مدیر منطقه 3 عملیات انتقال گاز از حساسيت های تامين گاز تهران می گوید؛
اينجا هاب انرژی ايران است
منطقه 3 يكی از مناطق راهبردی و مهم در بين مناطق 10 گانه عمليات انتقال گاز كشور محسوب می شود و از ويژگی های منحصر به فردی برخوردار است. حوزه كاری این منطقه ، هفت استان كشور را تحت پوشش قرار می دهد. تامين گاز استان های تهران، البرز، قزوين و قم به طور كامل و بخش هايی از استان های زنجان، سمنان و مركزی به عهده این منطقه قرار دارد. منطقه 3 در كريدور انتقال گاز جنوب به شمال كشور قرار گرفته، از این رو به نوعی هاب انرژی گاز در شبكه گاز كشور محسوب می شود و مهم ترين حساسيت و دغدغه آن، تامين گاز مستمر برای پايتخت كشور است. تهران، يك كلانشهر وسيع با جمعيتی كثير است كه اركان سياسی و اقتصادی كشور در آن قرار دارد و كوچك ترين قطع گاز در اين ابرشهر می تواند انعكاس اجتماعی و پيامدهای بزرگی داشته باشد. از اين رو دغدغه هميشگی همكاران منطقه 3، تامين مستمر گاز اين كلانشهر است. در ادامه، گفت و گو با حيدرعلی صادق پور، مدير منطقه 3 عمليات انتقال گاز و مدیران این منطقه را می خوانیم.
در سال گذشته چند ميليارد متر مكعب گاز از سوی منطقه 3 منتقل و چند كيلومتر از خطوط لوله پيگرانی و نشت يابی شده است؟
در سال 98 منطقه 3 عملیات انتقال گاز 109 میلیارد متر مکعب گاز را منتقل کرده که 67 میلیارد آن را به مناطق دیگر و 42 میلیارد آن به شرکت های گاز هفت استان در حوزه کاری منطقه تحویل شده است. بد نیست اشاره کنم که از این 42 میلیارد، استان تهران به تنهایی 24 میلیارد متر مکعب گاز مصرف کرده و در مقابل، شش استان دیگر روی هم 18 میلیارد متر مکعب مصرف داشته اند که این ارقام، اهمیت تأمین گاز مستمر این استان بویژه پایتخت کشور را بیشتر نمایان می کند. در این منطقه 11 ایستگاه تقویت فشار و یک تاسیسات ذخیره سازی و فراورشی گاز وجود دارد که در مجموع 38 دستگاه توربوکمپرسور در این منطقه مورد بهره برداری، نگهداری و تعمیرات قرار می گیرند. همچنین ما مسؤولیت نگهداری و بهره برداری از 3614 کیلومتر خطوط لوله انتقال گاز فشار قوی از 4 تا 56 اینچ را نیز به عهده داریم. در سال 98 بالغ بر 6700 کیلومتر نشت یابی و حدود 1400 کیلومتر هم پیگرانی در منطقه انجام شده است.
در زمينه حمايت از شركت ها و سازندگان داخلی، چه دستاوردهايی داشته ايد؟
بعد از تحريم ها، كميته خودكفايی در منطقه شكل گرفت و فعالانه وارد عمل شد تا پس از شناسايی نيازهای منطقه و انطباق توانايی شركت های داخلی با این نیازها، ارتباطی موثر و اثربخش با هدف رفع این نیازها از سوی سازندگان داخلی، بين طرفين برقرار كند. با اين اقدام ها شركت های مستعد وارد عرصه شده و بسياری از قطعه هايی كه پیش از آن از خارج وارد می شد، اكنون داخلی سازی شده و هم اکنون در سایه این همکاری و حمایت از شرکت های داخلی، با افتخار می توان گفت کسانی كه مشتاقانه انتظار واماندگی صنعت ما را می کشیدند، اكنون با بهت و حیرت شاهد بالندگی، رشد و شكوفايی در صنعت گاز كشور هستند.
در زمينه حفظ حريم خطوط لوله چه اقدام هایی انجام شده است؟
همزمان با رشد شهرها و افزايش ارزش زمين ها، گاهی اوقات، حريم خطوط، مورد تعرض و ساخت و ساز قرار می گيرد كه رفع اين معضل، يكی از دغدغه های ماست. یکی از دلایل اين موضوع، بی اطلاعی بیشتر مردم از خطرات نزدیک بودن به لوله های انتقال گاز فشار قوی است و دیگری هم عدم همكاری و استعلام بموقع مراجعی است كه مجوز ساخت و ساز در اين نواحی پرخطر را می دهند که در هر دو مورد، اقدام های خوب و موثری در منطقه صورت گرفته است. برای نمونه، به منظور آگاه سازی مردم، همكاران ما در مدارس روستاها و شهرهايی كه تعرض به خطوط بیشتر صورت می گیرد، حاضر شده و اهميت موضوع و همچنین استفاده بهینه از این نعمت الهی را برای دانش آموزان تبيين می كنند. نسل امروز، بسيار با هوش است و می تواند به عنوان سفير ما، آموخته های خود را در خانواده ها و جامعه ترويج كند. افزون بر اين، به منظور استفاده از تریبون پر مخاطب نماز جمعه، در مكاتبه ای با امامان جمعه برخی شهرها از آنها خواسته ايم از این تریبون نیز درباره خطرات نزديك شدن به حريم خطوط انتقال گاز آگاهی رسانی كنند و به دهياری ها، شهرداری ها و مراجع ذيربط تذكر دهند كه بدون استعلام از شركت گاز، به هيچ عنوان، مجوز ساخت و ساز صادر نشود.
