قرارداد فرزاد بزودی امضا می شود

وزیر نفت ضمن یادآوری اهتمام وزارت نفت در زمینه مسؤولیت اجتماعی خود در حوزه نفت با اشاره به توسعه میدان های مشترک گفت: با وجود همه مشکلات و تنگناهایی که داشتیم، کارهای خوبی در میدان های مشترک انجام دادیم. برای نمونه، ظرفیت برداشت روزانه نفت خام از میدان های غرب کارون از ۷۰ هزار بشکه به حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز رسیده که کار بزرگی است و جای قدردانی دارد.  وی از میدان های مشترک غرب کارون و پارس جنوبی به عنوان شاخص در میدان های مشترک نام برد و گفت: همه میدان های مشترک کشور تا پایان دوره فعالیت دولت دوازدهم سر و سامان می گیرند که میدان مشترک گازی فرزاد، یکی از آنهاست و قرارداد آن بزودی امضا می شود.  زنگنه در ادامه با اشاره به موضوع افزایش ضریب بازیافت از مخازن نفتی گفت: هم اکنون مردم و مجلس شورای اسلامی، درباره میدان های مشترک بسیار حساس هستند که حساسیت بحق و بجایی است. باید کاری کرد که مردم، مجلس و مسؤولان به همان اندازه نسبت به افزایش ضریب بازیافت و برداشت از میدان حساس باشند. اگر درست عمل نکنیم، ثروث کشور را هدر داده ایم، بدون آنکه کسی ببیند. ذخیره درجای میدان نفتی آزادگان جنوبی ۲۷ میلیارد بشکه است که با فناوری کنونی می توانیم کمتر از یک و نیم میلیارد بشکه از آن برداشت کنیم. به این معنا که ۲۵. ۵ میلیارد بشکه بدون استفاده می ماند و این ضعف فناوری است؛ البته منظور این نیست که بتوان ۱۰۰ درصد ذخایر درجا را برداشت کرد؛ زیرا بسته به شرایط زمین و مخزن، دسترسی به این ذخایر متفاوت است؛ اما همان طور که آقای پنجه شاهی، رئیس انستیتوی مهندسی نفت دانشگاه تهران اعلام کردند، می توانند ۱۰ درصد به ضریب بازیافت این میدان اضافه کنند. یعنی ۶ درصد به ۱۶ درصد برسد که بیش از هزار میلیارد دلار به ثروت مردم افزوده خواهد شد. هیچ کسی حق ندارد جلوی عملیات اجرای افزایش ضریب بازیافت را بگیرد، در غیر این صورت باید به ملت ایران پاسخگو باشد. من تا زمانی که در نفت حضور داشته باشم، از اجرای طرح های افزایش ضریب بازیافت کوتاه نخواهم آمد.

