تربیت فرزند در مکتب امام حسین(ع)، (بخش دوم)
تربيت صحيح فرزندان از ضروري ترين وظايف والدين به شمار مي آيد. انجام دادن اين وظيفه مهم، حساس و ظريف بدون تکيه بر ديدگاه هاي صاحب نظران آگاه و مطمئن ممکن نيست. ما معتقديم که معصومان(ع) در همه ابعاد هدايتي و تربيتي الگوهايي کامل و مطمئن به شمار مي آيند و تکيه بر ديدگاه ها و رفتارهاي تربيتي آنان در مسير تحقق وظيفه خطير تربيت فرزندان، بهترين ره توشه است. معصومان(ع) همه نور واحد بوده، هدف مشترک داشتند؛ ولي به اقتضاي گوناگوني موقعيت ها در سيره تربيتي آنان ديدگاه ها و رفتارهاي تربيتي گوناگون به چشم مي خورد. کنار هم نهادن مجموعه ديدگاه ها و رفتارهاي تربيتي آنان الگويي کامل از نظام تربيتي اسلام عرضه مي کند. در ميان معصومان(ع)، امام حسين(ع) از موقعيت ويژه اي برخوردار است و اين موقعيت به زندگي و سيره تربيتي آن حضرت برجستگي خاصي بخشيده است. در ادامه به دو بعد مهم و اساسي در اين زمينه اشاره مي شود.
تشويق فرزندان در برابر کار خوب آنان
يکي از شيوه هاي تربيتي مورد اتفاق صاحب نظران عرصه تعليم و تربيت، شيوه کارآمد تشويق است. تشويق بجا و متناسب با فعاليت انجام شده، به ايجاد انگيزه در فرد منجر شده، به تکرار و تقويت رفتار مي انجامد. چه بسا فرزندان از ارزش و اعتبار صفات مثبت خود آگاهي نداشته، در نتيجه به شخصيت حقيقي و توانمندي هاي ثبت خويش پي نبرده، خود را در مقايسه با ديگران ناچيز به شمار آورند. از اين رو والدين و مربيان بايد ويژگي هاي مثبت فرزندان را کشف و برجسته سازند و مورد ستايش و تشويق قرار دهند. در فرهنگ اسلامي که تربيت ديني و اخلاقي فرزندان در کانون توجه است بر تشويق فرزندان هنگام بروز رفتارهاي ديني و برجسته کردن صفات اخلاقي و معنوي آنان بسيار تاکيد شده است. امام سجاد(ع) فرمود: من به بيماري شديدي مبتلا شدم. پدرم بر بالينم آمد و فرمود: چه خواسته اي داري؟ عرض کردم: دوست دارم از کساني باشم که درباره آنچه خداوند برايم تدبير کرده، نپرسم. پدرم در مقابل اين جمله به من آفرين گفت و فرمود: تو مانند ابراهيم خليلي، به هنگام گرفتاري جبرئيل نزدش آمد و پرسيد: از ما کمک مي خواهي؟ او در جواب فرمود: درباره آنچه پيش آمده از خداوند سوال نمي کنم. خداوند مرا کافي است و او بهترين وکيل است.
در اين حديث ملاحظه مي شود که امام حسين(ع) در مقابل پاسخ عارفانه و دلنشين فرزندش که براساس ظاهر حديث، سن و سال چنداني هم نداشت جمله «احسنت» را به کار برد و او را به «ابراهيم خليل» تشبيه کرد.
اهميت آموزش هاي ديني فرزندان و قدرداني از معلمان و مربيان
در اسلام، دانش آموزي مورد اهتمام شديد بوده و رهبران ديني، پيروان خود را به آموزش و اندوختن دانش، به ويژه معارف ديني، تشويق کرده اند. براساس سخنان معصومان(ع)، معلمان و مربيان، به خصوص آنان که در تعليم آموزه هاي ديني مي کوشند، حق بزرگي بر جامعه دارند و بايد تلاش صادقانه شان مورد قدرداني و سپاسگزاري قرار گيرد تا رغبت و انگيزه بيشتري بيابند. مرحوم بحراني در کتاب «حليه الابرار» از شيخ فخرالدين نجفي که از فضلا و زهاد بود، نقل کرده که شخصي به نام عبدالرحمان در مدينه معلم کودکان بود و يکي از فرزندان امام حسين(ع) به نام «جعفر» نزدش آموزش مي ديد. معلم جمله «الحمدالله رب العالمين» را به جعفر تعليم داد. هنگامي که جعفر اين جمله را براي پدر قرائت کرد، حضرت معلم فرزندش را فراخواند و هزار دينار و هزار حله... به او هديه داد. وقتي حضرت امام حسين(ع) به خاطر پاداش زياد مورد پرسش قرار گرفت، در جواب فرمودند: هديه من برابر با تعليم «الحمدالله رب العالمين» است.
