آذر در آستانه تولید نهایی
مشعل مراحل پيش راه اندازي و نهايي طرح توسعه اي ميدان آذر در حال تکميل است و اخبار خوشي از آن در راه است. بايد گفت که شمارش معکوس براي توليد روزانه 65 هزار بشکه نفت در ميدان نفتي آذر آغاز شده است. کيوان ياراحمدي، مجري طرح توسعه آذر در گفت وگو با «مشعل» اعلام مي کند که «پرچالش ترين ميدان نفتي کشور، با همت و توان داخلي در آستانه توليد نهايي قرار دارد.»
در همين زمينه، شرکت مهندسي و توسعه نفت اعلام کرده که پروژه احداث واحد فرآورش مرکزي (CPF) هم اکنون براي ورود نفت و تحقق توليد نهايي 65 هزار بشکه نفت خام در اين ميدان آماده است.
طبق اعلام مجري طرح توسعه آذر، با توجه به اتمام فعاليت هاي اجرايي در بخش تأسيسات نفتي، شمارش معکوس براي توليد نهايي از اين ميدان آغاز شده است. در صورت انجام موفقيت آميز آزمايش 21 از 28 روز توليد نهايي، چگونگي بازپرداخت هزينه هاي نفتي به پيمانکار بيع متقابل، پس از بررسي به تصويب نهايي خواهد رسيد.
ياراحمدي گفته است: تاکنون در مراحل مختلف اجراي اين طرح، سهم حداکثري نيروها، بومي منطقه بوده اند و تمام تلاش ما براين است که با توجه به اينکه پروژه در مراحل نهايي کار قرارگرفته، نيروهاي بومي فعاليت خود را در اين طرح ادامه دهند.
آذر را بيشتر بشناسيم
ميدان نفتي آذر، از ميدان هاي نفتي مشترک با عراق و در جنوب غربي استان ايلام و بين دو شهر مهران و دهلران واقع شده است. تمرکز وزارت نفت بر توسعه ميدان هاي مشترک نفت و گاز بوده و آنگونه که بيژن زنگنه، وزير نفت ابتداي امسال اعلام کرد تا پايان دولت همه ميدان هاي مشترک تعيين تكليف خواهند شد.
او همچنين اعلام کرد که فعاليت در ميدان هاي مشترک همانند غرب کارون، آذر، ميدان هاي پايدار غرب و پارس جنوبي در جريان است که در اين مجال به معرفي و بررسي ميدان نفتي آذر مي پردازيم که دي ماه پارسال، مشعل هاي HP و LP اين واحد پس از تکميل فعاليت هاي اجرايي در تمامي بخش هاي مکانيکال، پايپينگ و برق و ابزار دقيق، پس از انجام آزمايش هاي پيش راه اندازي و با در نظر گرفتن مؤلفه هاي ايمني پايلوت مشعل ها، راه اندازي و روشن شد.
ميدان نفتي مشترک با عراق که کشور همسايه آن را «بدراي» نام گذاشته، از آن به عنوان چشم و چراغ ميادين نفتي ايران در مرزهاي غربي هم ياد مي شود که در جنوب غربي ايلام ( ميان دو شهر مهران و دهلران) واقع شده است. اتفاق خوب در اين ميدان در سال هاي اخير آن بود که براي نخستين بار اسفند سال 1395 مرحله نخست توليد زودهنگام از آذر با ظرفيت روزانه 15 هزار بشکه آغاز و مشعل اين ميدان نفتي مهم در ايران روشن شد. آنچه طرح توسعه اين ميدان نشان مي دهد توليد روزانه 65 هزار بشکه اي براي آن هدفگذاري شده است که اين ميزان توليد بزودي محقق خواهد شد.
اين طرح توسعه اي پيش از اين در چارچوب يک قرارداد بيع متقابل اکتشافي از سوي شرکت ملي نفت ايران به شرکت نورث هيدرو نروژ واگذار شده بود. اين شرکت نروژي در آغاز اجراي پروژه در ميدان آذر 2 حلقه چاه حفر کرد که چاه شماره (يک) به علت مشکلات مکانيکي پيش از آنکه به عمق نهايي برسد، متوقف شد و پس از آن چاه آذر 2 با موفقيت حفر شد و به عمق نهايي رسيد.
