وحید بلوچی از د یگر کارکنان مشغول د ر پتروشیمی بوشهر است؛ تنها 24 سال سن د ارد و چهار ماه است از بلوچستان به اینجا آمد ه است. با سایر کارکنان د ر حال بتن ریزی است که با او هم صحبت می شویم. بتن ریزی مرحله پس از لوله گذاری است. او که سابقه فعالیت د ر فاز 14 پارس جنوبی را هم د ارد ، می گوید : اینجا کار راحت تر است. از سختی کار د ر عسلویه که می پرسم می گوید : د ر بلوچستان کار نیست و باید کار کنیم. اینجا 2 تا بلوچی هستیم. از مطالباتش که می پرسم می گوید : انتظار از خود م د ارم که کار کنم و پول د ربیارم و زن بگیرم. مد یرعامل پتروشیمی اعلام می کند که د ر زمان بهره برد ار ی از این پروژه برای 350 نفر اشتغال مستقیم ایجاد خواهد شد . این مهم را باید حاصل سرمایه ای د انست که برای اجرای این طرح صرف شد ه است؛ این مجتمع با سرمایه گذاری ارزی 9/1 میلیارد یورویی و 2500 میلیارد ریالی از سوی بخش خصوصی د ر ایران د ر حال اجراست. 60 د رصد از سهام آن به شرکت ها ی سرمایه گذاری تامین اجتماعی نیروهای مسلح د ر ایران و 40 د رصد آن هم به پتروشیمی مارون تعلق د ارد . طرح د ر سه فاز شامل هشت واحد فرایند ی و سرویس های جانبی توسعه می یابد . با توجه به خصوصی بود ن این پروژه، بخشی از اجرای آن حاصل فاینانس است و چشم باد امی های چینی هم د ر این فاینانس حضور د ارند . براساس قرارد اد ؛ 15 د رصد از مبلغ فاینانس از طریق سهامد اران شرکت پتروشیمی بوشهر و 85 د رصد مبلغ هم از سوی فاینانسور چینی تامین می شود . ضمن این که تامین بخش ریالی نیز برعهد ه سهامد اران شرکت پتروشیمی بوشهر است.
به گفته مد یرعامل شرکت پتروشیمی بوشهر، از ابتد ای سال 1394 کل مبلغ یورویی این پروژه از طریق فاینانس چینی تامین مالی شد ه و د ر حال استفاد ه از آن هستیم. از همان زمان، قرارد اد های اولیه احد اث واحد ها بسته شد ، سال 1391 قرارد اد های بخش مهند سی و سال 1392 فعالیت های مربوط به بخش سیویل شروع شد .
شاید اگر د ر موسم تحریم ها گذرمان به اینجا می افتاد ، اوضاع د یگری بر آن حاکم بود . چه آنکه اجرای این طرح هم با ایام تشد ید تحریم ها علیه صنعت نفت همزمان شد ه بود . این موضوع را مستجاب الد عوه هم رد نکرد ه و می گوید : به راحتی نمی توانستیم حرکت کنیم و خرید کالا و اخذ فاینانس برای ما سخت بود ؛ اما ما د ست روی د ست نگذاشتیم و د ر همان د وران توانستیم با یک شرکت سوییسی لایسنس را تامین کنیم. به گفته او، تحریم ها به د و صورت به عنوان مانعی بر سرراه فعالیت ما بود ؛ سخت بود ن خرید قطعات از اروپا و گرفتن لایسنس از اروپا سرعت کار را گرفته بود . با این حال معطل خرید لایسنس از اروپا یا تامین مالی از سوی اروپایی ها نشد یم و تصمیم گرفتیم موانع را به نحوی برطرف کنیم و خرید های مان را از چین انجام د هیم؛ البته د انش فنی خود را از کشورهای اروپایی به صورت مستقیم و غیرمستقیم کسب کرد ه ایم. به عنوان نمونه د انش فنی واحد متانول را از کازاله سوییس اخذ کرد یم.
د غد غه فروش ند اریم
از د یگر نکات قابل توجه د ر پتروشیمی بوشهر آن است که می توان شاهد تکمیل زنجیره ارزش د ر آن بود . مسئله ای که باعث شد ه مستجاب الد عوه با اطمینان بگوید که محصولات تولید ی ما بد ون مشتری نمی ماند . او د ر مورد رقبا نیز می گوید : هرکسی که محصولات پتروشیمی تولید می کند ، رقیب جد ی ماست و سال هاست که این بحث د ر پتروشیمی حل شد ه است. د ر کنار تولید محصول، بازار فروش را نیز د اریم، همچنان که طی 15سال گذشته با توجه به حجم تولید ، بازار فروش را د اشتیم. بنابراین مشکلی د ر این زمینه وجود ند ارد ؛ چرا که د ر د وران تحریم با توجه به شرایط سخت بازهم فروش را انجام د اد یم و نگرانی بازار را ند اریم و بازار ما همه نقاط د نیاست و هرکجا که نیاز د اشته باشد ، محصول را صاد ر می کنیم.
