نگاهی به چند مستند دیدنی و کتاب هایی که جذاب و خواندنی اند
خواندنی ها و دیدنی هایی از تاریخ علم تا اولین فرزند
علي بهرامي - شايد عادت کرده ايم که فيلم هاي بلند داستاني يا به اصطلاح فيلم هاي سينمايي ببينيم. اگر دچار اين عادت ذهني و سليقه اي شده ايم، تا حد بسيار زيادي خودمان را از يکي از مهمترين و جذاب ترين قالب هاي سينمايي، يعني فيلم مستند، محروم کرده ايم. ما تلاش کرديم در چند شماره گذشته هفته نامه مشعل، چشم و ذهن شما را با ديدن مستندهاي بسيار جذاب ايراني و خارجي آشنا کنيم. اين بار هم کوشيده ايم تا برخي ديگر از مستندهاي جذاب را به شما معرفي کنيم، البته در کنار اين مستندها از دو کتاب جذاب و خواندني هم برايتان نوشته ايم. پس نگذاريد وقت تان به بطالت بگذرد، دست به کار شويد و به راحتي به صورت اينترنتي از محصولات فرهنگي و هنري استفاده کنيد.
اولين فرزند
پدر و مادرهايي که در انتظار تولد نخستين فرزندشان هستند علاوه بر کسب تجربه و اطلاعات مهم و حياتي از مادران و احيانا مادربزرگ هايشان، سري هم به کتاب هايي طبي و تربيتي مي زنند. همه اينها خوب است و بسيار آموزنده و کاربردي. اما امروز مي خواهيم شما را يک مستند بسيار جالب و جذاب آشنا کنيم. مستند «اولين فرزند»، مستندي است که مي کوشد در قالب تصوير، خيلي شفاف و واضح و البته بسيار کاربردي و ملموس، ميدان آموزشي باشد براي خانواده هايي که قصد دارند نخستين فرزندآوري را داشته باشند و يا در انتظار تولد نخستين فرزندشان هستند. اين مستند آموزشي – خانوادگي را به هيچ وجه از دست ندهيد و مطمئن باشيد ديدن آن در روزهايي نه چندان دور به دردتان خواهد خورد. مستند «اولين فرزند» سال 1382 ساخته شده است.
مانکن هاي قلعه حسن خان
در مسير سرمايه سالاري، انسان ها به جايي مي رسند که تنهايي و کالايي شدن، بيشترين چيزي است که از وجود آنها باقي خواهد ماند. تنهايي انسان غرق شده در مناسبات اقتصادي، درون مايه مستندي است به نام «مانکن هاي قلعه حسن خان». اين مستند کوشيده است تا با درون مايه هاي اجتماعي و فلسفي زندگي اجتماعي امروز بپردازد و با شبيه سازي سرنوشت چند مانکن پلاستيکي، وضعيت خطير انسان ها را گوشزد کند و درباره آن هشدار دهد. داستان اين مستند از جا به جايي چند مانکن پلاستيکي آغاز مي شود که مسائل و مشکلاتي درباره آنها وجود دارد و ... اگر مي خواهيد اندکي از اين وضعيت خطير انساني را دريابيد و درک کنيد حتما اين مستند را ببينيد. مستند «مانکن هاي قلعه حسن خان» را سام كلانتري در سال 1395 کارگرداني کرده است.
دويست و هشتاد روز
به نظر مي رسد در کنار مستند «اولين فرزند»، ديدن مستند«دويست و هشتاد روز» بتواند نقش تکميل کننده اي در آموزش داشته باشد. مستندي بسيار آموزنده که ديدگاه ما را نسبت به وضع حمل تا حدود زيادي روشن تر و احتمالا اصلاح خواهد کرد. در اين مستند مسائل طبي، فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي زيادي درباره فرزندآوري در خانوادهاي ايراني مطرح شده است و البته تمرکز مستند بر روي خانم هاست. همه مطالعات نشان داده که آرامش و آموزش و آگاهي زنان جامع در رفع تنش و سلامت رواني خانواده ها و جامعه بسيار مهم است. اگر زنان در جامعه اي آگاه باشند و آموزش مناسبي دريافت کنند، بسياري از آسيب هاي اجتماعي رخ نخواهد داد و کشور از نظر اجتماعي و فرهنگي تا حدود زياد بيمه خواهد بود. عوامل اين مستند درباره آن نوشته اند: «مستند «دويست و هشتاد روز» وضعيت نوع وضع حمل و زايمان در خانواده ها را بررسي مي کند و درباره معضل بزرگ انتخاب نوع زايمان در جامعه ايراني است. اين مستند تلاش کرده تا فهم عمومي نسبت به اين مسئله بيشتر شود و...». مستند «دويست و هشتاد روز» را عطيه سادات حسيني در سال 1396 کارگرداني کرده است.
