13 قرارداد کلان پژوهشي صنعت نفت با دانشگاه ها و مراکز تحقيقاتي امضا شد
50% مخازن نفت و گاز کشور زیر دست دانشگاه ها
مشعل پيوند صنعت و دانشگاه در هر بخش از کشور در حد شعار باقي مانده باشد، در صنعت نفت جامه عمل به خود پوشيده و به تعبير وزير نفت اين پيوند برقرار شده است و بايد گفت که با امضاي 13 قرارداد به ارزش 35 ميليون يورو و 716 ميليارد تومان ميان شرکت ملي نفت ايران و دانشگاه ها و مرکز تحقيقاتي کشور، گام عملي ديگري در تاکيد و ضرورت وزارت نفت بر پيوند دانشگاه و صنعت نفت رقم خورده است. مسيري که ميتوان گفت هر دو بخش صنعتي و دانشگاهي از آن منتفع خواهند شد. از يکسو پروژه هاي ازدياد برداشت صنعت نفت با توجه به دوران تحريم معطل نخواهد ماند و در سويه ديگر آن دانشگاه ها هم فرصت ارتقاي دانش خود را مي يابند. به گفته زنگنه بر مبناي اين قراردادها، صدها مقاله و دستاورد پژوهشي حاصل مي شود که کاربردي هستند و براي بايگاني انجام نشده اند. در واقع با امضاي اين قراردادها مأموريت افزايش بازيافت ميدان ها از نظر تخصص به دانشگاه ها واگذار شده است. از سويي طبق اعلام زنگنه اگر يک درصد افزايش ضريب بازيافت 750 ميليارد بشکه نفت، 7.5 ميليارد بشکه در نظر گرفته شود با نفت 40 دلاري، 300 ميليارد دلار مي شود، در صورتي که هزينه انجام شده به هيچ وجه به 100 ميليون دلار هم نمي رسد. هم اکنون مطالعات انجام شده براي افزايش ضريب بازيافت ميدان آزادگان به مرحله اي رسيده است که مي توان 10 واحد ضريب برداشت از اين ميدان را بهبود بخشيد که با تحقق اين موضوع، حدود 200 ميليارد دلار ثروت بيشتر براي کشور ايجاد مي شود.
براساس اين 13 قرارداد کلان پژوهشي ازدياد برداشت نفت و گاز، ميدان يادآوران به دانشگاه تهران، ميدان پارس جنوبي به دانشگاه صنعتي شريف، ميدان الوند به دانشگاه صنعتي اميرکبير، ميدان رگ سفيد به پژوهشگاه صنعت نفت، ميدان مسجدسليمان به دانشگاه سهند تبريز، ميدان اسفند به دانشگاه شيراز، ميدان فروزان به دانشگاه صنعت نفت، ميدان خشت به دانشگاه آزاد اسلامي (واحد علوم و تحقيقات)، ميدان بينک به دانشگاه فردوسي مشهد، ميدان دورود به دانشگاه علم و صنعت، ميدان تنگ بيجار به دانشگاه شهيدچمران اهواز، ميدان مارون به دانشگاه صنعتي اصفهان و ميدان نوروز به دانشگاه خليج فارس واگذار شده است. پيش از اين هم مطالعات ازدياد برداشت ميدان آزادگان به انستيتو مهندسي نفت دانشگاه تهران، ميدان نفتي دارخوين به دانشگاه اميرکبير، ميدان نفتي سروش به دانشگاه سهند تبريز، ميدان اهواز به پژوهشگاه صنعت نفت، ميدان کرنج به دانشگاه آزاد اسلامي، ميدان کوپال به دانشگاه صنعتي شريف، ميدان منصوري به دانشگاه شيراز، ميدان گچساران به دانشگاه صنعت نفت و ميدان بي بي حکيمه به پژوهشکده ازدياد برداشت (پژوهشگاه صنعت نفت) واگذار شده بود و بايد گفت در مجموع تاکنون در حوزه مطالعات ازدياد برداشت ميدان هاي نفت و گاز، 22 قرارداد کلان پژوهشي با مجموع ارزش 1009 ميليارد تومان و 49 ميليون يورو ميان شرکت ملي نفت ايران و 13 دانشگاه و مرکز تحقيقاتي کشور امضا شده و در حال پيگيري است و طبق اعلام وزير نفت هم اکنون مطالعه پژوهشي حدود 50 درصد مخازن نفت و گاز کشور به دانشگاه ها سپرده شده است.