او توضیح می د هد : ما د ر د وران تحریم که شرایط بسیار سختی بر صنعت نفت ایران حکمفرما بود ، توانستیم محصولاتمان را بفروشیم؛ طبیعی است که الان شرایط مان بسیار بهتر شد ه است.
به عنوان مثال د ر واحد شیرین سازی گاز، تفکیک صورت گرفته و متانول یا اتیلن تولید می شود و بخشی از اتیلن نیز به عنوان خوراک برای واحد های گلایکول کاربرد د ارد و یا می توان کل متانول تولید شد ه را صاد ر کرد . اتان هم به واحد های اتیلنی د اد ه می شود ، اما محصولات تولید ی د یگر چون پروپان، بوتان و گوگرد نیز صاد ر می شود .
از ابتد ای سال 1396 تا آبان ماه، 31 میلیون تن محصول پتروشیمی د ر مجتمع های ایران تولید شد ه است که 10 میلیون تن آن به فروش د اخلی اختصاص یافته و 13 میلیون تن به ارزش 6 میلیارد و 500 میلیون تن هم صاد ر شد ه است. از این رو انتظار می رود با بهره برد اری از پتروشیمی بوشهر، ایران بتواند سهم بیشتری از بازار پتروشیمی را د ر اختیار بگیرد و صاد رات این محصولات به میزان قابل توجهی افزایش یابد .
موج نفت
کتاب «موج نفت» روایتی از تاریخ نفت ایران، از امتیاز تا قرارد اد به قلم احمد راسخی لنگرود ی، یکی از کارکنان شرکت ملی پالایش و پخش است که د ر آستانه بازنشستگی قرار د ارد . علاقه مند ی نگارند ه به تاریخ نفت و قلم زد ن د ر این واد ی به سال های 78 تا 81 باز می گرد د که طی پیشنهاد به هفته نامه «مشعل» د ر زمره نویسند گان آن نشریه قرار گرفت. شروع این کار باعث شد تا طی 3 سال مطالعات گسترد ه ای د ر این زمینه د اشته باشد . این کتاب سعی کرد ه با نظری گذرا بر بیش از نیم قرن حواد ث تلخ و شیرین صنعت نفت، د ر حد توان د ریچه ای هرچند باریک به صحنه های د رس آموز، اما فروخفته تاریخ بگشاید و د یروز این صنعت را با تمام فراز و نشیب های آن بازگو کند تا مشخص شود که این صنعت بزرگ از میان حواد ث و مرارت های نفسگیر د وران سربرافراشته و خود را به امروز رساند ه است. از نخستین حرکت نفوذی بیگانگان د ر سفره های زیر زمینی ایران د ر سال 1263 تا اعطای امتیاز د ارسی د ر سال 1280 که برای چند د هه موضوع بحث محافل سیاسی جهان شد ، از عقد قرارد اد با شرکت نفت انگلیس و ایران د ر سال 1312 تا سرود استقلال و خود یابی این صنعت د ر 29 اسفند 1329 که برای همیشه د ر خاطره ایران و ایرانی باقی است و نیز از وقوع کود تای نامیمون 28 مرد اد د ر سال 1332 و انعقاد قرارد اد کنسرسیوم د ر سال بعد تا تصویب نخستین قانون نفت د ر سال 1336 و آزمون تجربه های نوین د ر قرارد اد های نفتی تحت عنوان مشارکت و خد مت، سر فصل های مهم و روید اد های تاریخ نفت ایران را تشکیل می د هد که شرح هرکد ام از آنها د ر این کتاب آمد ه است. کتاب «موج نفت» 11 فصل د ارد که به ترتیب شامل نخستین امتیازات نفتی، امتیازی که موضوع بحث محافل سیاسی جهان شد ، ورود قد رت های د یگر به عرصه نفت ایران، تجد ید نظر د ر قرارد اد 1312، چند گام تا ملی شد ن صنعت نفت ایران، قانون ملی شد ن نفت و سرگذشت آن، زمامد اری مصد ق و اجرای قانون خلع ید ، کناره گیری مصد ق از قد رت و بازگشت مجد د وی، کود تا، آغازی د وباره و قانون نفت، قرارد اد های نفتی و پیشنهاد های عاشقانه می شود . از آغاز د هه 1260 موج نفت د ر ایران پد ید آمد . این موج تا چند د هه اوضاع سیاسی، اقتصاد ی و گاهی اجتماعی ایران را متاثر و شرایطی را ایجاد کرد که برون رفت از آن را با د شواری ممکن ساخت. پد ید آورند گان این موج را سه قد رت خارجی آن روزگار یعنی انگلستان، روسیه و آمریکا تشکیل می د اد ند . هر یک از آن قد رت ها بر حسب ظرفیت و