکانیان، بازیگران اصلی این فیلم هستند.
ایستاده در غبار(دوره سی و چهارم، سال 1394)
باورش سخت بود؛ اما بالاخره سینما و هنر ایران باید باور می کرد که جوانی به نام محمد حسین مهدویان، کاری کرده است کارستان. «ایستاده در غبار» را که ببینید، اول نمی دانید با فیلمی مستند طرف هستید یا داستانی. کمی که بگذرد، تازه متوجه می شوید در سینمای ایران، سبک کاریِ جدیدی خلق شده است؛ سبکی که می کوشد تا ترکیبی میان مستند، داستان و روایت سینمایی ایجاد کند و مرزهای مرسوم سینمایی را بشکند. سبک و سیاقِ فیلمسازی مهدویان، چشم داوران و منتقدان را گرفت و البته در دل بینندگان و مخاطبان سینمای ایران نیز اثر کرد. «ایستاده در غبار» در میانه تاریخ سینمای ایران ایستاد تا در آغاز دهه 90 باز هم شاهد طلوعی دیگر در سینما و هنر ایران باشیم. در خلاصه داستان این فیلم آمده است: «احمد متوسلیان که دوران نوجوانی اش را در سکوت گذرانده و اکنون بزرگتر شده، فرمانده لشکری می شود که باید در دروازه های خرمشهر با دشمن بجنگند؛ اما سرنوشت او فرسنگ ها دورتر از مرزهای ایران رقم می خورد. این فیلم درباره زندگی احمد متوسلیان است.» اگر چه این فیلم در جرگه فیلم های دفاع مقدس قرار می گیرد؛ اما با هر فیلم دفاع مقدسی و جنگی که دیده اید، فرق می کند. هادی حجازی فر در نقش احمد متوسلیان، بازیگر اصلی این فیلم است.
ماجرای نیمروز (دوره سی و پنجم، سال 1395)
دوره سی و پنجم هم دوره مهدویان بود. او این بار ثابت کرد که کارش در «ایستاده در غبار» اصلا و ابدا موقتی و یک بار برای همیشه نبوده و با «ماجرای نیمروز» نشان داد که جای پای محکمی در سینمای ایران پیدا کرده است. این فیلم هم سبک و سیاقی مستندگونه دارد؛ اما دنیای آن کاملا متفاوت از «ایستاده در غبار» است. داستان، جزئیات بسیار زیاد و دقیقی دارد و دهه 60 خورشیدی را چنان بازسازی کرده که انگار فیلم اصلا فیلمی نیست که در دهه 90 ساخته شده باشد. بازی ها در «ماجرای نیمروز» درخشان هستند. برخی بازیگران مثل جواد عزتی، بهترین سکانس های عمر هنری اش را به نمایش گذاشته اند. احمد مهران فر نیز از ارسطوی سریال پایتخت، کیلومترها فاصله گرفته و بازی درخشانی از خود به نمایش گذاشته است. در خلاصه داستان این فیلم می خوانید: «فیلم به ترورهای سال ۱۳۶۰ به دست گروه منافقین می پردازد. درگیری ها پس از برکناری ابوالحسن بنی صدر از ریاست جمهوری توسط مجلس شورای اسلامی شدت می گیرد. پس از برکناری ابوالحسن بنی صدر، گروه های ضد انقلاب اسلامی مانند منافقین دست به ترورهای مقامات ارشد و یاران امام خمینی(ره) می زنند. از سوی دیگر، نیروهای اطلاعاتی و امنیتی مختلفی با همکاری هم، درصدد دستگیری اعضای گروه منافقین هستند....». وفاداری، خیانت، سیاست بازی و ترور، درونمایه های اصلی فیلم «ماجری نیمروز» هستند. شخصیت های مختلفی در فیلم وجود دارد که هم بخوبی ساخته و پرداخته شده و هم خاکستری اند. شخصیت هایی که تا پایان فیلم به برخی از آنان نمی توان اعتماد کرد. مهرداد صدیقیان، احمد مهران فر، هادی حجازی فر، جواد عزتی، مهدی پاکدل، حسین مهری، لیندا کیانی و محیا دهقانی از بازیگران اصلی این فیلم هستند.