همچنين تيم گشت حريم تشكيل شده كه به طور مرتب به خطوط سركشی می كند و به افرادی كه در حال ساخت وساز هستند، اخطار كتبی می دهد. بديهی است درباره افرادی كه با همه این هشدارها، بدون توجه به حريم، ساخت و ساز می كنند، چاره ای جز گرفتن حكم قضايی و تخريب نداريم. در هر صورت، واقعيت اين است كه زمين بويژه در تهران، گرانقيمت است و با توجه به توسعه فزاينده این کلانشهر، اين مشكل اجتناب ناپذير خواهد بود. درخصوص حفظ حریم خطوط لوله، از نرم افزار GIS نیز بهره می بریم. در این نرم افزار که تمام اطلاعات مکانی و مشخصات خطوط لوله تغذیه شده، با اضافه کردن تصاویر هوایی از همه خطوط و حریم آنها، حدود و مشخصات اراضی مجاور را نیز رصد می کنیم. بنابراین هر گونه تغییر در این اطلاعات، در نرم افزار آشکار شده و مورد پیگیری قرار می گیرد.
در حوزه روزآمد كردن تجهيزات و نرم افزارها چه دستاوردهايی داشته ايد؟
در صنعت فناورانه گاز كه دائما در معرض تحولات تكنولوژيك قرار دارد، بايد هميشه به آخرين پيشرفت های روز دنيا نگاه داشته باشيم و نوآوری ها را رصد كنيم تا متناسب با نيازهای صنايع داخلی از آنها بهره مند شویم. همانطور كه می دانيد، برخی نرم افزارهای خارجی، بعد از مدتی از سوی سازندگان پشتيبانی نمی شوند، بنابراين سعی كرده ايم نرم افزارها را به كمك شركت های داخلی به روز کنیم. در زمينه تجهيزات و فرايندها نيز سعی كرده ايم با پياده سازی روش های نوين، فعاليت ها سريع تر، كم هزينه تر و بهتر انجام شود. يكی از فرايندهای دشوار در صنعت انتقال گاز، نشت يابی است؛ چرا كه افراد بايد ساعت ها به صورت پياده در سرما و گرما در امتداد خطوط لوله، راه بروند و طبيعی است كه در اين شرايط، ممكن است خطراتی تهديدشان كند. برای رفع اين مشكل، سيستم نشت ياب خودرويی را در منطقه 3 پياده سازی كرديم كه با اجرای آن، سرعت نشت يابی به 4 برابر افزايش يافته و این فرايند ايمن تر، راحت تر و کم هزینه تر انجام می شود. دستگاهی که برای این منظور طراحی شده و در خودرو قرار دارد، بازوهای مکانیکی بلندی دارد كه روی خط لوله حركت می كند و در صورت وقوع نشت، آن نقطه را مشخص می كند.
در مورد دیگر موضوعات نیز سعي كرده ایم که به روز باشيم. به عنوان مثال در تعميرات خطوط لوله، اگر پیش از این مشكلی بروز می کرد، مثلا یک نيپل باید عوض می شد، این کار مستلزم قطع گاز قسمتی از خط بود كه هدر رفت گاز و انتشار آن در محیط را در پی داشت؛ اما اكنون با استفاده از روش كمپوزيت می توانيم خط را ايمن سازی كرده و نشتی ها را بر طرف كنيم كه این مهم افزایش سرعت کار و حفظ محیط زیست را به ارمغان آورده است.
لطفاً درباره فعاليت ها در زمينه خودكفايی و استفاده از توان شركت های دانش بنيان و مراكز تحقيقاتی توضيح دهيد؟
بيشتر فعاليت های كميته خودكفايی در قالب همكاری با شركت های دانش بنيان شكل می گيرد. يكی از مصاديق اثربخشی شركت های دانش بنيان در این منطقه، در خصوص توربين های سراجه بود. همانطور كه می دانيد، تاسيسات سراجه در شرایط اقلیمی نامساعد واقع شده و گرد و خاك و گرمای محيط روی بازده توربين ها اثر می گذارد و قطعات داغ را زودتر از عمر طبيعی فرسوده می كند. ورود شركت دانش بنيان برای بررسی این مشكل، منجر به عقد قرارداد در سراجه شد كه هم اكنون در حال انجام است و براساس آن هوای ورودی به اين توربين ها فيلتر و پس از خنك شدن به توربين وارد می شود. این کار، ضمن افزایش بازده توربین، عمر قطعات را نیز افزایش و هزینه تعمیراتی را کاهش می دهد.