توان خود به نوبت د ر مسیر سهم خواهی از خوان گسترد ه نفت موج آفرینی کرد ند و د ر فرصت های ممکن، ترفند هایی را د ر مسیر د ستیابی به منابع نفت ایران به کار بستند و توان خود را د راین مید ان آزمود ند که هریک منشا و خاستگاه روید اد های تاریخی د ر جغرافیای ایران شد . به یقین اگر خطه خوزستان با فوران شگفتی آور ماد ه حیاتی نفت، مواج نمی شد و نخستین بهره جذاب خود را به جهانیان عرضه نمی کرد ، هیچ گاه موجی این چنین بلند و د امنه د ار د ر تاریخ سیاسی و گاه اجتماعی ایران د ر نمی گرفت و فصل بلند ی از تاریخ ایران را رقم نمی زد . خاک تفتید ه جنوب از آن هنگام که مایع سیاه رنگش را همچون مائد ه ای زمینی به مرد م ارزانی د اشت، خود را برای مد ت ها د ر چنگال بیگانگان گرفتار د ید . چه روید اد ی می توانست اقلیمی را تا به این حد با اهمیت جلوه د هد و کانون توجهات و کشمکش های سیاسی گرد اند ؟ چه چیز یارای آن را د اشت که د ر خطه ای، کم نصیب از سبزی و لطافت طبیعت، این همه ارزشمند ی بیافریند و نظر و توان آد می را تا آن سوی مرزها به خود معطوف د ارد ؟ پاسخ این سوالات را د ر کتاب«موج نفت» می توانید مطالعه کنید .
نفت و زند گی
«نفت و زند گی»، نام کتابی است که تاثیر صنعت نفت بر تحولات اجتماعی مناطق نفت خیز (1304 -1278 شمسی) را روایت می کند . با کشف نفت د ر جنوب ایران و تاسیس مراکز صنعتی، به ویژه پالایشگاه آباد ان، عشایر و روستاییان منطقه به عنوان کارگر د ر صنعت نفت مشغول به کار شد ند . ضرورت تولید و صد ور نفت بیشتر د ر سال های جنگ جهانی اول به افزایش تعد اد کارگران د ر شرکت نفت انجامید که نتیجه آن مهاجرت وسیع کارجویان شهری و روستایی از نقاط مختلف کشور به سوی مناطق جنوب غربی ایران بود . شرایط کاری کارگران ایرانی د ر شرکت نفت که با مد یریت انگلیسی ها اد اره می شد ، فصل جد ید ی د ر تاریخ اجتماعی ایران گشود . اگرچه تا کنون کتاب های بسیاری د رباره صنعت نفت به نگارش د ر آمد ه است، اما به نظر می رسد هنوز پژوهشی جامع د ر این حوزه صورت نگرفته و به این پرسش که«صنعت نفت چه تاثیری بر تحول حیات اجتماعی د ر مناطق نفت خیز جنوب ایران د اشت؟» پاسخ د قیقی د اد ه نشد ه است. کتاب حاضر که حاصل چند سال پژوهش ربابه معتقد ی، نویسند ه کتاب است، با پرد اختن به مسائلی چون: شرایط زند گی د ر کار کارگران نفتی و خانواد ه های آنان از نظر مسکن، بهد اشت، آموزش، بررسی زند گی د ر شرکت-شهرهای مناطق نفت خیز، تاثیر صنعت نفت د ر ایجاد تحول د ر سبک زند گی مرد م و قرار گرفتن جامعه سنتی و عشیره د ر مسیر تبد یل به جامعه شهری و مد رن را د ر مناطق نفتی مورد پژوهش قرار د اد ه است. بر اساس یافته های این پژوهش، تغییر ساختار جمعیت و جابه جایی جمعیت بر اثر مهاجرت به شرکت شهرها و مناطق نفتی، باعث کاهش نقش اجتماعی عشایر د ر جامعه سنتی و د گرگونی فرهنگی و ایجاد فرهنگ و جمعیتی مختلط و د ر هم آمیخته د ر مناطق جنوبی ایران شد ه و با رشد زند گی شهر نشینی، آگاهی سیاسی و سطح آموزش عمومی و تخصصی افزایش یافته است، علاوه بر آن، صنعت نفت عامل ایجاد تحول د ر سبک زند گی و الگوی مصرف و تفکر کارگران نفتی، کارگران خد مات شهری و کسبه د ر مناطق نفت خیز جنوب ایران بود ه است. این کتاب 11 فصل د ارد که به ترتیب شامل پیش د رآمد ، تحول جمعیتی د ر مناطق نفتی، مسائل کارگری د ر صنعت نفت، بهد اشت و سلامت، زند گی زنان و کود کان د ر مناطق نفتی، مسکن و مهند سی شهری، سال های تحول و توسعه، کار و استخد ام د ر مناطق نفتی، بید اری و آگاهی سیاسی، آموزش و برد اشت آخر می شود .