تنگه ابوقریب (دوره سی و ششم، سال 1396)
تا به حال هر چه فیلم در حوزه دفاع مقدس دیده اید را فراموش کنید. بهرام توکلی، «تنگه ابوقریب» را چنان کارگردانی کرده که واقعا بعید به نظر می رسید، چنین فیلمی خلق کند. چند سرباز با معرفت و با مرام که رفاقتشان خاص است، تا آخرین لحظه و آخرین قطره خون خود پای یک حمله ناجوانمردانه می ایستند. در خلاصه داستان آمده است: «این فیلم که بر اساس واقعیت ساخته شده، روایتی است از دفاع گردان عمار یاسر لشکر ۲۷ محمد رسول الله(ص) در برابر لشکرکشی رژیم بعث در موقعیت تنگه استراتژیک ابوقُرَیب دهلران و حمله به فَکّه و شرهانی، در روزهای پایانیِ جنگ. بعثی ها برای رسیدن به اهدافشان باید از سد یک پایگاه که شکل تنگه است، عبور کنند و در این میان، با مقاومت شدید نیروهای ایرانی روبه رو می شوند.» آتش از هر طرف می بارد و جنگ روی خشونت آمیزش را به بالاترین حد ممکن نشان می دهد؛ اما جمع رفقایی که با هم، هم قسم و هم عهد شده اند، به هیچ وجه نمی شکند. «تنگه ابوقریب» چنان مخاطب را میخکوب می کند که محال است بتواند یک لحظه چشم از لحظه های دلهره آور آن بردارد. بازی های درخشان فیلم، دیدنی و داستان آن خیلی خوب روایت شده است. شخصیت ها کاملا واقعی هستند و از شخصیت های خارق العاده و فانتزی برخی فیلم های جنگی خبری نیست. مردانگی در فیلم موج می زند و مخاطب هر لحظه منتظر شهادت یکی از رفقاست... جواد عزتی، حمیدرضا آذرنگ، امیر جدیدی، مهدی پاکدل، علی سلیمانی، قربان نجفی و بانیپال شومون از بازیگران اصلی فیلم «تنگه ابوقریب» هستند.
شبی که ماه کامل شد (دوره سی و ششم، سال 1397)
همین اول به شما بگوییم، اگر فیلم «شبی که ماه کامل شد» را ببینید، به احتمال بسیار زیاد، غمبار ترین فیلم 10 سال اخیرتان را دیده اید. داستان فیلم با اینکه کارگردان در آن تصرفاتی داشته؛ اما واقعی است. حتما ماجرای ریگی را به خاطر دارید. برادرش را هم ممکن است به یاد داشته باشید. این فیلم داستان برادر ریگی است که یکی از غمبارترین و اسفناک ترین تراژدی های دو دهه گذشته ایران را رقم زد. با دیدن این فیلم، بازی درخشان هوتن شکیبا را محال است فراموش کنید. نوع دگردیسی و تغییرات هویتی او در برابر برادر جنایتکارش، بسیار دیدنی است. داستان فیلم به بهترین نحو ممکن پرداخته شده و حرکت به سمت فاجعه به قدری دقیق پیش می رود که امکان ندارد چشم از صحنه های مهیج و پر جزئیات آن بردارید. در خلاصه داستان این فیلم آمده است: «شبی که ماه کامل شد، روایت دختر جوانی از مناطق جنوب شهر تهران است که درگیر عشق جوانی شهرستانی می شود و این در حالی است که پس از ازدواج بنا به دلایلی مجبور به مهاجرت از ایران است. در این مسیر، برادرش با او همراه می شود؛ اما در میانه راه، اتفاقاتی برای آنها رقم می خورد. این فیلم براساس داستان واقعی عبدالحمید ریگی و همسرش فائزه منصوری است....» خیلی راحت به شما بگوییم اگر دلش را ندارید، این فیلم را نبینید؛ اما اگر می خواهید به تماشای یکی از بهترین فیلم های 10 سال اخیر سینمای ایران بنشینید، دل به دریا زده و بیننده «شبی که ماه کامل شد» به کارگردانی نرگس آبیار باشید.. الناز شاکردوست، هوتن شکیبا، فرشته صدرعرفایی، پدرام شریفی، بانیپال شومون، امین میری و شبنم مقدمی بازیگران اصلی فیلم هستند.
خورشید (دوره سی و هشتم، سال 1398)
در سال های پایانی دهه 90 باز هم پای مجید مجیدی به سیمرغ بهترین فیلم باز شد تا خاطره خوش، «پدر»، «بچه های آسمان»، «باران» و ... دوباره زنده شود. عجیب این است که مجیدی، متخصص بازی گرفتن از نابازیگران است. نابازیگران در فیلم های او چنان بازی می کنند که انگار سال هاست در حرفه ای ترین فیلم های دنیا نقش داشته اند. فیلم «خورشید» هم از این بابت بسیار موفق است. کودکان خیابانی این فیلم به قدری طبیعی اند که نمی توان گفت بازیگر نیستند. داستان های مجیدی، ساده و معمولی؛ اما پر چالش و اضطراب آور است و او در ایجاد این پارادوکس های داستانی، تخصص دارد. این بار مجیدی پیگیر وضعیت کودکان کار شده است. در خلاصه داستان فیلم آمده است: «خورشید به مسأله کودکان کار می پردازد. داستان درباره نوجوانی به نام علی است که از طرف یک مرد به دنبال یک زیرخاکی می رود.» «خورشید» در تمام معنای خود یک فیلم اجتماعی محسوب می شود که داستانی بسیار جذاب دارد. این را هم اضافه کنیم که آخرین فیلم مجیدی، حضوری جدی در جشنواره های مختلف سینمایی دنیا داشته و البته نماینده ایران در اسکار نیز بوده است. چشم نوازی در طراحی صحنه و شیوه نگارش دیالوگ های فیلم، از دیگر نقاط قوت آخرین اثر مجید مجیدی محسوب می شود. جواد عزتی، طناز طباطبایی، علی نصیریان و روح الله زمانی از بازیگران اصلی فیلم هستند.