گفت وگوی «مشعل» با مدیر پروژه های پالایشگاه ستاره خلیج فارس
بهینه سازی ظرفیت بـا اجرای همزمان پروژه های متعدد
سمیه راهپیما در آغاز سال 1398 با توجه به محدودیت های مالی و افزایش تحریم ها و مقرون به صرفه نبودن ساخت فیزیکی فاز 4 پالایشگاه ستاره خلیج فارس، توسعه نرم افزاری جایگزین توسعه فیزیکی شد و رسیدن به هدف با کمترین میزان اعتبارات به پیش رفت. مأموریت فاز ۴ پالایشگاه ستاره خلیج فارس، پالایش روزانه ۱۲۰ هزار بشکه میعانات گازی بود؛ اما با تغییرات انجام شده این مرحله به نام «بهینه سازی ظرفیت و رفع گلوگاه های فازهای موجود» تغییر یافت. با افزایش ظرفیت پالایشی در هر ۳ مرحله موجود از ۱۲۰ به ۱۸۰ هزار بشکه، تولید مورد انتظار از مرحله ۴ در ۳ فاز موجود تقسیم و هزینه سرمایه گذاری مورد نیاز، صرفه جویی و در بخش های دیگر صنعت سرمایه گذاری شد. این اقدام که در چشم انداز خود، ظرفیت پالایشی ستاره خلیج فارس را به ۵۴۰ هزار بشکه میعانات گازی در روز می رساند و گام نخست آن نیز اوایل سال 1399 با موفقیت اجرا شده، نمونه ای موفق در اجرای اقتصاد مقاومتی و دستیابی به جهش تولید است که از هدررفت منابع جلوگیری می کند. این طرح بر اساس اصول دانش بنیان پیش رفت، درون زایی و برون گرایی را در عمل به اجرا درآورد و بار دیگر نشان داد که اعتماد به توان داخلی، تا چه حد می تواند موفقیت را تضمین کند.
امید صانعی، مدیر پروژه های شرکت نفت ستاره خلیج فارس در این باره می گوید: «پس از ساعت ها جلسه کارشناسی و انجام مطالعات مهندسی تفصیلی، طرح هوشمندانه ای در پیش گرفته شد تا ظرفیت فازهای سه گانه افزایش یابد و شاهد رفع گلوگاه های موجود باشیم. در طرح افزایش ظرفیت، بخش عمده ای از تجهیزات مکانیک شامل ۱۵ عدد الکتروپمپ و ۹ مبدل در مراحل پایانی ساخت است که بخشی از این تجهیزات وارد سایت پالایشگاه شده، در بخش ایرکولرها نیز عملیات ساخت در حال انجام است که برابر با برنامه زمانبندی تا پایان پاییز ۹۹ وارد سایت خواهد شد. در بخش تغییر کاربری سینی های برج تقطیر نیز قرارداد به صورت کامل منعقد شده و عملیات ساخت در حال انجام است.» بخش سیویل پالایشگاه ستاره خلیج فارس نیز طرح افزایش ظرفیت واحدهای فرایندی را سپری می کند. او در این باره می گوید: «ساخت فونداسیون های پروژه طرح افزایش در سه فاز از سوی پیمانکار و تحت نظارت مهندسان شرکت نفت ستاره خلیج فارس در حال انجام است که در این زمینه، بخشی از فونداسیون پمپ ها به طور کامل اجرا شده است.»
احداث ایستگاه گاز شمالی
همانطور که می دانید، پروژه احداث ایستگاه گاز شمالی پالایشگاه در ظرفیت دریافت خوراک بسیار تاثیرگذار خواهد بود. مدیر پروژه های شرکت نفت ستاره خلیج فارس، درباره مراحل ساخت این ایستگاه تاکید می کند: «همکاران ما به صورت شبانه روزی در تلاش هستند تا این پروژه در طول سه ماهه تابستان پیشرفت قابل توجهی داشته باشد، به نحوی که بیشتر تجهیزات ساخته شده وارد سایت شده و با توجه به تکمیل پمپ ها، عملیات نصب این تجهیزات بزودی آغاز می شود.» او درباره چرایی ساخت مخازن جدید در پالایشگاه ستاره خلیج فارس و ضرورت ساخت و میزان پیشرفت این پروژه می گوید: «در پی اجرای طرح «بهینه سازی ظرفیت و رفع گلوگاه های فازهای موجود» و افزایش میزان دریافت خوراک، ساخت دو مخزن یک میلیون بشکه ای سقف متحرک در دستور کار قرار گرفت. این مخازن علاوه بر افزایش ضریب اطمینان تأمین مستمر خوراک پالایشگاه به عنوان مخازن راهبردی ذخیره میعانات گازی، پشتوانه مخازن حیاتی کشور در فصول سرد سال و تضمینی برای استمرار برداشت صیانتی گاز از میدان مشترک پارس جنوبی است، از این رو ضرورت اجرای آن کاملاً مبرهن است.» به گفته صانعی، «این پروژه در طول سه ماه گذشته با توجه به تأیید ورق های شل عملیات آماده سازی ورق ها در کارخانه های مختلف در شهر اراک تکمیل و بخش اعظمی از این مواد اولیه وارد سایت شده و با تکمیل فونداسیون های مخازن و اجرای آسفالت روی فونداسیون ها، عملیات جوشکاری در روزهای آینده آغاز خواهد شد.»
