گزارشي از برگزاري سمينار «طراحی و انطباق پذیری پالایشگاه های نفتی با موزه» د ر د انشگاه تهران
حفظ اصالت بناها و تاسيسات  اولويت موزه هاي نفت است

مشعل  حفظ میراث صنعتی به شيوه هاي علمی و تخصصی، امروزه مورد توجه بسياري از مراكز تحقيقاتي و پژوهشی قرار گرفته است. از جمله اين تلاش ها مي توان به تشكيل  کمیته بین المللی حفظ میراث صنعتی  (TICCIH) اشاره كرد كه هد ف آن ترویج، توسعه و مطالعه باستان شناسی صنعتی و حفاظت از میراث صنعتی جهاني است. كشور ايران از سال 1391 به این کمیته پیوست و د كتر پيروز حناچي، مد ير گروه مرمت ابنيه و بافت د انشكد ه معماري د انشگاه تهران، نمایند ه ایران د ر این کميته است.آنچه   از نظرتان مي گذرد ، گزارشي است از برگزاري سمينار يك روزه  «طراحی و انطباق پذیری پالایشگاه های نفتی با موزه» كه با حضور د كتر اكبر نعمت الهي، مد ير موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت، به د عوت گروه مرمت د انشكد ه معماري د انشگاه تهران برگزار شد .د ر اين سمينار د كتر نعمت الهي د ر مورد فعاليت هاي انجام شد ه د ر صنعت نفت د ر حوزه موزه هاي آن و حفظ ميراث صنعتي سخن گفت و د كتر حناچي نيز ضمن تشكر از توجه و اهتمام موزه هاي نفت به اين مهم، صنعت نفت را از پيشگامان اين عرصه د ر كشورمان معرفي كرد .
اكبر نعمت الهي، د ر سمينار «طراحی و انطباق پذیری پالایشگاه های نفتی با موزه» كه د ر جمع د انشجويان کارشناسی ارشد رشته مرمت شهری د انشكد ه معماري د انشگاه تهران برگزار شد ، با اشاره اي مختصر به تاريخ 110 ساله اكتشاف و توليد نفت د ر كشور گفت:  با آغاز توليد نفت د ر مقياس صنعتي، نياز به ساخت پالايش آن احساس و نخستين عمليات پالايش د ر بی بیان مسجد سليمان از سوی انگليسي ها انجام شد و نفت را از آنجا د ر ظرف هاي حلبي، ابتد ا به د رخزینه د ر ساحل كارون و سپس به آباد ان می فرستاد ند .
مد ير موزه هاي نفت سپس با اشاره به اين كه با افزايش تعد اد چاه هاي حفر شد ه و به ناچار توليد نفت بيشتر، نياز به تاسيس پالايشگاه صنعتي د ر ابعاد بزرگ تر احساس شد ، افزود : به اين ترتيب پالایشگاه آباد ان ساخته مي شود و نطفه اصلی صنعت و فناوری د ر اين شهر شکل می گیرد . پالايشگاه آباد ان، نخستین پالایشگاه د ر خاورمیانه بود و انگلیسي ها روي آن سرمایه گذاری كرد ند و امکانات و تجهیزات مورد نیازشان را به آنجا آورد ند .
نعمت الهي با اشاره به اين كه تجهیزات و ساختمان هاي زياد ي از د وران حضور انگليسي ها و بعد از ملي شد ن صنعت نفت به جاي ماند ه و با وجود صد ماتي كه د ر د وران جنگ تحميلي د يد ه بود ، هنوز ارزش حفظ و نگهد اري د ارد ، افزود :  د ر د وران اول وزارت مهند س زنگنه د ر نفت و د وران اصلاحات تلاش کرد یم تا اين آثار د ر صنعت نفت حفظ و جمع آوری شود ، اما با تغییر د ولت، کار به تعویق افتاد و بخشي از كارهايي هم كه انجام شد ه و اسناد و اشيايي كه گرد آوري شد ه بود ، از ميان رفت.
وي سپس به اقد ام های انجام شد ه د ر مد يريت موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت د ر د وره جد يد اشاره كرد و افزود :  مهند س زنگنه، وزير نفت د ر د ولت تد بير و اميد از سال 1392 د وباره اين پروژه را زند ه کرد . ابتد ا قرار بود یک موزه د ر تهران بسازیم؛ ولی بعد به سه موزه افزایش یافت و د ر حال حاضر تعد اد آنها به 23 طرح موزه رسید ه كه د ر سطح کشور پراکند ه هستند .

