نگاهی به پروژه «افزایش کارایی سامانه های گرمایشی ساختمان های مسکونی، تجاری و اداری»
صرفه جویی 4/15 میلیارد مترمکعبی گاز طبیعی
مشعل بهینه سازی مصرف انرژی در بخش ساختمان ابتدای سال 1380 در شرکت بهینه سازی مصرف سوخت نهادینه و مدیریتی در این زمینه تشکیل شد. بررسی های صورت گرفته در سال 1379 بيانگر اين واقعيت بود که بخش خانگي با سهمي 40 درصدي از کل انرژي مصرفي کشور، بالاترين سهم را در ميان ساير بخش هاي اقتصادي به خود اختصاص داده که از اين ميان بيشترين ميزان مصرف مربوط به گاز طبيعي و بيشترين ارزش انرژي مصرفي نيز مربوط به نفت سفيد بوده است.
مقايسه مصرف انرژي بين ساختمان ها ي کشور با مقدار متناظر آن در کشورهاي توسعه يافته، گوياي فاصله زياد دو مقدار ذکر شده بود که اين تفاوت، تجديد نظر اصولي در سياست هاي مصرف انرژي در بخش ساختمان را ضروري مي ساخت؛ هر چند به دليل پايين بودن بهاي انرژي در کشور، مصرف کنندگان هزينه گزافي را نمي پردازند؛ اما با در نظر گرفتن اين نکته که يارانه انرژي از سوي دولت پرداخت مي شود، به راحتي مي توان دريافت که صرفه جويي در مصرف انرژي از ديد کلان و ملي چه فوايدي به همراه خواهد داشت. بر اين اساس سياست ها و برنامه هاي بخش ساختمان به منظور دستيابي به اهداف بهينه سازي مصرف انرژي در کشور پيگيري شد، در اين ميان مي توان به تبليغات و ارائه اطلاعات، تدوين مقررات و استانداردها، تحقيق، توسعه، سازماندهي بهينه سازي مصرف انرژي و اعطاي امتيازات، تشويق هاي مالياتي و وام ها اشاره کرد.
شرکت بهینه سازی مصرف سوخت برای دستیابی به کاهش مصرف انرژی و تحقق آن پروژه های متعددی را در دستور کار دارد، یکی از این ها پروژه «افزایش کارایی در موتورخانه/سامانه های گرمایشی ساختمان های مسکونی، تجاری و اداری» است. از اهداف این طرح می توان به اجرای راهکارهای بهینه سازی مصرف سوخت در سامانه گرمایشی /موتورخانه، کاهش مصرف گاز طبیعی به صورت متوسط 7.9 میلیون مترمکعب در روز و فرهنگ سازی عمومی و تغییر رفتار مصرف کنندگان جهت بهبود راندمان سیستم حرارت مرکزی ساختمان ها اشاره کرد. برای این طرح مشخصاتی در نظر گرفته شده است که عبارتند از: مدت زمان بازپرداخت 60 ماهه به ازای هر واحد موتورخانه، سقف بازپرداخت 2 میلیارد دلار در طول دوره اجرای طرح (۱۴۰۴-۱۳۹۵)، میزان صرفه جویی 15.4 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در طول دوره اجرای طرح، کاهش انتشارگازهای گلخانه ای (30.75 میلیون تن معادل کربن) در طول دوره اجرای طرح، صرفه جویی۳۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در طول عمر مفید طرح (۱۴۰۸-۱۳۹۵)، 3.9 میلیارد دلار ارزش صرفه جویی در طول عمر مفید طرح و کاهش انتشارگازهای گلخانه ای (61.5 میلیون تن معادل کربن) در طول عمر مفید طرح.