احترام به انتخاب جوان در امر ازدواج
جوانان به سبب کمي تجربه، به استفاده از تجارب و نصايح والدين نيازمندند، اما آنان، ديگر دوران کودکي و نوجواني را پشت سر گذاشته و به حدي از رشد رسيده اند که خود، حق انتخاب داشته، براي خود تصميم بگيرند. از اين رو، شايسته است والدين در دوران کودکي و نوجواني زمينه استقلال و قدرت تصميم گيري آنها را فراهم آورده، آنان را چنان تربيت کنند که سمت انتخاب هاي معقول و تصميم هايي منطقي پيش روند و مصالح واقعي شان را بر منافع آني و زودگذر، ترجيح دهند. اگر فرزندان به اين حد از رشد و استقلال رسيدند، بايد به آنان اعتماد کرد و به تصميم ها و انتخاب هايشان احترام نهاد. جوان در طول زندگي با انتخاب هاي گوناگون روبه روست و يکي از مهم ترين آنها گزينش همسر است. در اين مساله، چنانچه فرزند از قدرت انتخاب صحيح و معقول برخوردار است، بايد به وي حق انتخاب داد و از ازدواج هاي تحميلي پرهيز کرد. فرزند امام حسن مجتبي(ع)، يکي از دختران امام حسين(ع) را براي فرزندش خواستگاري کرد. امام حسين(ع) به او فرمود: فرزندم، هر کدام را که بيشتر دوست داري، انتخاب کن. فرزند امام مجتبي(ع) شرم کرد و جوابي نداد. آنگاه امام حسين(ع) فرمود: من، دخترم فاطمه را برايت انتخاب کرده ام؛ زيرا او به مادرم فاطمه، دختر رسول خدا(ص) شبيه تر است».(1) ملاحظه مي شود با اينکه فرزند امام مجتبي(ع) به احترام عمو و دخترانش به طور مشخص از دختر خاصي خواستگاري نکرد و امر را به عمويش وانهاد؛ امام حسين(ع) به انتخاب و علاقه فرزند برادرش، اهميت داد و از او خواست، خودش آن را که بيشتر دوست دارد، به همسري برگزيند.
تربيت عملي
بي ترديد موثرترين عامل در تربيت اخلاقي و ديني فرزندان، رفتارهاي درست والدين است. پرواضح است که زبان رفتار از زبان گفتار، بسي نافذتر است و در عمل، آثاري نهفته است که هرگز از گفتار برنمي آيد. کودک و نوجواني که پيوسته شاهد اعمال نيک والدين است، به طور غيرمستقيم سرمشق مي گيرد و به انجام کارهاي نيک تشويق مي شود. در سيره تربيتي ائمه اطهار(ع) تربيت با رفتار و عمل بارزترين بعد تربيت است.
فرزندان ائمه(ع) با ديدن رفتار آنان، سرمشق گرفته، عمل مي کردند. شعيب بن عبدالرحمن خزائي مي گويد: هنگامي که امام حسين(ع) در کربلا به شهادت رسيد بر دوشش نشانه اي وجود داشت. از امام سجاد(ع) درباره آن پرسيدند، امام سجاد(ع) بسيار گريست و فرمود: «اين، اثر بارهاي غذايي است که پدرم بر دوشش حمل مي کرد و به خانه هاي تهيدستان مي برد».
آري، امام سجاد(ع) پيوسته اين رفتار را از پدرش مشاهده کرد و سرمشق گرفت و عمل کرد. بدين سبب، امام باقر(ع) فرمود: «(پدرم)علي بن الحسين(ع)، شب ها کيسه نان بر دوش حمل مي کرد و (به مستمندان) صدقه مي داد».
پي نوشت ها:
1- کتاب موسوعه کلمات الامام الحسين(ع)، صفحه 632.
شعر آئينی
تقديم به محضر نوراني حضرت علی اکبر(ع)
در نگاه شهیدان
نمانده بود برايش، به جز تو امیدی
صداي بارش او را مگر كه نشنيدي؟!
رسيده بود به آغوش صورت ماهت
تماس گونه ي نمناك و گرم خورشيدي
كه گفت: «بعد تو اُف بر تمام اين دنيا
نگاه كن كه چگونه دل مرا چيدي؟!»
چه سخت بود برايت نگاه او اما
تو هم شبيه غروبي گرفته تابيدي
براي آنكه فضا غرق عطر گل باشد
چه قدر از رگ سرخت گلاب پاشيدي!
اراده كردي و تكرار عيد قربان را
فقط به سبک و سیاق خودت، پسنديدي!
هزار نيزه و شمشير جاي آن خنجر
كمر به ذبح تو بستند، باز خنديدي!
به دست و پاي تو افتاد مرگ وقتی که
نگاه نافذ خود را از او ندزديدي
تو در نگاه شهيدان هميشه هستي چون
ميان اشك پدرهایشان درخشيدي!...