پیوند دانشگاه و صنعت نفت

زنگنه دانشگاه ها را رکن اساسی افزایش تولید و ضریب بازیافت خواند و در این باره اشاره کرد: دانشگاه هایی که بخش بالادستی نفت دارند، هم اکنون همانند پزشک خانواده در کنار میدان های اصلی نفت هستند و آن را مطالعه می کنند. حضور دانشگاه ها برای کار مطالعه میدان های نفتی، آن چیزی است که آرزوی آن را داشتم. هم اکنون فقط یک انستیتو در میدان آزادگان فعالیت می کند؛ البته دانش و فناوری افزایش بازیافت از مخازن نفتی فقط در دانشگاه ها تولید نمی شود.  سال ۷۶ تعداد کل مدرسان در بخش بالادستی صنعت نفت، هفت نفر نبودند؛ اما اکنون ۵۷ نفر متخصص در یک انستیتو در حال فعالیت هستند که نتیجه یک سیاست درست است. ثروت ملت نباید با شعار به باد داده شود، برای نمونه دانشگاه تهران در میدان آزادگان، دانشگاه سهند تبریز در میدان سروش، دانشگاه شیراز در میدان منصوری، دانشگاه صنعتی شریف در میدان کوپال و . . . دانشگاه هایی هستند که در قامت پژوهشگر با مسؤولیت افزایش ضریب بازیافت فعالیت می کنند.  وزیر نفت با اشاره به اینکه پیوند دانشگاه و صنعت نفت به دلیل ماهیت آن فراز و نشیب زیادی داشته، از امضای قراردادهای جدید با دانشگاه ها خبر داد و گفت: قرار است مطالعه میدان یادآوران به دانشگاه تهران، میدان دورود به دانشگاه علم و صنعت، میدان نوروز به دانشگاه خلیج فارس بوشهر، میدان فروزان به دانشگاه صنعت نفت، میدان الوند به دانشگاه صنعتی امیر کبیر، میدان اسفند به دانشگاه شیراز، میدان مارون لایه بنگستان به دانشگاه صنعتی اصفهان، میدان رگ سفید به پژوهشگاه صنعت نفت، میدان مسجد سلیمان به دانشگاه سهند تبریز، میدان بینک به فردوسی مشهد، میدان تنگه بیجار به شهید چمران اهواز و میدان پارس جنوبی به صنعتی شریف سپرده شود. افزون بر کارهای وسیعی که با دانشگاه ها باید انجام شود، بخشی مهمی از فناوری در بخش افزایش بازیافت در شرکت های معتبر نفتی است. وقتی از همکاری با شرکت های خارجی صحبت می کنیم، بیش از سرمایه، به فناوری نیاز داریم.

نماد توسعه در بخش بالادستی صنعت نفت

تورج دهقانی، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت: با توجه به پیشرفت ۶۷ درصدی کار در فاز نخست توسعه میدان آزادگان جنوبی، انتظار است پتروپارس ضمن تکمیل بخش باقیمانده توسعه طرح، به موضوع افزایش ضریب بازیافت این میدان توجه ویژه ای داشته باشد. این میدان نماد توسعه در بخش بالادستی صنعت نفت و مهم ترین میدان نفتی در حال توسعه کشور است که حجم عظیمی از ذخایر نفت کشور را در خود جای داده است.  سال ۸۸، سه قرارداد نفتی برای توسعه میدان های آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی و یادآوران با شرکت های چینی امضا شد که نتیجه عملکرد در دو میدان آزدگان شمالی و یادآوران مطلوب بود؛ اما در آزادگان جنوبی که عمده ذخایر نفتی ما در آن قرار دارد، عملکرد خوبی حاصل نشد. پرسش کلیدی این است که چرا این اتفاق افتاد و پاسخ آن هم روشن است. در غرب کارون، هر چه به سمت شمال می رویم، لایه سروک که لایه سنگینی است، قرار دارد. به این ترتیب فکر می کنم اگر در سال ۹۳ همکاری با شرکت چینی را در این میدان متوقف نمی کردیم، همچنان در حال مذاکره بودیم و در بهترین حالت مجبور می شدیم قرارداد را به نفع چینی ها تعدیل کنیم. بنابراین تصمیم وزارت نفت هوشمندانه بود. بررسی ها نشان می دهد هزینه یک واحد ظرفیت تولید این میدان، گاه یک سوم هزینه در میدان های مشابه است و در این طرح، هم از لحاظ هزینه و هم از لحاظ زمان بندی اجرا، رکوردهای بسیار خوبی به ثبت رسیده است. واحد فراورش پیش ساخته این میدان از سوی شرکتی ایتالیایی در کمتر از یک سال ساخته شد که ایده اولیه این طرح از سوی مهندس زنگنه مطرح و این واحد در بازه زمانی قابل قبولی احداث و عملیاتی شد.  واحد بهره برداری غرب کارون با ظرفیت ۱۶۵ هزار بشکه از سوی شرکت نفت و گاز اروندان احداث شده است. این اقدام نفت و گاز اروندان جای قدردانی دارد؛ زیرا اگر چنین واحدی عملیاتی نمی شد، امکان تحقق بخش عمده افزایش ظرفیت تولید آزادگان جنوبی در سال های اخیر فراهم نمی شد. از محل افزایش ظرفیت تولید میدان آزادگان جنوبی در سال های اخیر، بیش از ۴۰ میلیون بشکه نفت استحصال و کشور از عواید مالی آن منتفع شده است.

