در مسير دروني سازي موازين اچ اس اي در ذهن و فكر همكاران از انواع ظرفيت هاي تبليغي و اطلاع رساني نظير رسانه ها، سايت شركت، فضاي مجازي، تدوين كتابچه هاي مختلف با همكاري روابط عمومي بهره گرفته ايم كه منجر به نتايج خوب در ارتقاي نگرش ذينفعان شده است. اخيرا كتاب «قوانين طلايي ايمني در صنعت گاز» را منتشر كرده ايم كه كتابچه اي كوچك اما مفيد است كه مي تواند براي همكاران در همه سطوح مختلف سازمان مورد استفاده قرار گيرد. ترجمه و تاليف و انتشار چند کتاب آموزشي ديگر نيز در دست اقدام است.
صنعت گاز به عنوان يكي از صنايع پرريسك در دنيا به شمار مي آيد. آيا به تناسب اين ريسك و اهميت آن در اقتصاد كشور و زندگي مردم، در رعايت استانداردها، الزامات و موازين اچ اس اي سختگيري انجام مي شود؟
همانطور که مي دانيد تامين بيش از 70 درصد سبد انرژي كشور از طريق اين سوخت پاك انجام مي شود و شركت ملي گاز ايران به عنوان يكي از شركت هاي بزرگ گاز دنيا از نظر ميزان توليد و مصرف، وسعت شبكه و ... شناخته مي شود. طبيعي است كه انجام بهره ور فعاليت ها در اين گستره وسيع تنها در سايه رعايت استانداردها، الزامات و استقرار سيستم هاي مديريتي در بخش هاي مختلف محقق مي شود. در امور اچ اس اي پس از تدوين استانداردها و دستورالعمل ها نگاه به پياده سازي، پايش و ارزيابي، كنترل و اجراي نظام مند دقيق و کيفي آن و در گام بعد، حصول اطمينان از كفايت و تناسب آن با فعاليت هاي شركت گاز است. در مرحله بعد نيز راهبرد اين است كه استانداردها و الزامات به شكل موثر و مطمئني جاري و بطور مستمر ارتقا پيدا كنند. به اعتقاد ما اچ اس اي نبايد به حفظ وضع موجود قانع باشد و ركوردهاي كنوني را كافي بداند. روش ها، دستورعمل ها و حتي سيستم هاي مديريتي ماهيتي سيال و مواج دارند و بايد هميشه در حال ارتقا و به روز شدن باشند تا اطمينان حاصل شود كه اين الزامات با نيازهاي روز صنعت گاز منطبق شده اند و هر روز بهتر از ديروز در خدمت تحقق اهداف مديران و ماموريت هاي مهم شركت قرار دارند. رعايت سختگيرانه الزامات از ديدگاه اچ اس اي به معناي انجام پايش ها و مميزي هاي دوره اي مرتب، ارزيابي هاي سالانه در بخش هاي مختلف و با ابزارهاي گوناگون است. با انجام پايش هاي مستمر اطمينان حاصل مي شود كه اين سيستم ها به صورت دقيق، درست و مطلوب در حال جاري سازي است.
چند وقتي است شاهد شيوع كرونا هستيم. اچ اس اي شركت ملي گاز ايران در حوزه مديريت اين موضوع چه اقدامات كلاني انجام داده است؟ شيوع اين ويروس در اجراي پروژه هاي گازرساني و توليد گاز تاثيري نداشته است؟
شركت ملي گاز ايران با مساعدت و توجه به موقع مديران ارشد و برنامه ريزي همه جانبه، اين موضوع را به خوبي مديريت كرد. در حال حاضر فعاليت هاي تعميرات اساسي پالايشگاه ها كه به لحاظ ماهيت، فعاليتي پرريسك در ايام شيوع به شمار مي آيد با رعايت الزامات مربوطه در حال انجام است. نگاه ويژه معاون وزير و مديرعامل شركت گاز و پيگيري هاي ويژه ايشان سبب موفقيت اين شرکت در كنترل هوشمندانه اين بيماري شده و سيستم مديريتي موثري در كنترل ابتلا به اين بيماري در مجموعه شركت هاي تابعه جاري شده است. با توجه به اهميت انكارناپذير موضوع تداوم توليد كه بايد در عين حفظ سلامتي همكاران محقق شود، از اولين روزهاي مواجهه با اين پديده، با برگزاري كميته هاي شرايط اضطراري سطح سه و كميته هاي سلامت، تلاش شد كه در سطح ارشد سازمان و با حضور مديرعامل شركت و همکاري بهداشت و درمان صنعت نفت موضوعات مرتبط با كرونا را رديابي كنيم. خروجي اين جلسات تدوين دستورعمل هايي كارآمد بود كه براي شركت هاي تابعه لازم الاجرا است و از طريق پياده سازي اين الزام ها، اطمينان لازم از اثربخشي اقدامات در مديريت ويروس كرونا به مديريت ارشد سازمان داده شده است. افزون بر اين، ارسال دستورعمل هاي ابلاغي از سويي مقام عالي وزارت و حصول اطمينان از جاري سازي آنها و اندازه گيري اقدامات انجام شده، كنترل آمارهاي مربوط به شيوع به صورت لحظه به لحظه و روزانه در سطح شركت گاز نيز از ديگر برنامه هاي اچ اس اي براي پايش، کنترل و عبور از دوره همه گيري اين بيماري بوده است.