بهینه سازی 500 هزار واحد ساختمانی
این طرح برای بهینه سازی سیستم های حرارت مرکزی (موتورخانه) در حال کار در ۵۰۰ هزار واحد ساختمان مسکونی تیپ و۱۰۰هزار واحد مسکونی تجاری- اداری تیپ در کشور اجرا می شود. اولویت اجرای طرح در کلان شهرها، مراکز استان و شهرستان های مناطق سردسیر کشور است. با اجرای کامل پروژه روزانه به طور متوسط 7.9 میلیون متر مکعب گاز طبیعی صرفه جویی می شود. بهینه سازی سیستم حرارت مرکزی ساختمان به روش های مختلف امکان پذیر است، به عنوان نمونه می توان به راهکارهای زیر اشاره کرد:
• معاینه فنی موتورخانه ها و تنظیم مشعل آن ها همراه با عایق کاری یا تعویض منابع انبساط باز با نوع عایق دار
• نصب سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه
• استفاده از دستگاه های ضد رسوب
• استفاده از سیستم های CCHP و بویلرهای چگالشی به منظور تأمین نیازهای گرمایشی و سرمایشی ساختمان
محاسبه میزان صرفه جویی
همچنین برای ایجاد نظام اندازه گیری و صحه گذاری، محاسبه مقدار صرفه جویی و اساس بازپرداخت سرمایه گذاری عاملان صرفه جویی در این پروژه دیده شده است، در این زمینه تدوین و بازنگری طرح روش محاسبه صرفه جویی، صحه گذاری عملیاتی و صحه گذاری خط مبنا و تدوین دستورعمل تعرفه، رتبه بندی و ارجاع کار ناظرین اندازه گیری و صحه گذاری صورت گرفته است.
پیش نویس 9 گانه
برای اجرای این طرح اقداماتی از جمله تهیه و تدوین نمونه تفاهم نامه ، قراردادها و اسناد حقوقی، تفاهم نامه های همکاری و قراردادها، تهیه و تدوین اسناد مالی، ایجاد نظام اندازه گیری و صحه گذاری برای محاسبه مقدار صرفه جویی و اساس بازپرداخت سرمایه گذاری عاملان صرفه جویی، آموزش و تبلیغ و تدوین فرآیندها و دستورعمل های مورد نیاز و طراحی سامانه (به سما) در نظر گرفته شده است. اخذ مصوبات و اصلاحیه های شورای اقتصاد و ابلاغیه های مرتبط از شرکت ملی نفت ایران و تهیه پیش نویس ۹ گانه نمونه قراردادهای حاکم بر پروژه در تهیه و تدوین نمونه تفاهم نامه، قراردادها و اسناد حقوقی در نظر گرفته شده است.
این پیش نویس های 9 گانه عبارتند از؛ قرارداد «پرداخت کمک بلاعوض دولت بابت جبران سرمایه گذاری/ یارانه صرفه جویی سوخت برای افزایش کارایی انرژی در تاسیسات حرارتی ساختمان ها» میان شرکت بهینه سازی مصرف سوخت و شرکت سرمایه گذار عامل صرفه جویی سوخت، قرارداد «پرداخت کمک بلاعوض دولت بابت جبران سرمایه گذاری/ یارانه صرفه جویی سوخت برای افزایش کارایی انرژی در تاسیسات حرارتی ساختمان های استانی» میان شرکت گاز استانی و سرمایه گذار عامل صرفه جویی سوخت، موافقت نامه «افزایش کارایی انرژی در تاسیسات حرارتی ساختمان» میان شرکت سرمایه گذار عامل صرفه جویی سوخت و مشتری، موافقت نامه «افزایش کارایی انرژی در تاسیسات حرارتی ساختمان» میان شرکت سرمایه گذار عامل صرفه جویی سوخت و مشتری، قرارداد «نگهداری و تعمیرات» میان سرمایه گذار و عامل صرفه جویی سوخت و مشتری، قرارداد «خدمات مدیریت طرح» میان شرکت بهینه سازی مصرف سوخت و مدیریت طرح، قرارداد «خدمات نظارت» میان شرکت بهینه سازی مصرف سوخت و ناظر حقوقی بازرسی و صحه گذاری، قرارداد «پاره وقت ساعتی بازرسی، اندازه گیری و صحه گذاری پروژه برای افزایش کارایی موتورخانه ها» میان مدیریت طرح و ناظر (حقیقی) بازرسی اندازه گیری و صحه گذاری و تفاهم نامه همکاری در اجرای طرح افزایش کارایی موتورخانه های موجود در کشور میان شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی گاز ایران و شرکت بهینه سازی مصرف سوخت.