نتايج لرزه نگاري 2 بعدي و آزمايش چاه موجب تهيه گزارش اقتصادي بودن توليد از اين ميدان در سال 1385 و تاييد آن از سوي شرکت ملي نفت ايران شد؛ اما اين شرکت نروژي با وجود مذاکره هاي فشرده و نهايي سازي (MDP) و عمده موارد قراردادي به علت تشديد محدوديت هاي بين المللي عليه صنعت نفت کشورمان، حاضر به امضاي قرارداد توسعه ميدان نشد.
با احراز اقتصادي بودن توليد از ميدان آذر، شرکت ملي نفت ايران از سال 1387 همزمان با اجراي فعاليت هاي زيرساختي از جمله تحصيل اراضي، پاکسازي منطقه از مين و مهمات عمل نکرده، احداث جاده ها و انجام مطالعات آزمايشي و زيست محيطي از محل منابع داخلي، مذاکره با سرمايه گذاران را نيز در دستور کار قرار داد.
پس از امضاي قرارداد محرمانگي و برگزاري نشست هاي فني، شرکت پتروناس اطلاعات لازم را دريافت و مطالعات اوليه را انجام داد و در نيمه دوم سال 1388 با مشارکت شرکت گاز پروم روسيه مذاکره ها به شکل جدي تري دنبال شد، به طوري که در خرداد سال 1389 بيشتر موارد قراردادي با اين کنسرسيوم نهايي شد، اما سرانجام اين کنسرسيوم هم به علت محدوديت هاي بين المللي، حاضر به انعقاد قرارداد توسعه ميدان نشد. از اواخر سال 1389 مذاکرات توسعه ميدان با شرکت مهندسي و ساختمان صنايع نفت با سرمايه گذاري شرکت سپهر انرژي (متعلق به بانک صادرات) آغاز شد که در ادامه نيز اين سرمايه گذار انصراف و شرکت سرمايه گذاري صندوق بازنشستگي کارکنان صنعت نفت جايگزين شرکت سپهر انرژي شد.
سرانجام 19 مهر 1390 قرارداد توسعه ميدان آذر با پيمانکار ايراني امضا و در 28 اسفند سال 1390 متعاقب اخذ مجوز شوراي اقتصادي اين قرارداد موثر شد.
آذر در نمايي نزديک تر
اگر بخواهيم جزيي تر به اين ميدان نفتي مهم بپردازيم، بلوک نفتي اناران در استان ايلام از دو ميدان نفتي چنگوله و آذر تشکيل شده است. ميدان آذر 2 ميليارد و 500 ميليون بشکه نفت درجا دارد. نفت خام توليدي ميدان آذر از نوع سبک با API حدود 32 تا 33 است و ضريب برداشت نفت از اين ميدان بر اساس طرح توسعه فعلي، 16 درصد برآورد شده است. نکته مهم آنکه ميدان نفتي آذر از جمله پرچالش ترين و سخت ترين ميدان هاي ايران و حتي جهان از نظر ساختار زمين شناسي و آنومالي هاي متعدد سازندي است. وجود لايه هاي پرفشار و کم فشار متعدد در توالي سازندهاي مختلف اين ميدان، لزوم تعريف نقاط متعدد جداره گذاري و جداسازي لايه هاي ناهمگون از همديگر را اجتناب ناپذير مي سازد که اين تعدد تغييرات فشاري سازندها در ميدان آذر منحصر به فرد است. ترکيب سيال ميدان آذر بشدت خورنده و لزوم ساخت تاسيسات و خطوط لوله با آلياژهاي مقاوم در برابر خوردگي و زمان طولاني حفاري در قياس با ساير ميدان ها از ديگر چالش ها و سختي هاي کار در اين ميدان مشترک به شمار مي رود.
از طرفي ميدان آذر به واسطه نوع سازند و خواص سنگ مخزن به صورتي است که به طور عادي نمي توان پس از حفاري، ميزان نفت مورد انتظار را از هر چاه استخراج کرد، بلکه بايد در چاه هاي اين ميدان به عمليات برانگيزش اسيدي به روش شکافت اسيدي يا تزريق اسيد در حجم بالا اقدام کرد. به اين معنا که در جريان عمليات شکافت اسيدي بايد فشاري بالاتر از فشار شکست سنگ صورت گيرد تا نفت از فواصل دوردست، امکان جريان يافتن به سمت حفره توليدي را پيدا کند و ميزان بهره دهي از هر چاه افزايش يابد که اجراي موفقيت آميز اين عمليات در ميدان آذر و کسب تجارب مرتبط با اين مقوله، مي تواند در ساير ميادين نفتي کشور به كار گرفته شود. حالا روزهاي روشن و اميدوارکننده اي در انتظار آذر است.