گرگ سفيد
حتما در فيلم هاي سينمايي، سگ هاي گرگي شکل و سفيد رنگي را ديده ايم که در هوايي سرد و برفي در حال کشيدن سورتمه هستند. اين سگ ها که به سگ هاي قطبي مشهورند، راز و رمزهاي بسياري دارند. نوع زندگي و زيستگاه آنان از حيث اطلاعات و دانش زيست شناسي بسيار جذاب است. اما در کنار اين سگ ها، گرگ هايي وجود دارند که بسيار خطرناک اند و در سرماي شديد سرزمين هاي قطبي، مانند اشباح زندگي مي کنند. اين گرگ ها بسيار مرموز اند و زندگي و زيست گاه شان از سگ هاي قطبي هم بسيار عجيب تر است. اگر دوست داريد اين جذابيت را درک کنيد و صد البته با بهترين کيفيت ممکن آن را ببينيد، حتما سري به مستند «گرگ سفيد» بزنيد. گرگ هايي که بعضا در دره هاي قطب شمال جزيره الساير کانادا زندگي مي کنند. مستند «گرگ سفيد» به قدري جذاب و ديدني است که مطمئن هستيم محال است بتوانيد از ديدن آن دست بکشيد. اين مستند را جيم براندنبورگ در سال 1986 ميلادي ساخته است.
پيداي ناپيدا
ايراني باشي و صدايش را نشنيده باشي؟ تقريبا محال است. صدايي پرحجم و پرطنين که هم رنگ و بويي حماسي دارد و هم در ابعاد معنوي، جلوه گري مي کند. شهرام ناظري، استاد موسيقي و آواز ايراني در چهار دهه گذشته بهترين آثار را در زمينه هنر موسيقي ايراني در ايران و جهان عرضه کرده است. ناظري آثار ماندگار بسيار زيادي دارد که برخي از آنها عبارتند از: گل صد برگ، آتش در نيستان، يادگار دوست، ساز نو آواز نو، آواز اساطير، حيراني، مهتاب رو، بي قرار، صداي سخن عشق، سفر به ديگر سو و ... اشاره کرد. اگر تمايل داريد با اين خواننده، نوع زندگي و سبک آواز اش آشنا شويد حتما مستند دلچسب «پيداي ناپيدا» را ببينيد. عوامل اين مستند درباره آن نوشته اند:«اين مستند به زندگي و آثار «شهرام ناظري» استاد آواز موسيقي اصيل ايراني پرداخته و جنبه هاي ملي، حماسي و عرفاني آثار وي از چهار دهه گذشته تا امروز كه روايتگر تاريخ موسيقي ايران بوده است را به تصوير مي كشد». مستند «پيداي ناپيدا» را محمد احساني در سال 1389 کارگرداني کرده است.
خاطرات خانه متروک
اگر چه مي دانيم که در قرن بيستم دو جنگ جهاني اول و دوم رخ داد که اولي 1914 آغاز شد و 1918 به پايان رسيد و دومي 1939 آغاز شد و 1945 به پايان رسيد اما درباره جنگ اول و تاثير آن بر ايران احتمالا خيلي کمتر شنيده باشيم در حالي که تاثيرات جنگ اول جهاني بر ايران و منطقه خاورميانه اگر بيشتر از جنگ جهاني دوم نباشد، کمتر نيست. اگر تصميم داريم تاريخ معاصرمان را به درستي بشناسيم و بدانيم چه شد و چه بر وطن ما در اين جنگ گذشت، به شما پيشنهاد مي کنيم حتما مستند «خاطرات خانه متروک» را ببينيد. مستندي دقيق و علمي که تلاش دارد تکيه هاي يک روايت کلان را در کنار هم بگذارد و اندک اندک تصوير کلي از تاثير جنگ جهاني اول بر کشورمان را به نمايش بگذارد. از نقاط قوت اين مستند مي توان به ارائه اسناد دست اول و مصاحبه با شاهدان عيني اشاره کرد. مستند «خاطرات خانه متروک» در سال 1394 ساخته شده است.
