فاز 11 و مرور گذشته
12 تیر ماه 1396 بود که قرارداد طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی، میان شرکت ملی نفت ایران به عنوان کارفرما و کنسرسیوم توتال (۵۰.۱ درصد)، سی ان پی سی آی (۳۰ درصد) و پتروپارس (۱۹.۹) امضا شد.
عمر نام و حضور توتال در این قرارداد و همچنین کشورمان، یک سالی بیشتر دوام نداشت و دست تحریم ها به فعالیت این مجموعه در فاز 11 پارس جنوبی خاتمه داد و فعالیت انجام شده از سوی آن به مطالعات بنیادی، مطالعات تقویت فشار و به موازات آن مناقصه انتخاب پیمانکار برای بخش جکت، حفاری و خطوط لوله و مشخص شدن پیمانکار آن منجر و محدود شد.
با رفتن توتال، حضور چینی ها در این فاز و همچنین قرارداد، گسترده تر و بیشتر شد؛ آنگونه که با رفتن توتال، سی ان پی سی آی، رهبر کنسرسیوم طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی شد و به نظر می رسید دیگر سرنوشت این فاز مهم برای توسعه و تولید، مشخص و قطعی شده و حضور چینی ها در این قرارداد پایدار خواهد بود؛ اما دامنه و محدودیت تحریم ها به قدری محکم بود که پس از توتال، نوبت به حذف نام دیگری از این قرارداد رسید، حتی چینی ها از حضور در این قرارداد رویگردان شده و عمر آنها هم دوامی نداشت.
با اعلام رسمی بیژن زنگنه، وزیر نفت، (یکشنبه، ۱۴ مهرماه سال 98) مبنی بر اینکه شاخه بین المللی شرکت ملی نفت چین (سی ان پی سی آی) که پس از خروج شرکت فرانسوی توتال، سهامدار ۸۰.۱ درصد از طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی بود، از این پروژه کنار رفت و پتروپارس به تنهایی توسعه این پروژه را عهده دار شد.
مدیرعامل پتروپارس نیز گفته است که ما در این شرکت از اوایل سال ۹۸ کار را به صورت جدی آغاز و برنامه زمان بندی، نحوه اجرا و نقشه راه را مشخص کرده بودیم.
فاز 11 از ابتدای امسال تاکنون
به این ترتیب، اردیبهشت ماه بود که عملیات توسعه فاز 11 پارس جنوبی به عنوان تنها فاز باقی مانده میدان گازی پارس جنوبی با آغاز بارگیری جکت سرچاهی سکوی ۱۱B این فاز به طور رسمی آغاز شد تا با انتقال آن به محل نصب در مرز مشترک ایران و قطر، فصل تازه ای برای این فاز
پر فراز و نشیب رقم بخورد.
این اقدام، همسو با اهداف دولت و وزارت نفت و منویات مقام معظم رهبری در سال جهش تولید بوده و بارگیری این جکت به دلیل نخستین گام توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی (آخرین فاز توسعه پارس جنوبی) حائز اهمیت است؛ چه آنکه با بارگیری این جکت، طلسم توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی شکسته شد.
خرداد امسال نیز جکت سکوی ۱۱B پارس جنوبی که ۱۱ اردیبهشت امسال در یارد شرکت نفت سازه قشم NSQ بارگیری شده بود، از طریق شناور صدف ۳۰۰۰ متعلق به شرکت صدف، به آب انداخته شد و در عمق ۷۱ متری خلیج فارس قرار گرفت.
عملیات نصب جکت نخستین سکوی طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی در موقعیت مخزنی بلوک B با دستور حسن روحانی، رئیس جمهوری از طریق ویدئوکنفرانس آغاز شد. طبق گزارش مدیرعامل شرکت پتروپارس به رئیس جمهوری، برای نصب این سکو ۳۵۰ هزار نفر_ساعت کار انجام شده که خوشبختانه بدون حادثه بوده است.
در این مراسم اعلام شد که جکت سرچاهی نخستین عرشه دریایی طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی، یکی از دو جکت فاز ۱۱ پارس جنوبی است که پس از نصب، امکان حفاری ۱۲ حلقه چاه تولیدی را در موقعیت نخستین عرشه گازی این طرح در مرز ایران و قطر در آب های خلیج فارس فراهم می کند.
طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی در دو موقعیت مخزنی B و A هر کدام با ۱۲ حلقه چاه تولیدی و دو سکوی تولید گاز هر یک با ظرفیت تولید روزانه یک میلیارد فوت مکعب در حال اجراست.
حالا نیز حمیدرضا مسعودی، مدیرعامل شرکت پتروپارس از آغاز عملیات حفاری در فاز 11 پارس جنوبی خبر داده است.
هدف از اجرای این طرح، تولید ۲ میلیارد فوت مکعب گاز غنی، انتقال به پالایشگاه های موجود پارس جنوبی و استفاده از ظرفیت فراورشی این پالایشگاه هاست.
وزیر نفت هم هدف از اجرای طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به ارزش بیش از ۴ میلیارد دلار را افزون بر برداشت روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز از این میدان مشترک، استفاده از فناوری فشارافزایی عنوان کرد و افزود: برداشت گاز از میدان پارس جنوبی در آینده با افت تولید همراه می شود، بنابراین قرار بود در این فاز از این فناوری استفاده کنیم.
