گشتی در دنیای مستندهای حرفه ای و فیلم تئاترهای دیدنی

دیدن هنر حقیقی در دنیای مجازی

علي بهرامي    اين روزها که ويروس کرونا همچنان جولان مي دهد و همه فعاليت هاي فرهنگي و هنري را تحت تاثير خود قرار داده، شيوه بهره برداري و استفاده از محصولات هنري خيلي تغيير کرده است. يکي از بهترين شيوه ها براي استفاده از محصولات فرهنگي در روزهاي کرونايي پيش رو، عضويت در سايت هاي پخش آنلاين فيلم و سريال است. سايت هايي که با هزينه اي بسيار ناچيز، ما را به دنيايي از هنر مي برند و بي دغدغه و نگراني از ويروس کويد-19 مي توانيم به تماشاي آثاري که به آنها علاقمنديم، بنشينيم. در اين شماره هم مانند چند شماره پيشين، مي خواهيم شما را با محصولات جديد هنري آشنا کنيم. آنچه پيش رو داريد، نگاهي است به چند مستند بسيار جذاب و ديدني و معرفي يک محصول جديد هنري با نام فيلم تئاتر. در حقيقت فيلم تئاترها با تله تئاترها تفاوت دارند. آنها نمايش هاي روي صحنه بوده اند که به شيوه حرفه اي فيلم برداري شده اند و اکنون به صورت آنلاين قابل ديدن هستند. به بيان ديگر به جاي اينکه در سالن نمايش باشيد، به مدد دوربين ها و البته بدون هيچ دخالت سينمايي، شما يک تئاتر مي بينيد. اين بار هم همراهمان شويد، مطمئن باشيد ضرر نمي کنيد.

اسيران راز

مستند «اسيران راز» به تمام معنا يک مستند اجتماعي و عبرت آموز است. در اين مستند خواهيم ديد که عدم رعايت حريم خصوصي چه تبعات اجتماعي فاجعه باري دارد. ديدن اين مستند شايد بتواند آگاهي اجتماعي مناسبي درباره برخي آسيب هاي ناخواسته در جامعه را ايجاد کند. اين مستند به ما مي گويد و نشان مي دهد که بهره برداري از اينترنت و تکنولوژي هاي نوين ارتباطي چرا و چگونه بايد با فرهنگ سازي همراه شود. شايد با ديدن اين مستند بتوان اندکي از مخاطرات بي ملاحظه بودن در فضاي اينترنت را به برخي از فرزندان نشان داد. مستند«اسيران راز» را مهدي عزتي چهارقلعه در سال 1388 خورشيدي کارگرداني کرده است.

ماهي ها در سکوت مي ميرند

سيستان سرزمين باستاني و خاک گرم و گيرايي است که چند هزار سال سکونت را تجربه کرده و نام ديرينه اش در بسياري از اشعار، اسناد و نقشه هاي بيم المللي قديمي حک شده است. مستند «ماهي ها در سکوت مي ميرند» سفري است به اين ديار قديمي اما محروم. سفري که در کشاکش فقر و تنگدستي، نشان از عزت و سربلندي و سرمايه هاي عظيمي انساني و اقتصادي در منطقه سيستان دارد. با ديدن اين مستند هم با اين سرزمين باستاني ايران آشنا مي شويد هم اينکه به فعاليت هاي محروميت زدايي و کاستي هاي اين قسمت از سرزمين مان پي خواهيد بردسرزميني که مردماني روشن ضمير دارد و هر وقت که سري به آنجا بزنيد با لبخند در ميان داشته ها و نداشته هايشان از شما به گرمي استقبال مي کنند. مستند«ماهي ها در سکوت مي ميرند» به کارگرداني ياسر عرب در سال 1392 ساخته شده است.

سبز، سپيد، سرخ

مي دانيم که امروز پرچم يک کشور و سرود ملي اش، دو نماد اصلي و اساسي مليت آن است. شايد مقدس تر و زيباتر از پرچم هيچ چيز ديگري نتواند يک ملت را از ديگر ملت ها متمايز کند. رنگ ها و طرح هاي پرچم هر کشوري حکايت منحصر به فرد خودش را دارد و مستند «سبز، سپيد، سرخ» تاريخ پرچم کشور ايران را روايت مي کند. اينکه پرچم ايران عزيز ما در زمان هاي مختلف و سلسله هاي متفاوت تاريخي چگونه بوده است و چه رنگ هايي داشته و چگونه بدين شکل به دست ما رسيده، موضوع بسيار جذاب اين مستند است. در اين مستند شما مي توانيد ببنيد که تغييرات و تحولات و نمادهاي فرعي و اصلي پرچم ما چگونه بوده و سه رنگ زيباي آن اکنون که به دست ما رسيده چه مسيري را طي کرده است. اين مستند را سيد محمدرضا هاشميان در سال 1393 ساخته است.  