افزایش ظرفیت در خطوط انتقال خوراک
مدیر پروژه های شرکت نفت ستاره خلیج فارس در پاسخ به این پرسش که طرح افزایش ظرفیت منحصر در محدوده سایت پالایشگاه نخواهد بود و باید در ظرفیت خطوط لوله نیز تغییراتی ایجاد شود، می گوید: «طرح افزایش ظرفیت خط لوله انتقال خوراک و ایستگاه افزایش فشار میان مسیری به همین سبب تعریف شده است. در حال حاضر عملیات مختلف سازه، محوطه سازی، جاده ها، دیچ و کانال با جدیت در حال انجام است و با همکاری واحدهای مهندسی، برق و ابزار دقیق، بازرگانی و حقوقی بخش اعظمی از این ایستگاه تأمین شده یا در مرحله مناقصه قرار دارد.»
پروژه تولید حلال نرمال پنتان و نرمال هگزان
همگام با تحقق شعار سال، واحد مهندسی طرح ها با هدف تولید فراورده های ویژه، رفع گلوگاه های موجود در واحدهای ایزومریزاسیون، استمرار تولید واحدهای بالادستی و ایجاد ارزش افزوده بیشتر، به امکان سنجی، بررسی بازار داخل و خارج و مهندسی پایه طرح تولید حلال های نرمال پنتان و نرمال هگزان پرداخته است. در این پروژه با هزینه ای در حدود ۲۲ میلیون یورو و با نرخ بازگشت سرمایه حدود ۳۲ درصد، ظرفیت تولید با ظرفیت سالانه ۱۰۰ هزار تن برای حلال نرمال پنتان و ۲۰۰ هزار تن برای حلال هگزان پیش بینی شده تا علاوه بر افزایش سه واحدی عدد اکتان مخلوط محصولات واحدهای ایزومریزاسیون و افزایش کیفیت بنزین تولیدی، شرکت نفت ستاره خلیج فارس به بزرگترین تولیدکننده و صادر کننده محصولات مذکور در منطقه و جهان تبدیل شود. عمده مصارف حلال های اشاره شده در صنایع پتروشیمی به عنوان عامل کف زا در تولید پلی استایرن فوم به منظور تولید عایق صوتی و حرارتی - برودتی در سردخانه ها و یخچال های صنعتی، ساخت انواع فوم های بسته بندی و ظروف یکبار مصرف نگهداری غذا، حلال و پاک کننده رنگ های پایه روغنی، چسب کفش، محصولات چرمی، مصالح ساختمانی، استخراج انواع روغن آشپزی، پاک کننده لاستیک، لوازم منزل، تولیدات نساجی و مدیای واکنش های شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد.
تولید آب اکسیژنه
یکی از بزرگترین ظرفیت های پالایشگاه ستاره خلیج فارس در ایجاد محصولات جدید و تنوع بخشی به سبد محصولات خود، استفاده از مازاد هیدروژن تولیدی و تبدیل آن به محصولات با ارزش افزوده بیشتر نظیر آب اکسیژنه است. واحد مهندسی طرح ها بر اساس تنوع فرایندی تولید این محصول و تحلیل بازار داخل و خارج آن، ظرفیت تولید سالانه ۱۰۰ هزار تن آب اکسیژنه با خلوص ۵۰ درصد را با هزینه ای در حدود ۴۵ میلیون یورو، با نرخ بازگشت سرمایه حدود ۵۴ درصد پیش بینی کرده است. در این پروژه، علاوه بر مصرف مازاد هیدروژن تولیدی پالایشگاه و ایجاد ارزش افزوده، شرکت نفت ستاره خلیج فارس به بزرگترین تولید کننده و صادر کننده آب اکسیژنه در منطقه و جهان تبدیل خواهد شد. مصارف عمده آب اکسیژنه در صنایع مختلف از قبیل صنایع شیمیایی، نساجی، کنترل آلودگی، متالوژی و حتی صنایع الکترونیک و نظامی است. از طرفی افزایش روزافزون مصرف آن در ایران و جهان، با توجه به وجود هیدروژن مازاد در پالایشگاه می تواند بخش کوچکی از نیاز صنایع را برطرف کند. اقتصادی ترین و بهترین روش تولید، فرایندی مشهور به فرایند آنتراکینون است که در آن حلال آنتراکینون در حضور بستر ثابت کاتالیست پالادیوم با هیدروژن گازی به عنوان خوراک اصلی واکنش داده و به شکل هیدروکینون درمی آید و بعد از خارج شدن از بستر کاتالیست به وسیله اکسیژن گازی اکسیده و به کینون تبدیل می شود. همزمان با این فرایند آب اکسیژنه یا همان هیدروژن پیروکسید نیز تولید می شود. چنانچه تولید آب اکسیژنه در مقیاس صنعتی مناسب، تحقق یابد، می توان تولید مازاد بر مصرف را در کشورهای حوزه خلیج فارس به فروش رساند و برخی از مواد اولیه مصرفی را با ارز حاصل از فروش آن تأمین کرد. با در نظر گرفتن اهمیت آب اکسیژنه در صنایع مختلف شایسته است که به تولید این ماده، به عنوان یکی از پراهمیت ترین ترکیبات واسطه، توجه بیشتری مبذول شود.