حفظ اصالت بناها و تاسيسات نفتي د ر اولويت قرار د ارد
مد ير موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت، با ياد آوري اين كه مطالعات و بررسي هاي اوليه نشان د اد كه ظرفيت راه اند ازي موزه هاي متعد د نفت، با توجه به توانمند ی ها و استعد اد هاي اين صنعت، وجود د ارد ، افزود :  با آغاز طرح موزه هاي نفت بزود ي به اين نتيجه رسيد يم كه اگر تنها د ر تهران موزه بسازیم، شهروند آباد اني و مسجد سليماني بايد به تهران بیاید تا آثار نفت را ببيند . از این رو قرار شد كه یک مرکز د ر تهران بسازیم و موزه اقماری د ر شهرستان هایي كه از ظرفیت لازم د ر اين زمينه برخورد ار هستند ، راه اند ازی کنیم تا مرد م آن شهرها هم با صنعت نفت آشنا شوند . نعمت الهي افزود : به اين ترتيب پنج نقطه د ر آباد ان، پنج نقطه د ر مسجد سليمان و نقاطي د ر تهران، مشهد ، كرمانشاه، سبزوار، كرمان، اميد يه، آغاجاري، بهرگانسر و... براي ايجاد موزه هاي نفت د ر نظر گرفته شد ه است.
وي با اشاره به مكان ها و تاسيساتي كه براي تاسيس موزه هاي نفت د ر نظر گرفته شد ه، گفت:  تلاش ما حفظ اصالت بناهای تاریخی، انجام کمترین تغییرات د ر ظاهر بنا و جلوگیری از آسیب بیشتر است.  نعمت الهي تاكيد كرد : اگر بنا از بین رفته، تلاش می کنیم با مصالح اولیه  باقیماند ه آن را بازسازی کنیم.
وی به عنوان نمونه به «موزه بنزين خانه آباد ان» كه به عنوان نخستين موزه نفت، د ر محل پمپ بنزين قد يمي اين شهر راه اند ازي شد ه، اشاره كرد و افزود : د ر آباد ان و مسجد سلیمان، ساختمان ها را با آجرهایی که از لند ن یا بغد اد با کشتی آورد ه می شد ، می ساختند ؛ چون ما فناوری آجرپزی ند اشتیم. بنابراين وقتي خواستيم بناي اين پمپ بنزين را مرمت كنيم، از آجرهاي قد يمي كه د ر انبارها و سلويج هاي نفت بود ، استفاد ه كرد يم تا اصالت بنا حفظ شود .
ثبت124 اثر نفتی د ر فهرست آثار ملی
مد ير موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت همچنين از ثبت تعد اد ي از آثار واجد ارزش تاريخي اين صنعت د ر فهرست ميراث فرهنگي كشور خبر د اد و افزود : سعي كرد يم تعد اد ي از آثار و بناهای به جا ماند ه را به عنوان ميراث ملي به ثبت برسانيم تا از تخريب و نابود ي آنها جلوگيري شود . تاكنون 104 نقطه را ثبت ملی کرد یم و 20 مورد د یگر نیز د ر شورای سازمان میراث فرهنگی، فرایند  ثبت را پشت سر می گذارند . به گفته وي، همچنين به هیئتی از کارشناسان موزه هاي نفت ماموريت د اد ه شد ه آثار و اماکن قد یمی صنعت نفت را شناسايي كنند تا د ر زمينه حفظ، مرمت و نگهد اري آنها و د ر صورتي كه د اراي ارزش تاريخي هستند ، براي ثبت ملی آنها اقد ام شود .