تولد در زمين سوخته

جنگ هميشه خانمان سوز بوده و تسليحاتي که در آن به کار مي رود اين خانمان سوزي ها را صد چندان کرد است. هنوز فاجعه هيروشيما و ناکازاکي و فاجعه هايي که در جنگ ويتنام و ... پيش آمده از ذهن و روح بشريت پاک نشده است. صحنه هايي که جنگ هاي مدرن قرن بيستم و بيست و يکم توسط کشورهاي به اصطلاح پيشرفته و توسعه يافته خلق شده است هر بيننده و شنونده منصفي را دگرگون مي کند. در مياه اين جنگ ها، مرگ اخلاق و انسانيت در ميانه تسليحات نظامي و ادوات جنگي با گوش خراش ترين صداها، فرياد شده است. مستند «تولد در زمين سوخته» دقيقا درباره همين موضوع است و البته تنها به بخشي از اثرات مخرب و نکبت بار اين تسليحات اشاره کرده است يعني تسليحاتي که حاوي اورانيوم است. اين مستند اگر چه تلخ است اما به نظر مي رسد بايد ديد که کشورهاي شيک و متمدن! چه بر سر بشر بي دفاع و از همه جا بي خبر امروز آورده اند. مستند «تولد در زمين سوخته»  را وحيد فرجي در سال 1390 کارگرداني کرده است و در دسته مستندهاي سياسي- تاريخي قرار مي گيرد.

کشمير، بهشت فراموش شده

سرزمين کشمير جايي است در ميان شمال شبه قاره هند و بر دامنه رشته کوه هاي هيماليا. سرزميني زيبا و رويايي و سرشار از مراتع و رودخانه هايي که هر قاب و تصوير آن را چنان خيال انگيز کرده اند که بسياري از گردشگران در اقصي نقاط جهان، خواستار ديدن آن هستند. کشمير اکنون دوپاره است بخشي از آن در کشور هند و بخشي در از آن در کشور پاکستان قرار گرفته است. نام کشمير را البته که شنيده ايد و اگر مي خواهيد خيلي بيشتر از چند خبر شبانگاهي درباره درگيري هاي آن بدانيد، به شما پيشنهاد مي کنيم مستند بسيار زيباي «کشمير، بهشت فراموش شده»  را حتما ببينيد. عوامل اين مستند درباره آن نوشته اند:« اين مستند در مورد واقعيت هاي اين منطقه زيبا در قاره آسياست؛ کشمير را به درستي بهشت روي زمين ناميده اند. منطقه اي بسيار زيبا با رودخانه ها و درياچه هايي بي نظير در دل کوه هاي هيماليا که دل هر بيننده اي را مي ربايد و هوش از سرش مي برد...». مستند «کشمير، بهشت فراموش شده» را سيد سليم غفوري در سال 1395 ساخته است.

جاذبه هاي پرو

کشور پرو، سرزميني است بسيار پر رمز و راز که در امريکاي جنوبي واقع شده است. سرزميني که زماني نه چندان دور محل حيات تمدن هاي عجيبي بوده است. شهر ليما، پايتخت کشور پرو است، کشوري که نزديک به سي و پنج ميليون نفر جمعيت دارد. اين کشور اسپانيايي زبان مهد تمدن هاي سرخ پوستي و فرهنگ و هنر هاي اين قوم است. بيشترين جمعيت سرخ پوست ها در امريکاي جنوبي در کشور پرو زندگي مي کنند و اين کشور چند فرهنگي را بسيار ديدني کرده اند. مستند ديدني «جاذبه هاي پرو» کوشيده است تا ويژگي هاي جذاب و زيباي طبيعي، فرهنگي و اجتماعي اين کشور معرفي کند. اين مستند را اريک باکوس در سال 2016 ساخته است.

شريان

اين روزها که ويروس کرونا در جهان جولان مي دهد، به جز طب مدرن، بسياري از روش هاي درماني و پيشگيري ديگر نيز مورد توجه مردم جهان قرار گرفته است. طب هاي چيني، هندي، آلماني(هوميو پاتي) و بسياري از طب هاي قديمي که مبتني بر سنت هاي طبابت تمدن هاي مختلف در نگاه مردم جهان با اهميت شده اند. از جمله اين طب ها، طب ايراني يا طب سنتي(قديمه) ايران است. اين طب ظرفيت هاي بسيار زيادي در تقويت سيستم ايمني بدن، و کمک به درمان بيماري هاي ويروسي از جمله کرونا دارد. بد نيست سري به مستند «شريان» بزنيم و از زبان محققان برجسته و اساتيد طب ايراني، توانايي اين طب قديمي را ارزيابي کنيم. اين مستند توسط جمعي از پژوهشگران در سال 1396 ساخته شده است.