نماد فناوری ملی

زنگنه از شرکت پتروپارس در کنار مپنا، به عنوان نماد فناوری ملی در بخش نفت و برق یاد کرد و گفت: برای کسب این دستاوردها، بسیاری خون جگرها خوردند و خیلی آزار دیدند؛ اگرچه به قول آیت الله شاهرودی (رحمت الله علیه) این آزارها می ارزید. اکنون که پتروپارس ۲۳ میلیارد دلار کار درست، خوب و در کلاس بین المللی انجام داده است، می بینم همه زجرهایی که کشیدیم و کشیدند، می ارزید و از این به بعد هم حاضریم این زجرها را متحمل شویم. خوشحالم امروز حدود ۱. ۳ میلیارد دلار قرارداد امضا می شود؛ زیرا سبب افزایش اشتغال و استفاده از توان شرکت های داخلی می شود. نفت می تواند محرک اقتصاد باشد. طرح میدان آزادگان جنوبی را در وضع بدی تحویل گرفتیم، اما خیلی خوب عمل شد. این روزها حرف های زیادی مطرح می شود بدون اینکه یک برگ سند داشته باشند، داشتن سند خیلی خوب است. عده ای با الگوی جدید قراردادهای نفتی و عده ای با قرارداد بیع متقابل مخالف هستند، بسیار خب، ما که نمی توانیم بگوییم همه موافق باشند؛ اما کشور تصمیم گرفته است و ما به آن عمل می کنیم. با این حال همزمان همین افراد به من حمله می کنند که چرا قرارداد مشارکت در تولید میدان گازی فرزاد بی را لغو کردید. نخست اینکه قرارداد مشارکت در تولید با هندی ها وجود نداشته است، تفاهمنامه ای بوده که به صورت قانونی نمی توانستند آن را به قرارداد تبدیل کنند. اگر من قرارداد مشارکت در تولید امضا کنم، در همین مجلس مرا بازخواست می کنند. در قالب الگوی جدید قراردادهای نفتی، قرارداد امضا می کنم، به ما انتقاد می شود. این افراد از آنجا که می خواهند با وزارت نفت دشمنی کنند، نمی گویند آن قرارداد مشارکت در تولید بود، نمی دانند هم قرارداد مشارکت در تولید چیست،فقط می گویند چرا امضا نکردید؟  وی از پیشنهاد ساخت پالایشگاه از سوی برزیل و پیشنهاد عراق برای توسعه مشترک میدان آزادگان و مجنون و فروش تضمینی نفت آن از سوی عراق به عنوان موارد دیگر ادعاهای بدون سند یاد کرد و گفت: قبول کنیم که برای حرف هایمان باید سند و مدرک داشته باشیم. سند آن چیزی است که همکارانمان در زمین کار می کنند، این واقعیت است.  زنگنه در پایان از همه همکاران و کسانی که بدون ادعا برای کشور زحمت می کشند، قدردانی کرد.

