گزارش «مشعل» به مناسبت سالگرد تاسيس پالايشگاه بندر عباس
23 سال سکان داری در پالایش نفت
مشعل شرکت پالايش نفت بيست و سومين سال حضور خود را در صنعت پالايش نفت کشور به پايان رسانده و وارد دوره ديگري از فعاليش شده است. طي اين مدت علاوه بر اجراي ماموريت و رسالت اصلي خود مبني بر توليد فراورده هاي نفتي، حرکت در جهت توسعه کمي و کيفي فراورده هاي خود با هدف پاسخ به الگوي مصرف جامعه و صيانت از محيط زيست با توليد سوخت پاک مطابق با استانداردهاي روز دنيا را از اهداف اصلي خود مي داند. اين پالايشگاه به عنوان تنها پالايشگاه تصفيه نفت خام سنگين در ايران و خاورميانه به شمار مي رود و اين بيانگر تلاش ها و جانفشاني هاي شبانه روزي کارکناني است که در يکي از سخت ترين شرايط کاري چه به لحاظ نوع کار و چه به لحاظ شرايط آب و هوايي با تعهد و مسئوليت پذيري و تکيه بر دانش و اطمينان به توان داخلي علاوه بر توليد با نگاه به آينده موجبات رشد و توسعه آن را فراهم کردند.
همانطور که مي دانيد، پالايشگاه نفت بندرعباس به عنوان مدرنترين پالايشگاه نفت خام با ظرفيت پالايش 232 هزار بشكه در روز به بهره برداري رسيد که با توجه به نياز كشور و همچنين نگاه به بازارهاي جهاني در نخستين گام توسعه، با تلاش متخصصان داخلي و اعمال تغييرات در واحدهاي تقطير به ظرفيت 320 هزار بشكه در روز رسيد و در ادامه روند رو به رشد پالايشگاه، با مطالعه ظرفيت هاي واحد هاي عملياتي، در گام دوم در سال 91، با اجراي طرحي مبتكرانه، بدون انجام هزينه و سرمايه گذاري، با 30 هزار بشكه افزايش در ميعانات گازي تزريقي به واحدهاي تقطير و غلظت شكن، ظرفيت اسمي خود را به 350 هزار بشكه در روز رساند. با توجه به اين افزايش ظرفيت سه دستگاه مخزن ذخيره سازي نفت خام و ميعانات گازي هر يک به ظرفيت 500 هزار بشکه در پالايشگاه بندرعباس ساخته شد که در سال 93 به بهره برداري رسيد و با احداث اين مخازن ظرفيت ذخيره سازي خوراك پالايشگاه 50 درصد افزايش يافت. اكنون حدود 18 درصد پالايش نفت خام و به تبع آن تامين فراورده هاي نفتي مورد نياز كشور در پالايشگاه نفت بندرعباس توليد مي شود و با اين ظرفيت علاوه بر هرمزگان، فراورده هاي مورد نياز 6 استان از جمله سيستان و بلوچستان، کرمان، يزد، فارس، بوشهر و خراسان جنوبي در اين پالايشگاه توليد مي شود. گاز مايع، بنزين موتور، سوخت جت (ATK)، نفت سفيد، نفت گاز، نفت كوره محصولات اصلي پالايشگاه نفت بندرعباس را تشکيل مي دهند و در کنار آنها وکيوم باتوم، وکيوم سلابس، گوگرد، لوبكات سنگين، آيزوريسايكل و حلال 402 نيز فراورده هاي ويژه توليدي در اين پالايشگاه را تشکيل مي دهند. يکي از مهمترين مسائل مورد توجه اين پالايشگاه حرکت به سمت کيفي سازي محصولات توليدي بر اساس استانداردهاي روز دنيا است، بر همين اساس طرح ملي افزايش ظرفيت توليد بنزين و بهبود کيفيت بنزين و نفت گاز در اين پالايشگاه اجرايي شد که با تکميل همه واحد هاي عملياتي آن، طرح در بهمن ماه سال 97 با حضور رئيس جمهور به بهره برداري رسيد. بر اساس اين طرح ميزان توليد بنزين در پالايشگاه نفت بندرعباس 4 ميليون ليتر در روز افزايش يافت و ميزان گوگرد آن از حدود PPM400 به كمتر ازPPM 10 کاهش يافت و موجب بهبود کيفيت بنزين توليدي پالايشگاه بندرعباس بر اساس استاندارد يورو 5 ( 05 EURO) شد. همچنين با کاهش ميزان گوگرد، نفت گاز توليدي نيز از حدودPPM 10000 به کمتر ازPPM 50 ، کيفيت اين فرآورده به استاندارد يورو 4 (04 EURO) ارتقا يافت. پروژه افزايش ظرفيت توليد بنزين و بهبود کيفيت بنزين و نفت گاز پالايشگاه بندرعباس از طرح هاي مهم و بزرگ اين شرکت بود که با همکاري کارشناسان، متخصصان، پيمانکاران و مشاوران ايراني صورت گرفت. افزايش ظرفيت توليد بنزين نهايي پالايشگاه، ارتقاي كيفيت فرآورده هاي نفتي، بهينه سازي مصرف انرژي، بهبود عملكرد اقتصادي، كاهش آلاينده هاي زيست محيطي، استفاده حداكثري و بهينه از ظرفيتها و امكانات داخلي، فراهم شدن زمينه هاي اشتغال مولد و مستمر، ارتقاء سطح دانش و تجربه نيروي انساني شاغل در پروژه ها و ايجاد بسترهاي لازم براي تربيت نيروهاي متخصص، ارتقاي توانمندي شرکت هاي داخلي براي حضور مؤثرتر در عرصه هاي رشد اقتصادي و پيشرفت صنعتي كشور و ايجاد روحيه اعتماد به نفس و خودباوري نسبت به توان و توليد داخلي از دستاوردهاي اجراي اين پروژه بود.