ضمن آنکه تفاهم نامه های همکاری و قراردادها برای انجام مراحل انعقاد جهت ارتقای کارایی بیش از ۱۵ هزار موتورخانه با شرکت سرمایه گذار عامل صرفه جویی بسته شده است.
تدوین استانداردهای آموزشی
از دیگر اقداماتی که در پروژه «افزایش کارایی در موتورخانه/سامانه های گرمایشی ساختمان های مسکونی، تجاری و اداری» انجام شده می توان به آموزش و تبلیغ اشاره کرد که در آن استانداردهای آموزشی مهارت و شایستگی از طریق سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور (فن ورز عایقکاری حرارتی، تکنسین ممیزی انرژی، نصاب سامانه های کنترل هوشمند موتورخانه گرمایشی (آبگرم)، نصاب و تعمیر کار آبگرمکن خورشیدی) تدوین و تصویب شده است. همچنین دوره های متعدد تخصصی آموزشی به همراه آزمون برای ناظران اندازه گیری و صحه گذاری و ذینفعان طرح از جمله در استان های فارس، مرکزی، اصفهان و... برگزار شده است.
ثبت نام بیش از 50 شرکت در سامانه به سما
همسو با پیشبرد پروژه، فرآیندها و دستورعمل های مورد نیاز و طراحی سامانه(به سما) طراحی شده است و بدین وسیله سرمایه گذاران عامل صرفه جویی (بیش از ۵۰ شرکت) تأمین کنندگان (بیش از ۱۲۰ شرکت) و متقاضیان طرح (بیش از ۱۲۰ مشترک) در سامانه «به سما» ثبت نام کرده اند.
ضمن آنکه گردش مالی و تأیید گردش های کاری و نقشه فرایندی (ارزیابی تأمین کنندگان، سرمایه گذاران و ناظران، ثبت نام متقاضی، انتخاب ساختمان، اجرای راهکارها، بازدید دوره ای و موردی، صدور صورتحساب) تدوین و فرم های اجرایی طرح نیز اصلاح و به روز رسانی شده است.
پیگیری برای ثبت ذینفعان طرح (ساختمان های متقاضی، سرمایه گذاران، تأمین کنندگان) در سامانه «به سما» (نوسازی ساختمان های تابعه سازمان نوسازی مدارس، اداره کل ساختمان و تاسیسات شرکت راه آهن، سازمان نظام مهندسی و ادارات و ارگان های استان اصفهان) و بررسی صلاحیت انجام کار سرمایه گذاران عامل صرفه جویی و ارزیابی تأمین کنندگان تجهیزات در کمیته فنی و بازرگانی و تشکیل کارگروه ویژه در معاونت مهندسی وزارت نفت برای اخذ تأییدیه و درج محصولات در فهرست تأمین کنندگان وزارت نفت از دیگر گام های برداشته شده در این پروژه است.
همچنین نظارت موتورخانه های دانشگاه شهید بهشتی (۶۳ موتورخانه) و ابلاغ فرم بازرسی فنی اولیه و صحه گذاری وضعیت موجود ساختمان و تعیین راهکارها جهت اجرا) به شرکت طرف قرارداد برای شروع اقدام های آتی در این پروژه دیده شده است. ضمن آنکه ساختمان های جدید متقاضی (مجتمع برف آبعلی، باشگاه پیام مخابرات، ایستگاه راه آهن اصفهان و...) به سرمایه گذاران طرف قرارداد معرفی شده اند.