شعر از: مهدي ناصريان؛ شرکت پالایش نفت بندرعباس
رونق هيئت مجازي در خطوط لوله و مخابرات
شرکت خطوط لوله و مخابرات در راستاي اقامه عزاي امام حسين(ع) و تعظيم شعائر مذهبي، طرح «هيئت مجازي» را در دهه نخست ماه محرم به انجام رساند و توليدات رسانه اي با محتواي فرهنگي و مذهبي را در سطح مناطق دوازده گانه اين شرکت منتشر کرد.
سيدعزت الله ميرحسيني، رئيس روابط عمومي شرکت خطوط لوله و مخابرات درباره اين حرکت ديني فرهنگي که با توجه به شرايط خاص همه گيري ويروس کرونا پيش آمده، گفت: با همفکري دوستان و با توجه به محدوديت هايي که در برگزاري مراسم به شکل حضوري داشتيم. همچنين به دليل لزوم حفظ فاصله اجتماعي و رعايت پروتکل هاي بهداشتي در ايام محرم الحرام، برنامه هاي قرآني و مذهبي را در قالب طرح هيئت مجازي در کل مناطق نفتي شرکت به اجرا درآورديم.
وي افزود: بدين وسيله فرصت معنوي اين ماه را غنيمت شمرديم و از طريق امواج و بستر فضاي مجازي به انتقال مفاهيم متعالي عاشورا بين کارکنان و خانواده هاي آنان پرداختيم.
ميرحسيني ادامه داد: با توجه با جايگاه روز مباهله که در آن امام حسين(ع) به عنوان جان پيغمبر گرامي اسلام معرفي شد، حجت بر همه تحريف کنندگان اسلام ناب محمدي(ع) تمام شد؛ از اين رو اين روز را با ساختن نماهنگي گرامي داشتيم تا از اين واقعه به عنوان پيش درآمد ورود به محرم نهايت بهره را از برکات اين روز گرامي را ببريم. پس از آن فراخوان مسابقات اولين دوره مسابقات قرآن و اذان يادواره سردار دل ها شهيد سليماني را اعلام عمومي کرديم که قرار است در فضاي مجازي، به اجرا گذاشته شود. رئيس روابط عمومي شرکت خطوط لوله و مخابرات گفت: با توجه به محدوديت هاي مالي و لزوم صرفه جويي ها، از توان داخلي شرکت نهايت استفاده را برديم و با استفاده از منابع نيروي انساني مستعدي که در شرکت از آن برخورداريم با صرف کمترين هزينه، توليدات رسانه اي در فضاي مجازي را پيش گرفتيم و سعي کرديم حسينيه و اقامه عزاي حضرت را به خانه هاي کارکنان ببريم و علاوه بر آن به تمامي مناطق دوازده گانه نفتي رنگ و بوي حسيني بدهيم و به اين شکل طرح هيئت مجازي به اجرا درآمد. همين که عطر جان فزاي ماه عرض ارادت به خاندان طهارت(ع) به مشام جان رسيد، مناطق دوازده گانه به تفکيک در عزاي حسيني سياهپوش شدند و بيرق حسيني را بر فراز مناطق خود برافراشتند. از اين مراسم هشت نماهنگ تهيه و توزيع شد.
وي افزود: يکي ديگر از بخش هاي اين هيئت مجازي تدارک نماهنگ هايي بود که در آن قاريان ممتاز همزمان با اين مناسبت با تلاوت آياتي به گسترش فرهنگ قرآني و ايجاد فضاي معنوي بين کارکنان و خانواده هاي آنان مي پردازند و تاکنون چهار نماهنگ در اين باره منتشر شده است.
رئيس روابط عمومي شرکت لوله و مخابرات همچنين گفت: ضمن راه اندازي نمايشگاه عاشورايي در اين هيئت مجازي، در دهه نخست محرم هر شب ساعت 22 به روايتگري قيام حسين(ع) پرداختيم. از ديگر فعاليت هاي فرهنگي و ديني در اين هيئت مجازي مي توان به طراحي پوستري به نام يکي از ياران و فرزندان اباعبدالله(ع) که در واقعه کربلا حضور داشتند، برنامه هاي سخنراني و منبرهاي مجازي در اين هيئت مجازي با هدف مقابله با شبهات عاشورايي، دکلمه خواني، تهيه 54 نماهنگ عاشورايي از مناطق دوازده گانه، پخش زنده مراسم از شبکه هاي مجازي و ... اشاره کرد.
حسيني در پايان گفت: علاوه بر اين اقدامات، مراسم عزاي حسيني نيز در اين ايام در فضاي باز با رعايت همه پروتکل هاي بهداشتي در مناطق دوازده گانه نيز برگزار شد و پنج نماهنگ از حال و هواي اين مراسم تاکنون تهيه و در اين هيئت مجازي پخش شده است. در نهايت تاکنون 80 نماهنگ در قالب هاي سخنراني، مديحه سرايي، عزاداري و... با پشتيباني و حمايت روابط عمومي شرکت در مناطق دوازده گانه توليد و در اين هيئت مجازي منتشر شده است.