روزهاي درخشان صنعت پتروشيمي در سال پاياني دولت دوازدهم در راه است
ترکیب پایدار سود و سربلندی
مشعل: به سال پاياني خدمتگذاري دولت دوازدهم رسيده ايم در حالي که تحريم ها و فشارهاي بين المللي بر کشورمان سخت ترين دوره را مي گذراند. هفت سالي که با تحولات و اقدامات بسيار به سرانجام رسيده و حالا در سکوي آخر تلاش مي شود کارهاي نيمه تمام تعيين تکليف و آماده شوند. صنعت نفت و به خصوص شاگرد اول صنعت کشور يعني صنعت پتروشيمي به عنوان صنعتي پيشگام و موثر در اقتصاد کشور و عملکرد دولت، در اين دوران روزهاي سختي را گذراند اما از دل آن روزهاي درخشاني را بيرون آورد تا در پيشگاه مردم ايران همچنان سربلند باشد. دولت تدبير و اميد از همان ابتداي کار به دنبال رونق دوباره در صنعت نفت و فعاليت مجدد بسياري از پروژه هاي متوقف مانده بود و يکي بخش هايي که تعداد زيادي از اين پروژه هاي ناتمام در دل خود داشت صنعت پتروشيمي بود. مديران در صنعت پتروشيمي چند محور اصلي را در برنامه عملياتي خود قرار دادند؛ ابتدا بهره برداري از واحدهاي ناتمام، افزايش ظرفيت توليد، افزايش ميزان فروش داخلي و صادرات، تنوع محصولات و تکميل زنجيره ارزش را در دستور کار داشتند و به خوبي هم پيش رفتند اما در ادامه لازم بود در تامين ارز به کمک دولت بيايند. اين عملکرد را در پايان دوره و در چهل و يک ساگي انقلاب به خوبي مي توان با اعداد به نمايش گذاشت و نتيجه کار را در مناطق عملياتي و در بازارهاي داخلي و صادراتي ديد.
دوبرابر شدن تولیدات پتروشیمی تا پایان دولت دوازدهم
صنعت پتروشيمي در فاصله سالهاي 92 تا 99 در جريان تکميل دو جهش اول و شروع جهش دوم خود بود و در اين دوره تلاش کرد تا علاوه بر تکميل طرح هاي اين دوره، براي ورود به جهش سوم برنامه ريزي کند و هدف خود را رسيدن به جايگاه نخست در منطقه گذاشت و با اين برنامه تا 1404 مي تواند به اين هدف برسد. بر اساس اظهارات بهزاد محمدي، معاون وزير نفت در امور پتروشيمي و مديرعامل شرکت ملي صنايع پتروشيمي، ايران پس از تحقق جهش سوم صنعت پتروشيمي در سال 1404 براساس نقشه توسعه امروز عربستان، جايگاه نخست صنعت پتروشيمي را در منطقه خواهد داشت. و بايد گفت که فارغ از طرح هاي جهش دوم و سوم صنعت پتروشيمي، 34 طرح جديد با حجم سرمايه گذاري 17 ميليارد دلار و با مجموع ظرفيت 19 ميليون تن نيز تعريف شده است. طبق گفته بيژن زنگنه، وزير نفت ارزش توليد محصولات صنعت پتروشيمي در سال 76 کمتر از يک ميليارد دلار بود که در سال 92 به حدود 11 ميليارد دلار به قيمت ثابت سال 95 رسيد و با تلاش دولت هاي يازدهم و دوازدهم اين رقم تا سال 1400 به 25 ميليارد دلار و تا پايان سال 1403 و در جهش سوم به 37 ميليارد دلار مي رسد. به گفته زنگنه، توليد محصولات پتروشيمي تا پايان اين دولت نسبت به ابتداي دولت دو برابر و با ريل گذاري انجام شده و طرح هايي که پيشرفت فيزيکي مشخص دارند، تا 1404 به بيش از سه برابر نسبت به ابتداي دولت مي رسد.