البته اجراي مميزي هاي به موقع و انجام مانورهاي ويژه در بخش هاي مختلف براي افزايش آمادگي کارکنان براي مقابله با شرايط اضطراري مرتبط با ويروس کرونا باعث شده تا شركت گاز ضمن ارتقاي آمادگي در برابر كرونا و شيوع اين بيماري در شرايط اضطراري احتمالي بتواند واكنش مناسبي نشان دهد.
معتقديم كرونا نبايد تاب آوري شركت را تحت تاثير قرار دهد از اين رو شركت گاز درصدد است با حفظ و ارتقاي توانمندي هاي خود، ارزيابي هاي به موقع ريسک هاي احتمالي و شناسايي آسيب پذيري هاي احتمالي، تاب آوري خود را در تداوم توليد و خدمت رساني حفظ کند. من معتقدم که مديريت ارشد سازمان، با ابلاغ و اجراي دستورعمل ها و پايش هاي مستمر و نيز استفاده از تمام ظرفيت هاي موجود، گام هاي موثري را تاکنون در مديريت شيوع اين ويروس برداشته است .
در حوزه مرگ خاموش كه در فصل زمستان شاهد افزايش آن هستيم چه اقدامات كلاني از سوي شركت ملي گاز انجام شده است؟
اگرچه وظيفه سازماني شركت گاز در موضوع مرگ خاموش (مرگ هايي كه به واسطه انتشار گازCO يا حوادث متاثر از نشت گاز در داخل منازل و فضاهاي بسته اتفاق مي افتد) تا درب منزل مشتركان است و از سال 82 بنابر قانون، سازمان نظام مهندسي، مسئوليت بازرسي و كنترل سيستم لوله كشي و تجهيزات نصب شده در منزل كه مي توانند خطرآفرين باشند را بر عهده دارد اما از نظر مسئوليت هاي اجتماعي و مسئوليت پذيري هميشگي شركت گاز در قبال جامعه برنامه هايي موثر براي ايجاد همگرايي بين نهادهاي دخيل در نظر گرفته شده است. امور اچ اس اي طي برگزاري جلساتي با مساعدت و محوريت سازمان هاي مردم نهاد، توليدكنندگان وسايل گازسوز و سازمان هاي هميار مانند وزارت بهداشت، سازمان هلال احمر و وزارت كشور، صدا و سيما، وزارت بهداري بهداشت و آموزش پزشکي، اورژانس کشور، شهرداري ها، آموزش و پرورش و ...در صدد است وضعيت مرگ خاموش را همراه با ساير ارگان هاي مسئول در كل كشور پايش كند و با خرد جمعي و فرهنگ سازي عمومي از سويي و ارتقاي کيفي تجهيزات گرمايشي از سوي ديگر، اقداماتي را انجام دهد كه آمار اين حوادث در سطح كشور كاهش پيدا كند. در ابتداي هرسال كتابچه اي تخصصي تدوين مي شود كه حاوي آمار، علل حوادث و مسائل مرتبط با آن است. از ديدگاه ما مرگ خاموش به آساني قابل كنترل و پيشگيري است. ما در چند سال اخير ميزبان نشست هم انديشي و تصميم گيري در خصوص اين نوع حوادث بوديم كه امسال هم اين جلسه برگزار خواهد شد و اميدواريم با ايجاد و توسعه همكاري جمعي بين تمام نهادهاي دخيل روند كاهشي را در آمارهاي مرگ خاموش شاهد باشيم. خوشبختانه در حال حاضر کليه شرکت هاي تابعه بويژه شرکت هاي گاز استاني، برنامه هاي ترويجي و فرهنگ سازي ويژه اي را براي آموزش عمومي و آگاهي رساني جامعه در حال انجام دارند.
