پیگیری ها برای توسعه پایین دستی پتروشیمی چقدر نتیجه بخش بوده ؟
در انتظار خبرهای جدید از چهار پارک پتروشیمی
مشعل یکی از اهداف مهم صنعت پتروشیمی در چند دهه گذشته در کنار توسعه و رشد در داخل و رسیدن به سهم بیشتر در بازارهای جهانی، توسعه صنایع پایین دستی و ایجاد زنجیره ارزش بوده است. برای رسیدن به این مهم لازم بوده است تا تفاهمی بین سرمایه گذاران و بخش دولتی برای تامین مواد اولیه و امکانات زیرساختی و بازار فروش و تعادل در عرضه و تقاضا به وجود آید. اگرچه نمی توان گفت که هنوز این زمینه ها به طور کامل فراهم شده اند اما اقدامات صورت گرفته در سال های اخیر امید زیادی را برای روزهای درخشان تر در این عرصه به وجود آورده است. مسئله مهم این است که در این سال ها توسعه صنایع پایین دستی پتروشیمی هرگز متوقف نشده و بر اساس اعلام رئیس دفتر توسعه صنایع پایین دستی پتروشیمی فروش داخلی محصولات پتروشیمی در بورس نسبت به پارسال ۲۴ درصد رشد داشته است که با فرض امکان خرید تولیدکنندگان واقعی در بورس کالا، گواه توسعه مطلوب صنایع پایین دستی در کشور است. با توجه به نیازهای پیش بینی شده ، از سال ۹۷ توسعه این صنعت هوشمندتر شده و مطالعات و امکان سنجی های توسعه صنعت پتروشیمی متناسب با نیاز صنایع پایین دستی بررسی و به ویژه طرح های پیشران صنعت پتروشیمی براساس نیاز بازار تعریف شده است. یکی از این اقدامات که از سال گذشته کلید آن زده شد و تا امروز به مرحله قابل قبولی رسیده، برنامه ریزی برای احداث چهار پارک توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی بوده است. این اقدام مهم شامل پارک پلی پروپیلن با ۶ مجمع، پارک ارومیه با ۶ مجتمع، پارک رزینی با ۷ مجتمع و پارک ملامین با استفاده از خوراک اوره لردگان است.
شروع کار قبل از شروع تحریم های جدید
شروع این برنامه ریزی از بهمن ماه سال گذشته بود که رسول اشرف زاده، مدیرعامل شرکت گروه پتروشیمی سرمایه گذاری ایرانیان (پترول) در نشستی خبری درباره این چهار پارک توسعه صنایع پایین دستی صحبت کرد. او از توضیح درباره پارک ارومیه شروع کرد و گفت: پتروشیمی ارومیه حالا دیگر تبدیل به یک شرکت سود ده شده است و در مرحله پیش راه اندازی واحد تولید سولفات پتاسیم به ظرفیت ۴۰ هزار تن قرار دارد. او گفت که طرح پارک متشکل از ۶ مجتمع در صنایع پایین دست پتروشیمی است که تفاهمنامه آن (بهمن 98 ) با وزارت صمت امضا شده است که با سرمایه گذاری ۷۴۰ میلیارد تومانی برای ۹۴۰ نفر اشتغال مستقیم و برای ۲۹۰۰ نفر اشتغال غیر مستقیم ایجاد خواهد کرد.
وی با اشاره به پارک پلی پروپیلن خاطرنشان کرد: با حضور ۶ مجتمع برای تولید ۶ محصول مختلف در پارک تکمیل زنجیره پلی پروپیلن در حال بررسی هستیم که کل سرمایه پارک ۱۲ هزار میلیارد ریال خواهد بود و بعد از بهره برداری برای ۴۸۳۰ نفر اشتغال مستقیم و ۹ هزار نفر اشتغال غیر مستقیم ایجاد خواهد شد. نرخ بازده این طرح ها نیز ۳۱ درصد و کاملا اقتصادی خواهد بود.
اشرف زاده از راه اندازی رسمی پتروشیمی ایلام در ابتدای سال آینده خبر داد و گفت: شیرین کننده خوراک ۷۰۰ هزار تنی ایلام با ۶۴ میلیون یورو ارزی و ۲۳۴ میلیارد تومان ریالی در سال جاری به بهره برداری رسید و رسما در سال ۹۹ افتتاح خواهد شد. بعد از بهره برداری این پروژه اقدامات لازم برای ورود به بورس فراهم می شود.
اشرف زاده مراحل راه اندازی و بهره برداری واحد اوره و آمونیاک پتروشیمی لردگان را تشریح کرد و گفت: واحد ۷۰۰ تنی آمونیاک تا اسفند ماه سال جاری و واحد یک میلیون تنی اوره لردگان در پایان فروردین ۹۹ راه اندازی می شوند. به دلیل فراوانی این دو محصول در کشور شرکت سرمایه گذاری ایرانیان در نظر دارد تا پنج سال آینده دو طرح پایین دستی ملامین و اوره رزینی را در دو پارک مختلف با استفاده از توان بخش خصوصی ایجاد کند که ضمن ایجاد ارزش افزوده موجب اشتغال بیشتر نیز می شود. این پارک ها نیز در قالب جهش سوم صنعت پتروشیمی بهره برداری خواهد شد.