به گفته زنگنه، ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار از مبلغ بیش از ۴ میلیارد دلاری این قرارداد مربوط به سکوی فشارافزایی بوده است.
مسعودی، مدیرعامل گروه پتروپارس پیش از این گفته بود که این شرکت از مهرماه ۹۸ برنامه ریزی فشرده ای را برای توسعه فاز ۱۱ آغاز کرده و کارها طبق برنامه پیش می رود و شرکت پتروپارس مصمم و با جدیت این مسیر را ادامه می دهد.
پارس جنوبی در یک نگاه
این اقدام ها و فعالیت ها مربوط به بزرگترین میدان گازی دنیاست که از قضا با کشور همسایه، یعنی قطر مشترک است، بنابراین توسعه و برداشت حداکثری از آن، یکی از اولویت های وزارت نفت بوده و همچنان از اولویت های این وزارتخانه به شمار می رود، به طوری که اکنون گوی سبقت را در زمینه برداشت روزانه از رقیب ۳۰ ساله خود ربوده است.
توسعه میدان مشترک گازی پارس جنوبی که سابقه اکتشاف آن به سال ۶۷ باز می گردد، سال ۷۶ با امضای قرارداد فاز ۲ و ۳ پارس جنوبی با شرکت های توتال، گازپروم و پتروناس مالزی به طور رسمی وارد فاز اجرایی شد. این را مقایسه کنید با شریک قطری مان که کار در این میدان مشترک را از سال ۱۹۹۰ (۱۳۶۹) آغاز کرده بود. به هر رو نخستین برداشت از این میدان برای ما به بهمن ماه ۱۳۸۱ رسید که با برداشت ۵۶.۶ میلیون مترمکعب گاز همراه بود. از این تاریخ به بعد، دیگر روند توسعه فازهای مختلف پارس جنوبی هموارتر شد تا آنکه شرکت ایرانی، توسعه فاز یک را عهده دار شد؛ همان شرکتی که اکنون توسعه فاز 11 پارس جنوبی را در دست انجام دارد. فعالیت پتروپارس در فاز یک امیدوارکننده و نتیجه بخش بود. این راه ادامه داشت تا جایی که ایران تا پایان سال ۸۴ توانایی برداشت روزانه ۱۴۰ میلیون مترمکعب گاز از پارس جنوبی را داشت.
طبق اعلام وزیر نفت در سال 1376 نخستین قرارداد توسعه میدان گازی مشترک پارس جنوبی امضا و تا مردادماه 84، بهره برداری فازهای یکم تا پنجم پارس جنوبی انجام شد. از سال 84 تا 92 نیز پنج فاز نیمه تمامی که تحویل دولت یازدهم شده بود، یعنی فازهای 6، 7 و 8 و 9 و 10 تکمیل شد.
از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ پنج فاز دیگر پارس جنوبی عملیاتی شد و در مجموع ۱۰ فاز از ۲۵ فاز تعریف شده پارس جنوبی تا پایان سال ۹۲ به بهره برداری رسیده بود.
شتاب فعالیت در پارس جنوبی با روی کار آمدن دولت حسن روحانی، بالاخره شریک قطری را در برداشت از مخزن مشترک پشت سرگذاشت. در این دوره بهره برداری از فازهای ۱۲ ، ۱۵ ،16 و 17و ۱۸، ۱۹ و ۲۰ و ۲۱ این امر را محقق کرد و این راه مهم ادامه یافت و پس از آن افزون بر عملیاتی شدن پالایشگاه فازهای ۱۳ و ۲۲ تا ۲۴، ۶ سکوی فازهای ۱۴ و ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی نصب و چهار سکو از این تعداد در مدار تولید قرار گرفت و این روند با سرعت تداوم داشت.
از این اعدادو ارقام ساده نگذرید. برای اینکه اهمیت موضوع روشن تر شود، باید بدانید که میانگین تولید روزانه گاز در پارس جنوبی در سال ۱۳۸۴، ۱۴۰ میلیون مترمکعب بود که در سال ۱۳۹۲ به روزانه ۲۸۰ میلیون مترمکعب و اکنون به ۷۰۰ میلیون مترمکعب رسیده است، یعنی تولید این میدان مشترک گازی طی هفت سال اخیر ۲.۵ برابر شده است.
ظرفیت تولید گاز پارس جنوبی تا به امروز و در این هفت سال به طور متوسط ۴۲۰ میلیون مترمکعب در روز افزایش یافته که معادل ۲.۶ میلیون بشکه نفت است و اگر می خواستیم این مقدار سوخت را از طریق ساخت پالایشگاه تأمین کنیم، باید ۱۰ پالایشگاه ۲۶۰ هزار بشکه ای می ساختیم.
وزارت نفت در این دوره توانست ۱۷ فاز پارس جنوبی را در قسمت دریا به اتمام برساند و در خشکی هم فقط یک پالایشگاه مانده که آن هم تأثیر تعیین کننده ای در برداشت گاز ما از میدان ندارد. بر این اساس ،جمهوری اسلامی تاکنون ۱۵۰ میلیارد دلار در پارس جنوبی سرمایه گذاری کرده است.
در اين مدت 26 سکوي بهره برداري، 228 حلقه چاه، 2160 کيلومتر خط لوله دريايي و 30 رديف پالايشي ايجاد شده که اين شاخص ها در مقايسه با دوره هاي پيش افزايش قابل توجهي داشته است.