16 خرداد روز جهاني محيط زيست بود. شركت ملي گاز ايران در زمينه حفاظت از اين ميراث گران بها چه اقداماتي انجام داده است؟
توسعه شبكه گازرساني در كشور و جايگزيني گاز با سوخت هاي فسيلي در پهنه گسترده كشور به معناي حفظ محيط زيست، جلوگيري از هدررفت منابع و افزايش درآمدهاي ملي است که اين روح ارزش آفرين شرکت ملي گاز ايران در پيوند با تفکرصنعت سبز است. اما افزون بر رسالت ذاتي شركت گاز، توجه خاص به حفظ محيط زيست مبتني بر استانداردهاي ملي و جهاني در طي انجام فرايندها و فعاليت هاي جاري شرکت، دغدغه اي عمومي ما است. توجه به جلوگيري و کاهش آلاينده هاي هوا، کاهش انتشار گازهاي گلخانه اي، مديريت پساب ها و پسماندها، توسعه فضاي سبز و ... از اهداف فعاليت هاي واحد محيط زيست امور اچ اس اي شركت است كه اقدامات خوبي در اين زمينه ها انجام شده است.
اعتقاد دارم که تاکنون با پيگيري هاي به عمل آمده و به منظور به حداقل رساندن انتشار گازهاي فلر و ساير گازهاي سمي در پالايشگاه ها، کنترل کامل نشتي ها به اتمسفر در زنجيره گاز، بهسازي و ارتقاي سيستم هاي تصفيه پساب، کاهش مصرف آب و گاز سوخت و مديريت و بهينه سازي مصرف انرژي اقدامات خوبي در قالب برنامه ها و پروژه هاي مختلف انجام شده يا در حال انجام است که نتايج بسيار با ارزشي را نيز به همراه داشته است اما مطمئنا نيازمند کار بيشتر است. استقرار سيستم مديريت سبز در شركت ملي گاز طبق ماده 190 قانون برنامه پنجم و طبق بند ز ماده 38 قانون برنامه ششم در ساختمان ها و وسايط نقليه با جديت در حال پياده سازي است كه اجراي آن نتايجي همچون كاهش مصرف آب، مديريت بهينه پسماندها و كاهش مصرف انرژي را در پي خواهد داشت. در بخش پالايشگاهي بحث حذف چاله سوزها تدوين شد و با تصويب طرح جامع آلودگي هواي عسلويه كه به دنبال سفر رياست جمهوري تصويب شد و بودجه خوبي براي آن اختصاص يافت چشم انداز روشني براي مجتمع گاز پارس جنوبي ترسيم شده و آلاينده هاي هوا در عسلويه به طور كامل از بين مي رود. از آنجا كه بنابر قانون جلوگيري از آلودگي هوا و هواي پاك، بايد حداقل 10درصد از محيط هاي صنعتي به فضاي سبز اختصاص پيدا كند بنا شد توسعه فضاي سبز در پالايشگاه ها، مجموعه هاي انتقال و توزيع و ديگر تاسيسات گازي، اجرايي شود كه تاكنون بيش از هفت ميليون متر مكعب فضاي سبز ايجاد شده كه اين ميزان، بيش از دو برابر الزام قانوني آن است. همچنين تلاش شده است با اجراي سيستم هاي مديريت ايزو يا مديريت زيست محيطي، اطمينان حاصل شود كه همه شركت هاي تابعه مطابق الزامات زيست محيطي پيش مي روند و تحت كنترل هستند. افزون بر اين، طبق قانون پيگير نصب سيستم هاي پايش آنلاين هستيم و تاكنون بيش از 90 درصد از نقاط خروجي هاي آلاينده هاي هوا و پساب مجهز به سيستم پايش آنلاين شده است.
با رشد تكنولوژي تهاجمات سخت افزاري و قديمي جاي خود را به تهديدات نرم افزاري و سايبري داده است. در زمينه پدافند غيرعامل چه اقداماتي داشته ايد؟
يكي از مهمترين اقدامات در زمينه پدافند غيرعامل، سطح بندي تاسيسات حياتي و حساس براساس بند سه سياست هاي كلي نظام بوده كه كاري مهم و دقيق است. همچنين پيوست پدافند غيرعامل براي طرح هاي جديد و مهم صنعت گاز تدوين شده است. علاوه بر اين، در زمينه شناسايي تهديدات و كاهش آسيب پذيري در زيرساخت هاي صنعت گاز به ويژه تاسيسات حساس در حوزه هاي پالايش و انتقال گاز اقدام شده كه هر ساله مورد بازنگري قرار مي گيرد. در زمينه فرهنگ سازي و آموزش كاركنان در حوزه پدافند فعاليت هاي خوبي داشته ايم به طوري كه تاكنون 50 هزار نفر -ساعت در همين زمينه كار آموزشي انجام گرفته است. انجام مانورهاي مختلف در بخش هاي مختلف شركت گاز براساس سناريوهاي مختلف براساس توانايي نيروي انساني و پايداري توليد انجام شده نيز از ديگر برنامه ها بوده است. افزايش امنيت شبكه هاي IT و مخابرات نيز در همكاري با مجموعه هاي مرتبط دنبال شده كه اين اقدامات كمك مي كنند آمادگي خود در برابر تهديدات سايبري را انجام دهيم و از طرفي سرعت بازيابي را بيشتر کنيم. همچنين ارزيابي مديريت بهداشت و شاخص هاي عملكردي در سازمان جاري سازي شده كه يكي از مهمترين فعاليت هاي شركت گاز در جمع آوري اطلاعات عملكرد شركت هاي تابعه براساس جديدترين متدها در زمينه بهداشت است وشرکت را به جايگاه رفيعي در دنيا خواهد رساند.