جلوگیری از خروج ارز
با گذشت 23 سال، قطار توسعه پالایشگاه نفت بندرعباس همچنان بدون توقف در حرکت است و پس از افزایش کمی ظرفیت پالایش و بهبود کیفیت فراورده های نفتی در گام بعدی شرکت پالایش نفت بندرعباس به دنبال طرح ارتقای کیفیت محصولات سنگین است که هدف آن کاهش میزان نفت کوره تولیدی و تبدیل آن به محصولات سبکتر و با ارزش افزوده بیشتر است. با توجه به تغییرات سبد مصرفی انرژی کشور و افزایش سهم گاز طبیعی در تامین انرژی بخش های صنعتی و تجاری، سهم نفت کوره در بخش های یادشده و همچنین بازارهای جهانی کاهش قابل توجهی داشته است، به همین منظور اجرای طرح های تبدیلی برای تبدیل نفت کوره به فراورده های با ارزش افزوده بیشتر از اهمیت بالایی برخوردار است. بر اساس طرح ارتقای کیفیت محصولات سنگین در پالایشگاه نفت بندرعباس میزان تولید نفت کوره به کمتر از 10 درصد و میزان گوگرد آن به کمتر از یک درصد کاهش می یابد. مطالعات امكان سنجي طرح با بررسي کامل شرايط, پتانسيل ها و فرصت هاي بهبود موجود در پالايشگاه، مطالعه جامع واحدهاي پالايشي جديد در چارچوب فناوری مدرن و به روز براي توليد محصول بر اساس استاندارد روز دنیا و كاهش سوخت، ضايعات پالايشگاه و استفاده حداكثري از راندمان حرارتي انجام شده است.
در راستای اجرای این طرح تفاهم نامه ساخت واحد تولید کک اسفنجی نیز که نیاز مبرم صنایع آلومینیوم سازی کشور است و در حال حاضر از طریق واردات تامین می شود همزمان با ایام دهه فجر سال گذشته امضا شد. این شرکت پس از انجام مطالعات لازم با مشارکت پژوهشگاه صنعت نفت، موفق به تولید کک اسفنجی در مقیاس آزمایشگاهی شد. به موجب این طرح نفت کوره تولیدی پالایشگاه کاهش یافته و به محصولی با ارزش افزوده بیشتر تبدیل می شود که علاوه بر بهبود عملکرد اقتصادی پالایشگاه، موجب خودکفایی، رونق اقتصادی، اشتغال زایی، جلوگیری از خروج ارز از کشور و مقابله با تحریم های ظالمانه و خودباوری و اعتماد به نفس می شود. اجرای پروژه های عمرانی در راستای توسعه، در مراکز تولید انرژی کشور با توجه به نیاز روز افزون جامعه به انرژی روندی توقف ناپذیر است و در شرکت پالایش نفت بندرعباس نیز این روند در کنار پروژه های بزرگ یاد شده در بخش های دیگر پالایشگاه نیز ادامه دارد که دراین زمینه می توان به ساخت شش دستگاه مخزن جدید ذخیره سازی فراورده های نفتی اشاره کرد که عملیات ساخت این مخازن از اردیبهشت امسال آغاز شد.
افزایش ظرفیت ذخیره سازی بنزین و نفت گاز، کاهش ریسک عملیات تولید و ذخیره سازی، افزایش توان تاب آوری مطابق با نقشه راهبردی شرکت، تامین بخشی از مخازن طرح بزرگ احداث واحدهای کک سازی، استفاده از تمامی ظرفیت های فنی موجود و افزایش راندمان سیسم انتقال و ذخیره سازی فرآورده از اهداف ساخت 6 مخزن جدید است. در ارتباط با برخی دیگر از طرح های مهم اجرا شده در پالایشگاه نفت بندرعباس در طول فعالیت آن می توان به طرح های موفق و مهمی اشاره کرد؛ از جمله افزايش ظرفيت خوراك واحد آيزوماكس از 28 هزار به 31 هزار بشكه در روز و به تبع آن افزايش توليد فرآورده هاي با ارزش افزوده بيشتر، مقاوم سازي واحدهاي عملياتي، مخازن و اسكله نفتي، ساخت و توسعه بازوهای بارگیری، توسعه ايستگاه بارگيري فرآورده هاي ويژه، احداث خطوط محصولات ويژه براي افزایش ظرفیت انتقال محصولات به بازوهای بارگیری، طراحي، نصب و راه اندازي سامانه آنلاين پايش آلايندگي، همچنین طرح هایی مبتکرانه از جمله استفاده از برش روغن سنگين در خوراك واحد هيدروكراكر، طراحي، ساخت، نصب و راه اندازي سيستم اطفای حريق توربين هاي گازي، انجام طرح احيای جاذب هاي سامانه خالص سازي هيدروژن و همچنین تولید اسید کلریدریک مورد نیاز صنایع پالایشگاهی و قطعه کنترل کننده گرمکن واحد احیای کاتالیست که برای نخستین بار توسط کارکنان پالایشگاه نفت بندرعباس اجرایی شدند و پیش از این با صرف هزینه های سنگین ارزی و زمان طولانی از خارج کشور تامین می شدند.