۴۱ بسته کاری برای تکمیل میدان آزادگان جنوبی

حمیدرضا مسعودی، مدیرعامل گروه پتروپارس: سیاست قطعی پتروپارس در این پروژه، توزیع کار و فعالیت ها میان پیمانکاران، تأمین کنندگان، سازندگان داخلی و نیروهای بومی استان خوزستان است. این شرکت آبان ماه وارد میدان مشترک آزادگان جنوبی شد. ارزش این قرارداد امضا شده برای توسعه میدان آزادگان ۱۱۸۳ میلیارد تومان و ۹۶۱ میلیون دلار و مدت زمان اجرای آن ۳۰ ماه است. تاسیسات سرچاهی، احداث ۴۳۸ کیلومتر خط لوله، مهندسی، خرید، اجرا و تکمیل هشت واحد منیفولد، تکمیل و راه اندازی دو واحد تأسیسات جداسازی نفت و گاز و. . . بخشی از کار در بخش سطح الارضی این میدان است.  ۴۱ بسته کاری در این قرارداد در بخش های روسطحی و زیرسطحی و بخش های عمومی میدان تعریف شده است. فعالیت پتروپارس به عنوان پیمانکار اصلی در توسعه این طرح به دو بخش نظارت و مدیریت پیمان های جاری که قبل از زمان تنفیذ قرارداد توسعه آغاز شده و امضای پیمان های جدید برای فعالیت های باقیمانده، تقسیم شده است. مجموع قرارداد بخش روسطحی ۲۳ بسته، بخش زیرسطحی ۱۴ بسته و بخش عمومی ۴ بسته است. ۱۱ بسته قراردادی در بخش روسطحی، هفت بسته قراردادی در بخش زیرسطحی و چهار بسته قراردادی در بخش عمومی برون سپاری نشده است.  قرارداد دیگر، به ساخت و راه اندازی واحد فراورش مرکزی (CETP) آزادگان جنوبی مربوط می شود.  این واحد، بزرگ ترین واحد فراورش نفت خام کشور با ظرفیت روزانه ۳۲۰ هزار بشکه نفت خام و ۲۰۰ میلیون فوت مکعب گاز است که این گاز به ان جی ال ۳۲۰۰ منتقل می شود. در اجرای این کار بنا به توصیه کارفرما، حداکثر استفاده را از نیروهای بومی و توان فنی و مهندسی ساخت داخل به عمل می آوریم و امیدواریم با تزریق منابع مالی از سوی کارفرما، بتوانیم همانند دیگر پروژه ها رو سفید شویم.

امضای 12 قرارداد پژوهشی با دانشگاه ها

مسعود کرباسیان، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران: با امضا شدن این قراردادها می توان ادعا کرد که هیچ میدان بزرگ هیدروکربوری در کشور وجود ندارد که توسعه آن بدون قرارداد همکاری مشترک با دانشگاه ها و مراکز علمی معتبر در کشور دنبال شود.  قرارداد توسعه میدان آزادگان جنوبی در این مرحله با هدف افزایش ظرفیت تولید تا ۳۲۰ هزار بشکه امضا شده است. این ظرفیت در مرحله بعد باید به ۶۰۰ هزار بشکه برسد و به این منظور، مذاکرات قراردادی توسعه این میدان با شرکت های اکتشاف و تولید ایرانی ادامه خواهد داشت. میدان آزادگان، بزرگ ترین میدان مشترک نفتی ایران است. نفت درجای این میدان بیش از ۳۳ میلیارد بشکه است و بخش عمده آن یعنی بالغ بر ۲۷ میلیارد بشکه، در میدان آزادگان جنوبی قرار دارد. کشف و آغاز توسعه میدان آزادگان به دوره نخست وزارت مهندس زنگنه در نفت مربوط می شود. با تلاش های صورت گرفته، ظرفیت تولید این میدان به ۱۴۰ هزار بشکه در روز رسیده و با اجرای قرارداد تکمیل توسعه، تولید روزانه ۳۲۰ هزار بشکه طی ۳۰ ماه محقق می شود. با توجه به مسؤولیت سنگین پتروپارس در طرح تکمیلی توسعه میدان آزادگان جنوبی و احداث کارخانه فراورش مرکزی (CTEP) به عنوان بزرگ ترین واحد فراورشی نفت و گاز در کشور، شرکت پتروپارس به عنوان پیمانکار عمومی (GC) در این قرارداد حاضر خواهد شد. شرکت ملی نفت در تأمین منابع مالی این طرح، با وجود همه کمبودهایی که با آن روبه روست، کمک خواهد کرد. تلاش می کنیم اعتبار مورد نیاز در قالب اوراق و دیگر روش های تأمین سرمایه حاصل شود تا پتروپارس بتواند به تعهدهای قراردادی خود عمل کند.  با توجه به نتایج امیدبخش حاصل از مطالعات فناورانه دانشگاه تهران در میدان نفتی آزادگان، در ادامه این روند و با امضای قراردادهایی جدید، مطالعات فناورانه ۱۲ میدان نفت و گاز به دانشگاه ها واگذار می شود.  همچنین باید به امضای قراردادهای مطالعه فناورانه ۹ میدان نفتی با هشت دانشگاه و مرکز تحقیقاتی کشور (دولت یازدهم) اشاره کنم که ارزش این قراردادها حدود ۲۹۲ میلیارد تومان و ۱۹ میلیون یورو است و با ابلاغ وزیر نفت به چهار شرکت اصلی، مبنی بر الزام انجام فعالیت های علمی و تحقیقاتی با همکاری دانشگاه ها و مراکز علمی کشور، شرکت ملی نفت ایران این قراردادهای پژوهشی را امضا کرده که نتایج خوبی نیز در بر داشته است.