نمونه ديگر نقش آفرينی شركت های دانش بنيان در این منطقه، در خصوص حل مشكل برق ترانس های حفاظت كاتديك در مسیر خطوط لوله است. 3614 كيلومتر خط لوله در منطقه 3 از طریق سيستم های حفاظت كاتديك محافظت می شوند و تيم هايی نيز حضور دارند كه عملكرد صحیح اين سيستم ها را به طور مرتب چك می كنند. در گذشته چنانچه برق يكی از سيستم های حفاظت قطع می شد، كسی به آن پی نمی برد و تا بازديد بعدی آن قسمت از لوله می توانست بدون حفاظت باشد، تا اينكه اين مشكل با يكی از شركت های دانش بنيان مطرح شد و این شركت با هزينه كم، سيستمی كارآمد طراحی كرد، به طوری که امروزه اگر در هرنقطه ای از خطوط، سيستم حفاظت كاتديك قطع شود، يك پيام به مسؤول خط هوايی ارسال می شود كه كدام ترانسفورماتور در چه ساعتی از سرويس خارج شده است. بنابراين تيم بررسی بلافاصله به نقطه ای كه برق قطع شده، اعزام می شود و مشكل را برطرف می كند.
وجود تاسيسات ذخيره سازی سراجه در منطقه 3 عملیات انتقال گاز، ویژگی هایی منحصر به فرد به این منطقه بخشیده است. کمی در این خصوص توضیح دهید؟
يكي از ويژگی های متمايز كننده منطقه 3 از دیگر مناطق عملیاتی، وجود تاسيسات ذخيره سازی و فراورشی سراجه است. همکاران شاغل در خطوط انتقال گاز نهایتا با فشار PSI 1305 سر وكار دارند، اما همكاران سراجه با فشار PSI 4700 كار می كنند که نشانه اهمیت و حساسیت بالای کار در ذخیره سازی است. ذخيره سازی، دو ماموريت مهم دارد كه باعث شده امروزه در اغلب كشورهای صاحب گاز از اینگونه تاسیسات بهره ببرند. نخست صيانت از منابع مشترك است؛ زیرا گازی که می تواند از سوی همسايه برداشت شود، از منابع مشترک استخراج و در مخازن خودی در خاک کشور ذخیره می شود و دوم آنکه در زمان اوج مصرف با بازتولید و تزریق همان گاز به شبکه گاز کشور نقش بسیار موثری در توازن تولید و مصرف گاز ایفا می کند. در تاسيسات سراجه در طول فصول گرم، گاز به مخازن تزریق و در فصل سرد از آن برداشت می شود. این تاسیسات به علت نزدیک بودن به مصرف کننده بسیار بزرگی مثل استان تهران، نقش بسیار مهم و موثری در کمک به شبکه گاز کشور دارد.
در پایان اگر توصیه ای به نسل جوان دارید، بفرمایید.
هر فرد، در هر مسندی که حضور دارد، باید با عشق و علاقه کارش را انجام دهد وحتی اگر به هر دلیلی از کارش راضی نیست، تا زمانی که بر آن مسند نشسته، سعی اش بر این باشد که اشتیاق به خدمت را در خود ایجاد کند. همانطور که پیش تر عنوان کردم، سیستم به ما اعتماد کرده و سرمایه گذاری زیادی برای ارتقای سطح علمی و تجربی کارکنان انجام داده که باید قدردان باشیم. به اعتقاد بنده، هیچ فرقی بین کارهای گوناگون وجود ندارد و کارکنان در سطوح مختلف، سازمان کارهای ارزشمندی انجام می دهند و از اینکه جزیی از این سیستم ارزش آفرین هستند، باید بر خود ببالند. همه عزیزان را به یادگیری مستمر و مطالعه سفارش می کنم. در بسیاری از مناسبت ها و مراسم ، توصیه ام این بوده که به عنوان هدیه به کارکنان، کتاب اعطا شود.خودم هم علاقه زیادی به مطالعه کتاب دارم و با اینکه مشغله زیادی دارم، اما از هر فرصت کوتاهی برای مطالعه استفاده می کنم. در پایان از همکاران پرتلاش و کم توقع منطقه 3 عملیات انتقال گاز که از نیروهای خوب و موثر شرکت ملی گاز به شمار می آیند، قدردانی می کنم و از اینکه با همه کمبودها، با تلاش مضاعف، رسالت خود را به بهترین نحو محقق می کنند، تشکر می کنم.