خوردگی زیر عایق
صنعت نفت از صنايع پيچيده و با ريسک بالاست که بروز حوادث در آن مي تواند خسارت هاي جاني و مالي جبران ناپذيري به همراه داشته باشد. در طول تاريخ، حوادث زيادي در اين صنعت رخ داده که پيامدهاي فراواني در بر داشته است؛ از اين رو اهميت درس آموزي از حوادث و سوانح در اين صنعت، براي شناسايي مناطق پر ريسک چند برابر مي شود. همانطور که مي دانيد، دانش به دست آمده در مورد علل حادثه، مي تواند اجازه استقرار اقدام هاي پيشگيرانه و کاهش دهنده حوادث در محل را صادر کند، ضمن آنکه بازخورد ناشي از آن مي تواند باعث بهبود رفتار ايمني در افراد مستقر در فضاي صنعت نفت شود. با بهره مندي از نکات «درس آموزي از حوادث»، مي توان از نوع وقايع ناخواسته تشديدکننده و بازدارنده آن، عواقب احتمالي وقايع ناخواسته و... به اقدام هاي کنترلي که مي تواند عواقب ناشي از حوادث را محدود کند، دست يافت. به دليل اهميت اين موضوع، هفته نامه «مشعل» قصد دارد با چاپ برخي «درس آموزي از حوادث صنعت نفت ايران و جهان»، گامي در مسير کاهش حوادث بر دارد. در ادامه، درس آموزي از حادثه «خوردگي در زير عايق» در يکي از مناطق عملياتي را مي خوانيد:
شرح واقعه
در تاسيساتي، خط لوله 8 اينچ فولادي حامل گاز غير خورنده که پس از فرآيند شيميايي محتوي تقريباً 40 درصد اتيلن بود باعث حادثه شد. اين حادثه به علت نشتي بسيار جزئي در خط لوله بود که قبلاً توسط اپراتورهاي واحد، شناسايي شده بود. زماني که اين حادثه رخ داد فشار خط کاهش يافته و عمليات عايق کاري در حال انجام بوده است. خوشبختانه پس از حادثه خم شدگي خط لوله باعث کاهش نشت مواد شده و هيچگونه مجروحي در بر نداشته است.
عمر خط لوله 30 سال بوده و در زمان حادثه عمليات احيا در حال انجام بوده است. با توجه به نوع عمليات، اين خط لوله بطور متناوب در سه شرايط مختلف دمايي قرار داشته است.
شرايط عملياتي نرمالF° 1 (C°17- )
عمليات احيا F °428 (C° 220)
در شرايط stand by در درجه حرارت محيطي
اين تغييرات دمايي در عمليات باعث مي شود رطوبت هواي محيط در اثر کندانس روي ديواره خارجي خط لوله قرار گرفته و دوباره تبخير شود. اين پديده ريسک بالايي داشته و به عنوان عامل خورندگي در زير عايق به طور کامل شناخته شده است. در صورتي که کارکنان بخش مکانيک از تغييرات دمايي مطلع نباشند، اين پديده به راحتي ناديده گرفته مي شود.
شما چه کاری می توانید انجام دهید؟
در واحد خود تجهيزاتي که پتانسيل و احتمال خوردگي در زير عايق دارند را شناسايي کنيد. به عنوان نمونه خط لوله استيل، خط لوله اي که بصورت تناوبي در سرويس قرار مي گيرد يا سرد است، يا خط لوله اي که حاوي مواد خورنده است. متخصصان خوردگي مي توانند در شناسايي اين نقاط به شما کمک کنند.
هنگام گشت زني در واحد، به دنبال پيدا کردن عايق ها و پوشش هاي آسيب ديده يا محل هايي باشيد که به دليل خرابي آب بندي امکان ورود آب وجود دارد. اين مکان ها بايد بازرسي و تعمير شوند.
هرگونه نشتي را مشاهده کرديد، سريع گزارش دهيد. به نشانه هاي ورود مايع در زير عايق از جمله آثار چکيدن با جمع شدن مايع (حتي اگر آب باشد)، رنگ رفتگي، زنگ زدگي يا برآمدگي دقت کنيد. پيگيري کنيد و مطمئن شويد موارد نشتي در زمان مقرر تعمير شده باشد.
در صورتي که به منظور تعمير و نگهداشت عايق برداشته شد، از فرصت استفاده کرده و محل را جهت آثار خوردگي بررسي کنيد. به خاطر داشته باشيد که عايق بايستي دوباره در محل نصب شود.
آیا می دانستید؟
خوردگی زیر عایق یک خوردگی خارجی در خطوط لوله و ظروف است. این پدیده زمانی رخ می دهد که یک مایع خورنده از جمله مایعات فرآیندی نشت کرده و در زیر عایق حرارتی یا عایق نسوز حبس شده و بطور دائم با سطح خارجی لوله ها با ظروف در تماس باشد.
خوردگی در زیر عایق می تواند به علت محبوس شدن آب ناشی از بارش یا کندانس شدن رطوبت هوا اتفاق بیافتد.
معمولاً خوردگی زیر عایق در سطح خارجی کربن استیل که به اندازه کافی خنک باشد و سبب کندانس شود رخ می دهد.
اغلب خوردگی زیر عایق در درجه حرارت عملیاتی بین 10 تا 350 °F (12 – و °C 177( یا در شرایطی که درجه حرارت بصورت متناوب در این محدوده و خارج از آن متغیر باشد رخ می دهد.
پس از نشت یا تولید کندانس، مایع خورنده احتمالاً در پایین ترین بخش خط لوله یا ظرف جمع می شود.
ممکن است آب از عایق آسیب دیده وارد شود. پوشش خارجی عایق مهمترین لایه حفاظتی است که باعث خشک ماندن لوله های فلزی و سایر تجهیزات می شود
مهم ترین عامل در خرابی پوشش خارجی عایق ها، راه رفتن افراد روی خطوط لوله عایق کاری شده است.
عایق کاری باعث مخفی شدن خوردگی می شود.