تلاش براي احياي اسناد نفتي
نعمت الهي همچنين به فعاليت هاي انجام شد ه از سوی مركز اسناد صنعت نفت اشاره كرد و افزود : موزه هاي نفت همچنين د اراي يك مركز اسناد است كه سند هاي تاريخي اين صنعت را د ر آن جمع آوری می کند و کارهای لازم براي مرمت اين اسناد د ر این مرکز انجام مي شود .
وي با اشاره به جايگاه صنعت نفت د ر تاريخ معاصر افزود : اين اسناد از ارزش بالايي برخورد ار هستند و میراث نفتی، میراث نسل هاي گذشته اي است كه د ر اين صنعت زحمت كشيد ه اند و نسل امروز و فرزند ان ما باید بد انند چه اتفاقاتی د ر این صنعت افتاد ه است. بايد بد انيم نفت، نعمت بود ه نه نقمت و ما نتوانستیم از آن بخوبي استفاد ه کنیم.

راه اند ازی نمایشگاه د ائمی
 د ر عسلویه

مد ير موزه هاي نفت همچنين از مستند سازی لحظه به لحظه احد اث پالایشگاه ها و تاسیسات نفتی د ر عسلویه خبر د اد و گفت: د ر نظر د اریم د ر آیند ه د ر عسلویه، نمایشگاه د ائمی راه اند ازی کنیم، همچنين رایزنی های لازم برای راه اند ازی تورهای صنعتی د ر حال انجام است.
نعمت الهي همچنين از تهيه و انتشار تقویم تاریخی صنعت نفت د ر آيند ه نزد يك خبر د اد .

صنعت نفت د ر حفظ ميراث صنعتي پيشتاز است
پيروز حناچي، مد یر گروه مرمت ابنیه و بافت د انشکد ه معماری د انشگاه تهران نيز د ر اين سمينار با اشاره به اهميت حفظ ميراث صنعتي د ر د نياي امروز گفت: يكي از فعاليت هاي ما اين است كه تلاش كنيم تا د ستگاه هاي اجرايي مجاب شوند د ر زمينه حفظ ميراث خود گام هاي موثري را برد ارند .
نمايند ه ايران د ر کمیته بین المللی حفظ میراث صنعتی با اظهار خشنود ي از راه اند ازي موزه هاي نفت د ر كشور افزود : وقتی مجموعه ای شکل می گیرد و شمعی روشن می شود ، عد ه اي از علاقه مند ان به حفظ ميراث گذشته د ور آن جمع مي شوند و اين مايه د لگرمي ماست. عضو شورای عالی میراث فرهنگی با تاكيد بر ضرورت توجه د ستگاه هاي مختلف به موضوع حفظ ميراث صنعتي ياد آور شد : به تازگی ترغيب به حفظ میراث صنعتی د ر د انشگاه مورد توجه ویژه قرار گرفته و ما به د نبال تجربه های نو و تازه د ر اين زمينه هستيم كه خوشبختانه صنعت نفت و موزه هاي نفت، د ر حوزه حفظ میراث صنعتی پیشتاز بود ه است.

اهد ای لوح تقد ير به مد ير موزه ها
 و مرکز اسناد صنعت نفت
حناچي، مد ير گروه مرمت ابنيه و بافت د انشكد ه معماري د انشگاه تهران د ر پایان با اهد اي لوح تقد یر به مد ير موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت، از فعالیت های ارزشمند مد یریت موزه ها د ر حفظ و توجه به میراث صنعت نفت قد رد انی کرد .  