اشرف زاده با اشاره به اینکه منابع ریالی این چهار طرح تأمین و مذاکرات تأمین منابع ارزی نیز انجام شده است و مشکلی در این زمینه وجود ندارد، گفت: با ساخت و بهره برداری از این چهار طرح ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی کشور سالانه بیش از ۱۰۷ هزار تن افزایش می یابد. وی تکمیل زنجیره ارزش، جلوگیری از خام فروشی، توسعه صنایع تکمیلی، جلوگیری از واردات برخی محصولات پتروشیمیایی و شیمیایی، اشتغال آفرینی پایدار در مناطق کمتر توسعه یافته کشور و توسعه محصولات متنوع و راهبردی را از اهداف اساسی اجرای چهار طرح جدید عنوان کرد. اما در ادامه پیگیری ها در دوران کرونا و تحریم های جدید و مشکلات اقتصادی ادامه پیدا کرد تا اینکه در تابستان امسال (تیرماه 99) موافقت نامه احداث پارک پلی پروپیلن ایلام به عنوان یکی از این برنامه های پیش بینی شده امضا شد تا وارد مراحل اجرایی شود. پارک پلی پروپیلن ایلام با هدف احداث ۶ زون و ۹۴ واحد برای تولید ۲۰محصول مختلف در ایلام از سوی بخش خصوصی احداث می شود که شرکت پترول نیز سهامدار این طرح خواهد بود. کل سرمایه گذاری لازم برای احداث پارک پلی پروپیلن ایلام بالغ بر ۱۲ هزار میلیارد ریال است که سبب اشتغال مستقیم ۴۸۳۰ نفر و غیرمستقیم ۹ هزار نفر خواهد شد. رسول اشرف زاده، مدیر عامل پترول هم احداث پارک پلی پروپیلن ایلام را اقتصادی و با نرخ بازگشت سرمایه بیش از ۳۰ درصدی اعلام کرد و گفت: متولی اجرای کار بخش خصوصی خواهد بود، اما شرکت پترول و توسعه صنایع پایین دستی پتروایرانیان نیز با سهم ۲۰ درصدی، در مجموع ۴۰ درصد، سهامدار این پارک خواهند بود.
او همچنین از مشخص شدن سرمایه گذار برای پارک ملامین ارومیه هم خبر داد و گفت: امیدواریم در شهریورماه امسال کلنگ زنی این مجموعه انجام شودکه البته برنامه با تاخیر رو به رو و خوب است در آخرین اعلام شرکت پترول درباره این پیشرفت این پروژه اطلاع رسانی کند. باید گفت که با احداث این پارک حداقل ۲۰ هزار تن کریستال ملامین به حجم تولید داخل اضافه می شود؛ در حال حاضر پتروشیمی خراسان و پس از آن ارومیه بزرگ ترین و تنها تولیدکنندگان محصول «کریستال ملامین» در صنعت پتروشیمی هستند و در صورت احداث طرح پارک ملامین، ظرفیت تولید این محصول پتروشیمیایی کشور حداقل دو برابر می شود.
بی خبری خوش خبری است ؟
اگرچه شرایط فعالیت های اقتصادی در شرایط کرونا و محدودیت های اقتصادی سخت تر شده است اما بسیاری از پروژه ها به شکل چشمگیری در همین دوران پیشرفت داشته اند و چندین مجتمع پتروشیمی در همین دوران به مرحله بهره برداری و افتتاح رسیده اند. به همین دلیل به نظر می رسد در مورد زمینه های اجرایی برای ساخت این پارک های پایین دستی پتروشیمی هم شاهد تغییرات و پیشرفت هایی بوده ایم که هنوز رسانه ای نشده است. در این دوران تحریم و کرونا ، پتروشیمی یکی از زیرمجموعه هایی بود که با خبرهای خوش به این فشارها جواب داد و حالا درباه این پروژه ها هم بنا را بر این می گذاریم که بی خبری خوش خبری است و به زودی با پیگیری هایی که وجود دارد ، خبرهای جدیدی به خصوص درباره دو پارک دیگر که گویا برنامه متاخری دارند، اعلام می شود.
نکته قابل ذکر این است که صنعت پتروشیمی با تدبیری جدید طرح های پیشرانی را براساس تأمین و نیاز بازار داخل طراحی کرده است که با اجرایی شدن این طرح ها جهش خوبی در صنایع پایین دستی پتروشیمی خواهیم داشت. طرح های پیشران در چهار شاخه متانول، پروپیلن، اتیلن و بنزن تعریف شده اند اما عمده تمرکز در زیرشاخه پروپیلن است. با راه اندازی این طرح ها، واحدهای میانی نیز که تاکنون مغفول مانده، توسعه خواهند یافت و در همه این مراحل آنچه اتفاق می افتد ، توسعه، اشتغال و رشد اقتصادی و به خصوص فرصت های سرمایه گذاری در صنایع پایین دستی است.