زنگنه با اشاره به اينکه ارزش نيروهايي که در اين مسير تربيت مي شوند و ظرفيت هاي فناورانه اي که در کشور ايجاد مي شود کمتر از ارزش نفتي که در آينده توليد مي شود، نيست، تصريح کرد: افزون بر اين قراردادهاي پژوهشي، قراردادهاي ديگري نيز در زمينه اکتشاف، پايين دستي نفت، پالايش نفت، پالايش گاز و پتروشيمي نيز امضا شده است.
دانشگاه ها قلب پيوندي براي نفت هستند
بيژن زنگنه، وزير نفت در مراسم امضاي 13 قرارداد کلان پژوهشي در حوزه ازدياد برداشت ميدان هاي نفت و گاز چهار محور براي توسعه فناوري در صنعت نفت تشريح کرد.
او با قدرداني از مديران دانشگاه ها، مسئولان پروژه ها در دانشگاه ها، استادان، دانشجوها که با حوصله و صبر زياد اين دوران را طي کردند، افزود: دانشگاه و صنعت بايد با هم کار کنند و لازم و ملزوم هم هستند. آنها بدون هم نمي توانند زنده بمانند. بارها اين مثال را زدم وقتي قلب فردي با مشکل روبه رو مي شود يک قلب جديد به آن پيوند مي زنند. تمام بدن در مقابل قلبي که پيوند زده مي شود تجهيز مي شود تا اين پيوند را دفع کند. تمام پيشرفت بشر اين است که کاري کند اين سيستم ايمني بدن را کنترل کند که اين پيوند را دفع نکند و اين را به عنوان جزء خودش بپذيرد و پس از آن با هم زندگي کنند. من هميشه گفتم دوستان تحمل کنيد، صبر کنيد، حوصله کنيد. اين دو (صنعت و دانشگاه) با همديگر مانند قلب پيوندي مي مانند، دانشگاه ها قلب پيوندي براي نفت هستند. بدانيد نفت با تمام قدرت سعي مي کند شما را دفع کند و شما هم حوصله کنيد. دانشگاه ها خيلي حوصله کردند که از آنها تشکر مي کنم. همکاران من هم حوصله کردند و از آنها هم متشکرم. اکنون پيوند نفت و دانشگاه برقرار شده است.
زنگنه گفت: 9 قرارداد نخست بخش بالادستي صنعت نفت به سختي و به زور با دانشگاه ها امضا شد و 13 قرارداد امروز نتيجه پيوند دانشگاه و صنعت نفت است که در کنار افزايش بازيافت و بهبود توليد دستاورد بزرگي است. ما هم اگر بخواهيم ديگر نمي توانيم نفت و دانشگاه را از هم جدا کنيم.
4 رکن براي توسعه فناوري بالادستي صنعت نفت
وزير نفت مهم ترين موضوع در بخش بالادستي صنعت نفت را افزايش ضريب بازيافت و بهبود ضريب برداشت نفت (EOR & IOR) خواند و با برشمردن چهار رکن براي توسعه فناوري در بخش بالادستي صنعت نفت به نيروي متخصص، پژوهش، ظرفيت هاي حرفه اي و مديريت، سيستم ها و نظام اجرا اشاره کرد و درباره آن توضيح داد: نخستين رکن براي توسعه فناوري ظرفيت نيروي انساني متخصص است. اکنون دانشگاه هاي ما در بخش بالادستي نفت با تلاش هايي که از سال 77 آغاز شد، وضع خوبي دارند. سال 77 تنها 5 يا 6 استاد دانشگاه در بخش بالادستي نفت بود، اما به برکت کارهايي که در اين سال ها انجام شده است بسياري از افرادي که از نفت بورسيه شدند و به خارج از کشور رفتند، برگشتند و سبب افتخار استادان و دانشگاه هاي ما شدند، اکنون دانشجويان فراواني در بخش بالادست صنعت نفت فارغ التحصيل شدند يا در حال تحصيل هستند. بنابراين نخستين رکن توسعه فناوري، نيروي متخصص علاقه مند است که اکنون آن را داريم. بدون داشتن نيروي متخصص نمي شود از پژوهش صحبت کرد. به آن معنا که وقتي ما گروه آموزشي نفت در بالادست نداشتيم چگونه مي توانيم درباره پژوهش صحبت کنيم؟