 

فیلم تئاترها

بازگشت پسر نافرمان

حکايت سرگشتگي و حيراني مهاجرين ايراني حکايت غريب و ديدني است. آنها که ناگهان با جرقه اي به خود مي آيند و قدم به قدم در پي هويت خويش روانه ايران مي شوند و دنبال خانه پدري شان را مي گيرند. تئاتر«بازگشت پسر نافرمان» داستان زندگي خسرو بهداد است. مردي که بيست سال در کشور فرانسه زندگي مي کرد و از قضا بسيار هم موفق بود. او با يک تماس تلفني ناگهان به خود مي آيد و رهسپار سرزمين مادري اش مي شود. نمايش به قدري غريبي را خوب نشان داده که تقريبا مي توان گفت در يک دهه گذشته نمونه اي در تئاتر ايران ندارد.  با ديدن اين تئاتر هم کشورمان را بهتر مي شناسيم و هم فرهنگ مردمش را. کارگردان اين نمايش درباره آن نوشته است:« زيبايي تئاتر به اين است که گاهي وجود ندارد. نيست ولي مي تواند از درون همين نبودن پيدا شود. نيست و اين به معني «نيستي» اش نيست. نيست يعني اين که هست ولي ديده نمي شود. جايي در سايه يا تاريکي ايستاده دارد به ما نگاه مي کند. در انتظار اين که آيا اعصاب ما متوجه حضورش مي شود يا نه. آيا اصلا حس خواهيم کرد که موجودي وجود دارد که بايد بخشي از وجود ناديدني اش ديدني شود؟ اين چنين بود که روزي از روزهاي بهاري حس کردم موجودي دارد به من نگاه مي کند» . تئاتر «بازگشت پسر نافرمان» در سال 1392 توسط علي راضي کارگرداني شده است. بازيگران اصلي اين نمايش بابک کريمي، نوال شريفي، ناتالي متي، بلز پوژاد پرو و ماکان اشگواري هستند.

خانه

تا به حال شده که در کوره راه هاي زندگي ناگهان ببينيم که همراهانمان نيستند، گم شده اند؟ چقدر از اعضاي خانواده مان اطلاع داريم؟ آيا خبر داريم که در چه حال و هوايي هستند و دنبال چه مي گردند؟ سر در لاک کردن کار هر روزمان شده است؟ تئاتر «خانه» حکايت گر يکي از همين گمشدگي هاست. عوامل اين تئاتر درباره آن نوشته اند: «خانه» داستان «هامون» پسر بزرگ يك خانواده ايراني است كه گم شده و همه خانواده در جستجوي وي هستند و هر يك از اعضاي خانواده فكر مي كند كه آخرين بار او را كجا ديده است...». نکته اين تئاتر اين است که همه فکر مي کنند «هامون» را آخرين بار کجا ديده اند. گويي که بايد بر گرديم و فکر کنيم و اطرافمان و خانواده مان يک بار ديگر ببينيم که ما کجا ايستاده ايم و آنها کجا قرار دارند. تئاتر «خانه» را  کيومرث مرادي در سال 1388 کارگرداني کرده است و نقش هاي اصلي آن را بازيگراني چون: پيام دهکردي، نگار عابدي، هدايت هاشمي، محمد مهدي سلطاني، ستاره پسياني، نازگل نادريان و محسن رستگار ايفا کرده اند.

واقعيت اينه که خورشيد دور ما مي گرده

خوب که دقت کنيم، زندگي روزمره ما مي تواند خودش يک تئاتر باشد. قرار نيست حتما اتفاق خاصي بيافتد همه آنچه در روزها مي گذرانيم خودشان اتفاقي مهمي هستند که شايد به چشم مان نمي آيند. تئاتر «واقعيت اينه که خورشيد دور ما مي گرده» مي خواهد به همين مسئله توجه کند و اساسا با ديدن اين نمايش به همين امر مهم پي مي بريم که روزگار عادي همه افراد عادي مي تواند خودش يک نمايش باشد. عوامل اين تئاتر درباره آن نوشته اند:«در نمايش «واقعيت اينه که خورشيد دور ما مي گرده» واقعيت اين است که ما به تماشاي زمان نشسته ايم. به اين معني که ما آهنگ گوش کردن، صبحانه خوردن، تمرين موسيقي کردن را به طور کامل تماشا ميکنيم بدون آن که اثر بخواهد داستاني را به صورت مشخص براي ما تعريف کند. و اتفاقا هم نقطه قوت اين نمايش همين بخش است. و مخاطبش را با خودش همراه مي کند». اين تئاتر را سيامک احصايي در سال 1395 کارگرداني کرده است. دوبازيگر اصلي اين تئاتر،  محمدرضا حسين زاده  و پانته آ پناهي ها هستند.