اموراچ اس اي در زمينه ارتقاي استانداردها و دستورالعمل ها چه برنامه هايي دارد؟
شركت ملي گاز ايران براي اولين بار در وزارت نفت اقدام به بروز رساني و ارتقاي سيستم مديريت اچ اس اي خود مبتني بر آخرين ويرايش استانداردهاي جهاني در حوزه نفت و گاز کرده است. اين مهم با ترجمه و تدوين راهنمايي جديد با عنوان OMS Rep. 510 که از سوي مجمع بين المللي توليدکنندگان نفت و گاز IOGP انتشار يافته، صورت مي گيرد كه جايگزين سيستم هاي قبلي خواهد شد. اميدواريم اين سيستم ارتقا يافته نتايج بسيار خوبي را براي شركت به ارمغان آورد.
دروني شدن رعايت موازين اچ اس اي و تبديل آن به فرهنگ جاري در سازمان يكي از رسالت هاي شماست. در اين زمينه چه برنامه هايي داريد؟
معمولا در بسياري از شرک ها با تکيه بر اندازه گيري شاخص هاي عملکردي (Proactive/Active) به طور غير مستقيم از وضعيت نفوذ و حاکميت فرهنگ اچ اس اي در سطوح مختلف سازماني استفاده مي شود که البته با در نظر گرفتن اين شاخص ها، شرکت گاز جايگاه بسيار خوبي را داراست. اما امروزه با تكيه بر روش هاي پيشرفته، مي توان ميزان نفوذ فرهنگ اچ اس اي در داخل سازمان را به لحاظ كمي سنجيد و اندازه گيري كرد. در شركت ملي گاز نيز امكاناتي مهيا شده است تا درصد رسوخ فرهنگ اچ اس اي را ارزيابي، اندازه گيري و گزارش كنيم. با تكيه بر اين روش ها مي توان پي برد شركتي كه داراي سيستم مديريت بهداشت ايمني و محيط زيست است در عمل چقدر اين موضوع را جدي تلقي كرده، اصول آن را پياده سازي کرده و به يک فرهنگ عمومي در همه فرايندها و فعاليت هاي خود تبديل کرده است. در واقع به راحتي مي توان تعهد قلبي و اراده جدي مجموعه زنجيره ارزش گاز را در انطباق با موازين و الزامات آن سنجيد. در آخرين اندازه گيري ها خوشبختانه شركت ملي گاز در مرحله حسابگرانه Calculative قرار دارد كه جايگاهي هم رديف شركت هاي معروف دنيا نظير بريتيش پتروليوم است. جايگاه فرهنگ ايمني شامل 5 سطح است كه شركت گاز در سطح سوم آن قرار دارد و در دنيا نيز از طريق اين روش ها از نفوذ فرهنگ اچ اس اي در سازمان اطمينان حاصل ميكنند. ارزيابي هاي انجام شده در سال هاي گذشته حاكي از وضعيتي مطلوب بوده كه اميدواريم در محك هاي جديد شاهد شکوفايي باور، نگرش و منش سرمايه هاي انساني شرکت در بطن فرهنگ اچ اس اي شركت باشيم.
سخن آخر
با تصويب هيات مديره شرکت ملي گاز ايران و در راستاي ارتقاي سيستم ارزيابي عملکرد قبلي شرکت هاي تابعه، مدل جديد ارزيابي اچ اس اي شرکت ملي گاز ايران با كمك دانشگاه تهران در حال نهايي شدن است كه براساس آن در سال 99 عملکرد شركت گاز با استفاده از يك مدل يكپارچه، به روز و مدرن در تمام معيارهاي توانمندساز و نتايج اندازه گيري خواهد شد که به نظرم گامي مهم در مسير تعيين سطوح عملكردي شركت هاي تابعه براي رسيدن به سرآمدي و تعالي در شركت گاز خواهد بود.