زنگنه دومين رکن توسعه فناوري در بخش بالادست را پژوهش خواند و در اين زمينه توضيح داد: خوشبختانه در اين بخش پيشرفت خوبي حاصل شده است و به سمتي حرکت مي کنيم که دانشگاه هاي ما مي توانند ادعا کنند که مطالعات براي نمونه افزايش ضريب بازيافت مخازن را انجام مي دهند و اين موضوع براي ما بسيار بسيار مهم است. سرمايه گذاري قابل توجهي در تجهيز آزمايشگاه ها انجام شد. ما دانشگاه نفت و پژوهشگاه صنعت نفت را تقويت کرديم، البته از اين پس هم دانشگاه نفت و پژوهشگاه صنعت نفت را تقويت مي کنيم، اما تأکيد مي کنم انحصار براي هيچ کدام از اينها را قبول ندارم، يعني اگر کساني در دانشگاه نفت و پژوهشگاه صنعت نفت به دنبال اين هستند که انحصاري کار کنند اين را بدانند که با آنان موافق نيستم.
زنگنه با تأکيد بر تقويت پژوهشگاه صنعت نفت و دانشگاه صنعت نفت در بخش پژوهش يادآوري کرد: هر دو اين مجموعه هم اکنون براي مطالعه ميدان هاي نفت و گاز با نفت قرارداد دارند، اما انحصار نه. انحصار برخلاف رقابت در هيچ موردي خوب نيست. ما نمي توانيم از ظرفيت عظيمي که در دانشگاه هاي مختلف کشور ايجاد شده استفاده نکنيم، جهان تغيير کرده است و ما بايد متوجه اين تغييرات شويم. ايران هم بسيار تغيير کرده است و بايد اين را بپذيريم و بر مبناي آن عمل کنيم.
زنگنه گفت: در دنياي امروز ظرفيت هاي حرفه اي، ظرفيت هايي هستند که توسعه فناوري را سامان مي دهد. امروز اگر کسي بخواهد کالايي را بفروشد يا خدماتي ارائه دهد اگر نتواند روز به روز کيفيت کالا و خدماتش را بالا ببرد و قيمتش را رقابتي کند، از دور رقابت خارج مي شود. او با اين توضيح و با تاکيد بر تقويت ظرفيت هاي حرفه اي در کشور، شرکت هاي اکتشاف و توليد (E&P) را نمونه اي در اين زمينه دانست و گفت: شرکت اکتشاف و توليد (E&P) به معناي شرکتي است که مي خواهد نفت را کشف و برداشت کند، اگر شرکتي ببيند با افزايش برداشت نفت درآمد بيشتري خواهد داشت، حاضر مي شود جدا از ما براي برداشت بيشتر نفت، پول هزينه کند. وي با بيان اينکه ظرفيت هاي حرفه اي در زمينه E&Pها، پيمانکاران عمومي، پيمانکاران EPD، حفاري، خدمات حفاري و مشاوران بالادستي مخازن مهم هستند، تصريح کرد: ما اکنون در بخش مشاوران بالادستي مخازن در کشور کمبود داريم. در تلاش هستيم مشاوران بخش هاي ديگر را در اين بخش تجهيز کنيم. او همچنين چهارمين رکن توسعه فناوري در بخش بالادستي صنعت نفت را مديريت، سيستم ها و نظام اجرا عنوان کرد و گفت: معتقدم اين رکن مهم ترين است. مديريت پيشرفته، محصول فناوري است و بالاترين تأثير را در توسعه فناوري دارد؛ يعني هم فرزند فناوري است و هم خودش مي تواند فناوري را توسعه دهد و اين خيلي خيلي مهم است. بعضي از روش هاي اجرا سبب مي شود ما به طور طبيعي زمينه را براي توسعه فناوري فراهم کنيم و بعضي از روش هاي اجرا توسعه فناوري را دچار مشکل مي کند.