کتاب ها
ماجراي عجيب يک جشن تولد
همزمان با نخستين سالگرد رجعت پيکر شهيد مهدي ثامني راد، مراسم رونمايي از کتاب «ماجراي عجيب يک جشن تولد» چندي پيش در ورامين برگزار شد. حسن صنمي پدر همسر شهيد مهدي ثامني راد و از کارکنان حراست خطوط و لوله و مخابرات منطقه تهران درباره کتاب «ماجراي عجيب يک جشن تولد» مي گويد: پيکر اين شهيد عاليقدر سه سال پس از شهادت در هفتم تير ماه سال گذشته به وطن بازگشت و حالا در اولين سالگرد بازگشت پيکرش زندگي نامه مستند او در قالب کتابي تحت عنوان «ماجراي عجيب يک جشن تولد» رونمائي شد. دخترم به عنوان همسر شهيد در اين مراسم بعد از تقدير و تشکر از نويسنده اين کتاب يعني جواد کلاته عربي، درباره حال و هوايش بعد از خواندن کتاب اين گونه مي کند: «برگ برگ اين کتاب لحظات زندگي مردي است که با عشق زندگي کرد و مهربانانه به دنيا نگريست و عاشقانه راهي را در پيش گرفت که ختم به معشوق واقعي شد». صنمي درباره معرفي کتاب« ماجراي عجيب يک جشن تولد» مي گويد: اين کتاب داراي 17 فصل است که در آن به دوران کودکي، فعاليت هاي شهيد در مسجد و پايگاه بسيج، خواستگاري و ازدواج وي پرداخته است که از جذابيت هاي خاصي برخوردار است. وقتي سردار شهيد حسين اسداللهي به عنوان فرمانده لشکر عملياتي 27، با ريزبيني و دقت و سختگير هاي فراوانش شهيد مهدي ثامني راد را به عنوان فرمانده يک محور پدافندي انتخاب مي کند، مي توان دريافت که اين شهيد بزرگوار تا چه حد شخصيتي مهم نظامي و اجتماعي دارد، سخت کوش است در عين حال، پتانسيل هاي او در عرصه رزم آنقدر زياد است که اعتماد يک فرمانده لشکر را آنچنان به خودش جلب کرده است. شهيد ثامني فارغ از اينکه داماد بنده بود، شخصيتي ساخته و پرداخته داشت. در ارتباطات اجتماعي بسيار موفق و در عين حال اخلاق او همه اطرافيانش را شيفته خود کرده و ادب و سخت کوشي او در فعاليت هاي اجتماعي قابل توجه و تحسين بود. گفتني است، شهيد مهدي ثامني راد متولد 22 بهمن ماه 1361 و اهل شهر ورامين بود که از شهيدان مدافع حرم سپاه تهران، لشکر 27 بعثت به شمار مي رود. او 22 بهمن ماه 1394 در مبارزه با تروريست هاي تکفيري در جنوب حلب (سوريه) به درجه رفيع شهادت نايل شد و ماجراي عجيب يک جشن تولد رخ مي دهد و تاريخ زميني شدن و آسماني شدن مهدي در يک روز رقم مي خورَد و در شب تولد خود در منطقه تل هور سوريه به شهادت رسيد، اما پيکرش در منطقه ماند و سال گذشته به وطن بازگشت. در زمان شهادت اين شهيد سرافراز فرزندش ( فاطمه سلما ) تنها 9 ماه داشت است.
تاريخ مختصر علم
هنوز موضوع انشاء با عنوان«علم بهتر است يا ثروت» را فراموش نکرده ايم. انصافا اکثريت قريب به اتفاق مان هم نوشته بوديم «علم» و توضيحات و دلايل خودمان را در دنياي کودکانه مان آورده بوديم. حالا بد نيست سري هم به تاريخ علم بزنيم. آزمايش ها و محاسبه ها و پيش بيني هاي علمي از کجا آمدند؟ چگونه پيشرفت کردند؟ و چه کساني سرامدان علوم محسوب مي شوند؟ اين ها و بسياري سوال هاي ديگر که مي توانند دنيايي از مطالعه و تحقيق و کسب اطلاعات را پيش روي ما بگذارند را در کتاب« تاريخ مختصر علم» نوشته ويليام باينر که توسط ماندانا فرهاديان ترجمه شده است، به دست آوريد. پشت جلد اين کتاب آمده است:«علم حيرت انگيز است. از پهناي بي کران فضا برايمان مي گويد و از ريزترين موجود زنده؛ از اندام انسان و از تاريخ سياره مان. دانشمندان و دانش ورزان، از سرِ شگفتي و حيرت، شروع کردند به بررسي و آزمايش و محاسبه و گاه به چنان کشف هاي تکان دهنده و بهت آوري رسيدند که آدميان، پس از آن ها، با دنيا به طرز کاملاً جديدي مواجه شدند. کتابي که در دست داريد داستاني است پرماجرا در خلال زمان و مکان از روزگاران کهن تا به امروز؛ تا تازه ترين دستاوردهايي که انسان معاصر هنوز با آ نها درگير است و در اين روايت از زندگيِ دانشمنداني مي گويد که بعضي نام آشنا و برخي ناشناس اند. تاريخ مختصر علم شرحي است به زباني ساده و شيرين از روند رشد علم درگذر قرن ها».