فناوری، ترسیم گر نقشه راه انرژی در آینده

انرژی  خورشیدی  پادشاه جدید بازارهای انرژی جهان

برآوردهای بلندمدت نشان می دهد، تقاضا برای اوج گیری نفت خام و زغال سنگ رو به کاهش می رود، در حالی که مصرف انرژی خورشیدی در حال افزایش است، از این رو گفته می شود پدیده ای که آینده انرژی جهان را رقم می زند، فناوری است نه سوخت های فسیلی. پیش بینی کنندگان جهان نفت، دهه هاست که این چالش بلندت مدت مشابه را داشته اند: یافتن اینکه چه مقدار از هیدروکربن های مایع جهان در سال های آینده مورد تقاضا خواهد بود و در کجا و چه ترکیبی از محصولات مصرف می شود و موارد استفاده آن چه خواهد بود؟

برای دهه ها، دیدگاه طولانی مدت تا حدودی استوار و ثابت قدم بوده است. به طور کلی، تقاضای جهانی با رشد اقتصاد و جمعیت افزایش می یابد.خطوط کوتاه مدت، محدود هستند؛ به دلیل شیوع جهانی ویروس کووید-19، تقاضای کنونی نفت بیش از 10 میلیون بشکه در روز کمتر از یک سال پیش است و خطوط طولانی مدت، یکنواخت هستند و به سمت بالا حرکت می کنند.

در دو برآورد بلندمدت اخیر، ازسوی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و آژانس بین المللی انرژی، موضوع متفاوتی وجود دار، به گونه ای که این خطوط بالا رونده نیستند، شرایط تقاضا برای نفت خام، حتی در محافظه کارانه ترین سناریوها و برای بیشترین روندهای افزایشی، بسیار نزدیک به دوران اوج است.

برآوردهای اوپک و آژانس بین المللی انرژی تا سال 2040 میلادی از افزایش تقاضا حکایت می کنند، حتی اوپک برآوردش درباره تقاضا برای نفت خام در سال 2045 میلادی را نسبت به سال 2040 میلادی اندکی کاهش می دهد.

مهمتر اینکه، برآوردهای دیگری از تقاضای نفت در آینده وجود دارد که به لطف مداخله های سیاسی به همان اندازه خیره کننده، به زیر سطح 2019 می رسند و این شرایط گاهی اوقات بسیار چشمگیرست.

اوج تقاضا برای نفت نیز برای بعضی شرکت هایی که سرمایه گذاری های زیادی در آینده نفت دارند، پدیده ای معمول است. با نگاهی دقیق به چشم اندازهای بلندمدت اوپک و آژانس بین المللی انرژی درباره آینده، متوجه می شویم که نشانه هایی مبنی بر « از بین رفتن آرام تقاضای نفت» یافت می شود.

برای نمونه، آژانس بین المللی انرژی بر این باور است که تولید برق با زغال سنگ در حال کاهش است و تا سال 2040 میلادی برای نخستین بار پس از انقلاب صنعتی، تنها کمتر از 20 درصد خوراک مورد نیاز برای تامین برق جهان را تامین خواهد کرد.

 چنانچه کاهش و مرگ تدریجی خیره کننده به نظر آید، به همین دلیل است. یک دهه پیش، حتی اگر آژانس بین المللی انرژی، بدعت گذار چنین پیشنهادی بود، در چشم انداز جهانی انرژی 2010 خود اعلام کرد که «زغال سنگ، ستون فقرات تولید برق جهان است.»

حال اگر آژانس بین المللی انرژی در مقایسه با تحلیلگران و ناظران حوزه انرژی که مبتنی بر فناوری هستند، بدعت گذاری کمتری داشته باشد، آنچه را که در برآوردهای تازه خود به عنوان ارزان ترین سوخت امروز و آینده می داند، به همان اندازه خیره کننده است.

فاتح بیرول، رئیس آژانس بین المللی انرژی می گوید: انرژی خورشیدی؛ پادشاه جدید بازارهای انرژی جهان خواهد بود.

اگرچه چشم انداز اوپک، تنها به نفت خلاصه می شود، اما باید بعضی از تفکرات خلاقانه را درباره دیدگاه این سازمان، نسبت به آینده انرژی به کار ببریم.

من این کار را پیش تر انجام داده و آخرین بار اشاره کرده ام که مؤلفه های افزایش تقاضای نفت به چند بخش حمل و نقل جاده ای، پتروشیمی ها و صنعت هواپیمایی متمایل شده است.

ویروس کووید-19 (کرونا) امسال وضع حمل ونقل هوایی را تغییر داده، اگرچه حمل ونقل جاده ای و تقاضا برای شماری از محصولات پتروشیمی در بعضی بازارها بهبود یافته است.  از همه مهمتر اینکه پیشرفت های فناوری، برتری نفت را کاهش داده است؛ درست همانند روشی که رشد و توسعه انرژی خورشیدی، باعث تغییر چشم انداز رشد زغال سنگ شده است.

چالش من برای کسانی که در سال 2020 میلادی به آینده نفت می نگرند، این است که در طول زمان، خود واژه های اوپک را انتخاب کنند و در نظر گیرند که چگونه عوامل تغییر دهنده، آینده نفت را بازتاب می دهد.

بگذارید موارد یادشده را معیار سنجش اهمیت خود بدانیم: هرچه تعداد بیشتری از موارد یاد شود، احتمال می رود که برای روایت آینده انرژی در آن سال اهمیت بیشتری داشته باشد.

13 سال پیش، در عصر عرضه محدود، درباره تقاضای فزاینده و افت و خیز قیمت نفت، «منابع» - مقدار نفت قابل استخراج و عرضه به بازار - از هر سه صفحه، در یکی از چشم اندازهای جهانی نفت به آن اشاره می شد؛ اما درباره «فناوری» کمتر از این میزان، سخن به میان می آمد، پدیده «آب و هوا» را که بسختی می شد مطلبی درباره آن یافت و درباره وسایل نقلیه الکتریکی هم که به هیچ وجه نامی برده نمی شد.

ممکن است شما متوجه جهش شدید نزولی در زمینه اشاره به فناوری در سال 2020 شوید و همچنین کاهشی مشابه برای وسایل نقلیه الکتریکی(البته با شدت کمتر) را شاهد باشید.

اشاره مطلق به هر دو پدیده، به طور قابل توجهی کاهش یافته، اما موضوعی که پیش از این به آن اشاره نشده، حدود 400 بار ظاهر می شود: همه گیری ویروس کووید-19.

اگر بخواهیم جانب انصاف را رعایت کنیم، تنها امسال می توان از فناوری و وسایل نقلیه الکتریکی که در این مرحله روند طولانی مدت نفت هستند، کمتر سخن به میان آورد. پرسش بلندمدت، درباره ویروس کرونا نیست، بلکه مربوط به فناوری است و اینکه آیا تقاضای نفت به فناوری های نو به روشی که اکنون زغال سنگ به انرژی خورشیدی پاسخ می دهد: با افول و تغییر ساختاری.

 

نویسنده: ناتانیل بولارد

منبع: بلومبرگ       

مترجم: امیر دشتی