سهم پروپیلن از پازل پتروشیمی بزرگتر می شود
مشعل صنعت پتروشیمی سالهاست که به عنوان صنعت پیشران در دل صنعت بزرگ نفت پیش می رود و در این راه پر فرازونشیب توانسته به خوبی برنامه های تولید و توسعه خود را با وجود شرایط سخت تحریم ها و جنگ اقتصادی و فشارهای اقتصادی در داخل کشور پیش ببرد. صنعت پتروشیمی در آستانه سال 1400 و نیمه های جهش دوم خود در راستای برنامه های بلند مدت توسعه ای خود، طرح های راهبردی را تعریف کرده تا ضمن جلوگیری از خام فروشی، به تنوع سبد تولیدات و کاهش واردات برخی از محصولات کمک کند. با این اهداف، ۳۱ طرح راهبردی در سه بخش طرح های خوراک ترکیبی، طرح های تولید پروپیلن و طرح های پیشران تعریف شده است که برخی از آنها به خصوص در بخش پروپیلن در حال اجرایی شدن هستند.
از آنجا که کشور به شدت به محصول پروپیلن نیاز دارد، برای رفع این کمبود، طرح GTPP اسلام آباد توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی به عنوان طرحی با فناوری خاص با دانش فنی بومی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی در حال توسعه است که با تولید پلی پروپیلن نیاز غرب و شمال غرب کشور را تأمین می کند. یک طرح GTPP هم در بندر انزلی در نظر گرفته شده است. افزون بر این، شرکت پتروشیمی امیرآباد برای اجرا در بندر امیرآباد در شرق مازندران ثبت و سرمایه گذار تعیین شده است که مجوز آن برای طرح GTPP به زودی فعال می شود. همچنین برای استفاده از محصول پتروشیمی ها به عنوان خوراک، سه طرح MTP در منطقه عسلویه تعریف شده است که از مسیر متانول موجود به سمت تولید محصول با ارزش و راهبردی پروپیلن حرکت شود. مشوق هایی مانند تخفیف در خوراک، پرداخت هزینه دانش فنی پس از تولید محصول، مشوق های مالیاتی و تخصیص زمین برای سرمایه گذاران در نظر گرفته شده است که جذابیت اجرای پروژه را افزایش دهد. هلدینگ خلیج فارس نیز یک طرح PDH در عسلویه اجرا خواهد کرد که در مجموع، این طرح ها ظرفیت تولید ۹۵۰ هزار تنی پروپیلن در کشور را به حدود ۴.۵ میلیون تن افزایش می دهد. تحقق این برنامه، به گسترش زنجیره ارزش از مسیر پروپیلن کمک و نیازهای داخلی کشور را تأمین می کند.
تلاش ها برای بومی کردن پروپیلن
شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی به عنوان بازوی پژوهش صنعت پتروشیمی چندی قبل گواهینامه ثبت اختراع فناوری تولید پروپیلن از متانول در ایران را از اتحادیه اروپا دریافت کرد. علی پژوهان، مدیرعامل شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی با اشاره به مشقاتی که در دوران تحریم و بد قولی شرکتهای خارجی برای دستیابی به این فناوری داشته اند، گفت: با پشت سرگذاشتن سختی های بسیار، سرانجام با اعمال تغییرات و بهینه سازی های گسترده در دموپلنت، دانش فنی MTP به طور کامل از سوی این شرکت کسب و واحد عملیاتی شد و به تولید رسید و هم اکنون امکان ارائه اسناد مهندسی به طور کامل وجود دارد. مدیرعامل شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی با اشاره به اینکه متانول در ایران مانند چین در سبد سوختی کشور قرار ندارد و کمتر از ۵ درصد آن در کشور مصرف می شود و محصول صادراتی است، افزود: این بهترین فرصت است که در شاخه پروپیلن و پلی پروپیلن کار کنیم، زیرا پایین دست پروپیلن به شدت گسترده است و کمبود این محصول همواره سبب توسعه نیافتن پایین دست پروپیلن شده است.پژوهان اظهار امیدواری کرد که با اجرای طرح هایGTPP ،MTP و طرح های پیشران و به دنبال آن تولید پروپیلن در جنوب و شمال کشور و انتقال به مرکز کشور با دانش فنی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی، شاهد تحرک شگرفی در پایین دست زنجیره پروپیلن خواهیم بود.پژوهان با بیان اینکه ارزش افزوده زنجیره پایین دست پروپیلن بسیار بالا و بازار مصرف آن نیز بسیار خوب است، بنابراین مشکلی در مصرف آن وجود ندارد، گفت: واحدهای پایین دست پروپیلن و از جمله واحد پلی پروپیلن بازگشت سرمایه بالای ۲۰ درصد دارد و این یک موتور محرکه برای صنعت شیمیایی کشور است.
رقابت هلدینگ ها برای بازار جدید پروپیلن
پس از تعیین نقشه راه برای تولید بیشتر داخلی پروپیلن و جلوگیری از واردات و تامین مواد اولیه برای محصولات دیگر در مناطق مرکزی کشور، فرصتها و تشویق های زیادی برای بخش خصوص و هلدینگ های مختلف فراهم شده است.