پزشک خانواده میدان آزادگان

محمدحسن پنجه شاهی، رئیس انستیتو مهندسی نفت دانشگاه تهران: یکی از کارهای بسیار خوبی که در دوره اصلاحات انجام شد، سرمایه گذاری روی دانشگاه های تراز اول کشور برای تقویت رشته های بالادستی نفت بود. آن زمان وقتی اسناد را بررسی می کردم، متوجه شدم از سال ۱۳۱۸ تا پیروزی انقلاب اسلامی، یعنی طی ۴۰ سال، تنها ۱۶۹ مهندس نفت در کشور تربیت شده و پس از انقلاب هم تا سال ۷۶ مهندس نفت تربیت نشده است. سپس روی دانشگاه های تراز اول کشور، سرمایه گذاری و رشته های نفت راه اندازی شد. یکی دیگر از کارهای خوبی که این دوره با ابتکار مهندس زنگنه انجام شد، واگذاری مطالعه ۹ میدان نفتی به دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور بود که در این میان، میدان آزادگان به انستیتو مهندسی نفت دانشگاه تهران سپرده شد. مطالعه این مجموعه روی میدان آزادگان، نتایج ارزشمندی به دنبال داشته که بر مبنای آن، امکان افزایش ۱۰ درصدی ضریب بازیافت این میدان مشترک وجود دارد. این مجموعه در بیش از چهار سال گذشته با همکاری شریک فرانسوی خود اقدام های متعددی انجام داده که بر مبنای آن، اولویت تزریق در لایه های مخزنی مختلف آزادگان مشخص شده و قابلیت افزایش ۱۰ درصدی ضریب بازیافت نفت نتیجه گیری شده است. با تحقق این افزایش ضریب بازیافت، ضریب بازیافت کنونی که حدود ۵ درصد است، به ۱۵ درصد می رسد. افزایش بهره وری با کاهش حفر چاه های کم بازده، بهینه سازی جانمایی چاه ه ها، ایجاد بانک اطلاعات یکپارچه میدان، اثبات وجود ارتباط هیدرولیکی با میدان یاران و انتقال دانش و فناوری از دیگر دستاوردهای مطالعه فناورانه آزادگان است. بزودی آزمایشگاه مغزه دیجیتال در انستیتو نفت راه اندازی می شود. بهره مندی از فناوری هوش مصنوعی در مطالعه مخازن از دیگر برنامه های این انستیتو در طرح توسعه فناورانه آزادگان است. در این چندسال، ۲۹ پایان نامه کارشناسی ارشد و ۶۱ تز دکترا در میدان آزادگان داشتیم و بیش از ۵۷ نفر از نیروهای متخصص هیأت علمی و دانش آموخته دانشگاهی در این طرح مشارکت داشته اند. نکته برجسته و بی نظیر در این حوزه آن است که هر ۱۷ عضو هیأت علمی انستیتو نفت در این طرح مشارکت فعال دارند. این جمله را از آقای مهندس زنگنه به عاریه می گیرم و می گویم که انستیتو مهندسی نفت دانشگاه تهران، هم اکنون حکم پزشک خانواده میدان آزادگان را پیدا کرده و امیدواریم از چنین تجربه ای در دیگر میدان ها نیز استفاده شود.