رشد تنوع محصولات در کنار خوراک ترکیبی
يکي از اتفاقات خود در روزهاي سخت چند سال اخير براي اقتصاد کشور و صنعت نفت، خبر خوش افتتاح مجتمع هاي جديد پتروشيمي بود. در فاصله سالهاي 92 تا پايان 98 و در جريان جهش دوم پتروشيمي 18 طرح پتروشيمي به بهره برداري رسيد و از ابتداي سال 99 تاکنون چهار پروژه به بهره برداري رسيده است. اين افتتاح ها در شرايطي رخ داد که ايالات متحده امريکا در سال 97 در اقدامي خصمانه در کنار تحريم هاي نفتي، تحريم هاي جداگانه اي را براي صنعت پتروشيمي اعمال کرد و گمان اين بود که با اين تحريم ها صنعت پيشرو پتروشيمي ايران متوقف مي شود اما اين صنعت نشان داد نه تنها متوقف نشده بلکه با افتتاح پروژه هاي جديد به دنبال بازارهاي ديگر و افق هاي جديد است. علاوه بر اين شرايط از زمستان 98 تا امروز همه نيا و کشورمان ايران با ويروس کرونا درگير شد و اين ويروس بسياري از برنامه ريزي هاي داخلي و خارجي را برهم زد. با اين وجود صنعت پتروشيم باز هم متوقف نماند و برنامه هاي قبلي ادامه يافتند. بهزاد محمدي، مديرعامل شرکت ملي صنايع پتروشيمي چندي قبل اعلام کرد که بهره برداري از 16 طرح پتروشيمي براي سال 99 برنامه ريزي شده است که با افتتاح اين طرح ها توليد محصول نهايي سال 99 صنعت پتروشيمي از 31 به 37 ميليون تن مي رسد. اما احتمال دارد تکميل چهار طرح از اين طرح ها تحت الشعاع شيوع ويروس کرونا قرار گيرد، با اين وجود به طور قطع امسال 12 طرح يعني حداقل هر ماه يک طرح به بهره برداري خواهد رسيد.
از تعهد به سامانه نیما تا اثرگذاری در بازار سرمایه
صنعت پتروشيمي که حالا به اذعان رئيس جمهور روحاني، شاگرد اول صنعت است در چند سال اخير که کشور تحت فشار تحريم بوده است، توانسته در تامين ارز مورد نياز دولت سهم قابل توجهي داشته باشد. اگرچه در ابتدا درباره واريز سهم پتروشيمي ها به سامانه نظام يکپارچه معاملات ارزي (نيما) حرف و حديث هايي وجود داشت اما در نهايت دي ماه سال گذشته و در روز صنعت پتروشيمي عبدالناصر همتي - رئيس کل بانک مرکزي صنايع پتروشيمي را پيشتازان تامين ارز مورد نياز کشور برشمرد و گفت: براي واردات کالاهاي مورد نياز کشور 29 ميليارد دلار نياز ارزي بود و پتروشيمي ها 20 درصد اين رقم را تامين کردند. چند هفته قبل و در جريان افتتاح سه طرح پتروشيمي هم حسن روحاني – رئيس جمهور اعلام کرد که در 10 روز گذشته (منتهي به 8 مرداد) صادرکنندگان و شرکت هاي مقيد که عمدتاً فولاد و پتروشيمي ها هستند، 2.5 ميليارد دلار ارز را پس داده اند و بسياري از آنها ارز را به درستي به سامانه نيما بازگرداندند. با اين وجود پتروشيمي ها در بازار بورس و جذب بخش زيادي از سرمايه هاي سرگردان در بازار سرمايه هم نقش قابل توجهي داشته اند. اين حضور هميشگي و پرسود در طول سال هاي گذشته توانسته پتروشيمي ها را تبديل به بازيگران اصلي در بازار بورس کند. آنطور که آخرين بار جعفر ربيعي، مديرعامل شرکت صنايع پتروشيمي خليج فارس اعلام کرد بخش زيادي از سرمايه شرکت هاي پتروشيمي سودآور در بورس است و مي توان گفت شرکت هاي پتروشيمي حدود 20 درصد بازار سرمايه کشور را در اختيار دارند.
جشن های افتتاح در روزهای تحریم و کرونا
به گفته بهزاد محمدي در حال حاضر 44 نوع محصول شيميايي و 18 نوع محصول پليمري با 300 گريد مختلف در صنعت پتروشيمي توليد مي شود. علاوه بر اين صنعت پتروشيمي در حوزه توليد کاتاليست ها هم به موفقيتهاي قابل توجهي دست يافته و از 40 گروه کاتاليستي، 16 گروه تا به حال بومي و صنعتي شده که در داخل کشور توليد مي شود و 9 گروه در حال بومي سازي است و طبق برنامه ريزي قرار است 25 گروه کاتاليستي ديگر تا سال 1400 بومي سازي شوند. اما در کنار اين موارد صنعت پتروشيمي برنامه ريزي استراتژيک ديگري راه هم شروع کرده است تا از خوراک ترکيبي براي مجتمع ها استفاده کند. طرحهاي خوراک ترکيبي مبتني بر تفکر، تلاش، مهندسي و محاسبات دقيق بازار است و به احتمال زياد در اين دولت کلنگ زني و فعال مي شوند اما روند تکميل آن ها در دولت آينده ادامه خواهد داشت. اين طرح ها متناسب با جريان هوشمند سازي در صنعت پتروشيمي در دستور کار قرار گرفته اند و اولين طرح از اين مجموعه «پتروشيمي ارغوان» بود که چندي قبل با سرمايه گذاري صندوق بازنشستگي صدا و سيما در عسلويه کلنگ آن بر زمين خورد.