چندی قبل و در جریان افتتاح واحدهای الفین و گوگردزدایی پتروشیمی ایلام بیژن زنگنه، وزیر نفت ضمن ارائه توضیحاتی درباره این واحد و اهمیت آن اعلام کرد که یک واحد پلی پروپلین در ایلام با ظرفیت ۱۵۰ هزار تن و سرمایه گذاری ۵۰ میلیون دلار در پایین دست این پتروشیمی با پیشرفت ۵۲ درصد در حال اجراست.
جعفر ربیعی، مدیرعامل شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس هم در این مراسم به طرح ها و برنامه های هلدینگ خلیج فارس و شرکت های زیرمجموعه برای توسعه صنایع پایین دستی اشاره و اظهار کرد: طرح تولید پلی پروپیلن از پروپیلن تولیدی پتروشیمی ایلام در پایین دست این مجتمع در حال اجراست که ۵۲ درصد پیشرفت دارد و محصول بسیار باارزشی تولید خواهد کرد.ربیعی اظهار کرد: ساخت یک پارک پلی پروپیلن در کنار این واحد پیش بینی شده است که خوراک آن را هلدینگ خلیج فارس تضمین می کند و با سرمایه گذاری یک هزار و ۶۵۰ میلیارد تومان بخش خصوصی انجام می شود که ثروت آفرینی و اشتغال زایی بالایی را به وجود خواهد آورد.وی چندی قبل هم در نشستی در استان ایلام تاکید کرد که تأمین خوراک طرح های پایین دستی پلی پروپیلن در ایلام تضمین شده است و گفت: یکی از مهم ترین سیاست های شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس در استان محروم ایلام، توسعه زنجیره های ارزش با هدف اشتغال بیشتر فارغ التحصیلان دانشگاه ها و مردم بومی استان در صنعت پتروشیمی است.مدیرعامل هلدینگ خلیج فارس، خواستار مشارکت بیشتر سرمایه گذاران بخش خصوصی در طرح های تکمیل زنجیره پتروشیمی ایلام شد و ادامه داد: مسئولیت صنایع پتروشیمی خلیج فارس تنها ساخت و توسعه صنایع بالادستی و میان دستی با هدف تامین خوراک صنایع تکمیلی و پایین دستی است و با تولید محصولات میانی، فعالان و سرمایه گذاران بخش خصوصی باید از این فرصت برای ساخت کارخانه های جدید با هدف تکمیل زنجیره ها و تولید محصولات نهایی و کالاهای اساسی مردم استفاده کنند.ربیعی، زمان بندی بهره برداری از کارخانه پلی پروپیلن پتروشیمی ایلام را نیمه نخست سال ۱۴۰۱ عنوان کرد و گفت: با ساخت و بهره برداری از این واحد، زمینه ارزش سازی در ایلام فراهم می شود و باید اداره صمت استان از امروز برای فراخوان و جذب سرمایه گذاران خصوصی پایین دستی پلی پروپیلن اقدام کند.
ظرفیت های سرمایه گذاری در ایلام
اما از آنجا که این پروژه به عنوان پروژه ای ملی و راهگشا برای استان ایلام قلمداد می شود، چندی قبل استاندار ایلام نیز در جلسه ای مشترک با دو مدیرعامل هلدینگ خلیج فارس و ایرانیان زمینه های همکاری برای این پروژه را بررسی کردند و دو هلدینگ بزرگ کشور در صنعت پتروشیمی هم آمادگی خود را برای راه اندازی پارک پلی پروپیلن ایلام اعلام کردند. قاسم سلیمانی دشتکی در این نشست گزارشی از وضعیت استان در خصوص فرصت های سرمایه گذاری از جمله ظرفیت هایی نفت و گاز و پتروشیمی و صنایع پائین دستی ارائه داد. وی خواستار سرمایه گذاری شرکت ها و هلدینگ های بخش خصوصی در پارک پلی پروپیلن استان شد و گفت: امروز استان ایلام به عنوان قطب صنعت پتروشیمی در غرب کشور به شمار می رود و در این زمینه ظرفیت های بسیار مهمی برای سرمایه گذاری بخش خصوصی در صنایع پایین دستی وجود دارد.
اما جدای از این برنامه های اجرایی، اقدامات قابل توجهی نیز در حوزه پژوهش و دانش فنی صنعت پتروشیمی انجام شده که امیدوار کننده هستند. شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی در چند سال اخیر تلاش کرده تا با پروژه های MTP و GTPP به بازار داخلی پروپیلن کمک کند. مهر ماه امسال برای اولین بار قرارداد واگذاری لیسانس، اسناد مهندسی فرآیندی و مهندسی پایه طرح تولید پروپیلن از متانول با ظرفیت سالانه ۱۲۰ هزار تن میان شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی، شرکت فاتح کیمیا امضا شده و طبق زمانبندی پیش می رود.
وی با بیان اینکه پروژه GTPP اسلام آباد غرب شامل سه واحد؛ تولید متانول با ظرفیت حدود سالانه ۶۶۰ هزار تن، یک واحد تبدیل متانول به پروپیلن و یک واحد تولید پلی پروپیلن از پروپیلن است، ادامه داد: این پروژه نیز براساس لایسنس و اسناد مهندسی فرآیندی و پایه این شرکت احداث می شود.