 اولين د فتر از مجموعه«تاريخ شفاهي وزراي نفت» منتشر شد
نخستين مجلد از كتاب تاريخ شفاهي وزراي نفت ايران كه به زند گي و خاطرات مهند س علي اكبر معين فر، نخستين وزير نفت جمهوري اسلامي ايران مي پرد ازد ، به همت مد يريت موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت منتشر شد .
 انتشار كتاب خاطرات مهند س علي اكبر معين فر، گام نخست د ر تد وين مجموعه اي از تاريخ شفاهي نفت ايران پس از انقلاب اسلامي است كه پیرو د ستورات موكد وزير نفت، از سوی مد يريت موزه هاي نفت تد وين مي شود .
 بخش نخست اين مجموعه، گفت وگوي مفصل با مهند س معين فر را شامل می شود كه د ر سال 1358 و 1359 تصد ي وزارت نفت را به عهد ه د اشته و د ر آن، فرازهاي مهم و حساسي از تاريخ معاصر كشور و نفت ايران، از جمله رويد اد ها و حواد ث مربوط به سال هاي نخست پيروزي انقلاب، مورد بحث و بررسي قرار گرفته است.اين كتاب همچنين د ربرگيرند ه بخشي از خاطرات قبل از انقلاب مهند س معين فر، از نهضت ملي شد ن صنعت نفت و مسائل سياسي و اقتصاد ي د هه هاي گذشته، تحولات مربوط به صنعت نفت د ر آستانه پيروزي انقلاب و ماه هاي پس از آن و نيز مسائل بسياري است كه برخي از آنها برای نخستين بار مورد اشاره قرار گرفته كه از جمله آنها مي توان به د استان چگونگي اسارت شهيد تند گويان، وزير وقت نفت اشاره كرد .
كتاب تاريخ شفاهي وزراي نفت ايران د ر 80 صفحه، به همراه پيوستي از اسناد و تصاوير برگزيد ه از تاريخ معاصر نفت منتشر شد ه و د ر د سترس پژوهشگران و علاقه مند ان به تاريخ صنعت نفت و تاريخ معاصر ايران قرار گرفته است.

نخستین سکوی د ریایی کشورموزه می شود
مد ير موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت از سكوي نفتي بهرگانسر، اولين سكوي د ريايي استخراج و توليد نفت د ر خليج فارس بازد يد کرد .   د ر اين بازد يد كه يك گروه كارشناسي، اكبر نعمت الهي، مد ير موزه هاي نفت را همراهي مي كرد ، بر لزوم تسريع د ر مرمت و بازسازي اين سكوي قد يمي تاكيد شد .سكوي قد يمي ميد ان نفتي بهرگانسر كه پس از گذشت سال ها فعاليت مستمر، هم اكنون از مد ار خارج شد ه، با موافقت بيژن زنگنه، وزير نفت، د ر اختيار موزه هاي صنعت نفت قرار گرفته تا به منظور مرمت و بازسازي، د ر فهرست آثار ملي كشور ثبت شود .د ر سفر مد ير موزه هاي نفت به اين سكو همچنين مقرر شد ، سكوي نفتي بهرگانسر، پس از انجام يك سري مقد مات، براي بازد يد هاي تخصصي و صنعتي آماد ه شود .بازد يد نخستين گروه از خبرنگاران و گزارشگران رسانه هاي د اخلي از اين سكو نيز د ر آيند ه نزد يك  د ر  د ستور كار قرار می گیرد .
سكوي ميد ان نفتي بهرگانسر د ر سال 1341 به عنوان اولين سكوي د ريايي ايران مورد بهره برد اري قرار گرفت و نخستين چاه اكتشافي آن د ر سال 1338 حفر شد .
اين ميد ان براي توليد حد ود 30 هزار بشكه د ر روز طراحي شد ه بود كه بعد ها با اضافه شد ن بخش هاي جد يد ، ظرفيت آن به 60 هزار بشكه د ر روز رسيد .