تعریف جدید از قیمت هادی عادی نفت؛ 40 دلار هر بشکه
مدتي است قيمت هاي جهاني نفت خام نفت به طورموقت بهبود يافته است و به نظر مي رسد براي برهه اي از زمان در سطوح 40 دلار براي هر بشکه نوسان داشته باشد، اما به احتمال زياد تغيير و تحول قابل توجهي را شاهد نباشيم. با وجود محدوديت عرضه نفت خام، افزايش بيشتر قيمت نفت يا بازه قيمتي 45 تا 50 دلار به ازاي هر بشکه در اين برهه معقولانه نيست، زيرا همچنان نگراني هاي قابل ملاحظه اي در زمينه تقاضا براي اين کالاي راهبردي وجود دارد. ويروس همه گيري جهاني کوويد- 19 (کرونا) از ميان نرفته و صحبت از اين ويروس براي بسياري خسته کننده شده است، اما واقعيت اين است که همچنان بايد با معضلات اين ويروس دست و پنجه نرم کنيم. آثار ويروس کرونا بر بازارهاي اصلي سراسر جهان رو به افزايش و نگراني هايي مبني بر درگيري طولاني مدت جهان با عواقب آن مطرح است.
چنانچه حتي تعداد مبتلايان و بستري ها افزايش بيشتري داشته باشد و با موج دوم اين ويروس همه گير روبه رو باشيم، افت تقاضا بار ديگر سبب رکود بازار مي شود؛ هر چند ميزان نارضايتي ها از قرنطينه در بسياري از کشورها به اندازه نيمه نخست سال جاري ميلادي نخواهد بود.
قيمت هاي کنوني نفت خام روند روشني ندارد و تا حدود زيادي در سطوح معاملات پاياني هفته گذشته نوسان دارد. خطر افزايش ناگهاني ابتلا به ويروس کرونا در همه نقاط جهان احساس مي شود و به گزارش سازمان جهاني بهداشت، بيشترين شمار مبتلايان در يک روز به 183 هزار تن رسيده است. در همين اثنا، عبدالعزيز بن سلمان، وزير انرژي عربستان و الکساندر نواک، وزير انرژي روسيه در اظهارنظرهايي جداگانه از بازگشت توازن به بازارهاي جهاني نفت خام و بهبود روند کنوني مصرف نفت سخن به ميان آورده اند، اما اين شرايط به طورکامل به دور دوم قرنطينه هاي سفت و سخت بستگي خواهد داشت. در همين حال، اين برهه از زمان دوره مهمي براي عراق است، کشوري که به عنوان يکي از توليدکنندگان عضو ائتلاف اوپک پلاس پايبندي کامل به سهميه هاي تعيين شده در توافق کشورهاي عضو و غيرعضو سازمان کشورهاي صادرکننده نفت (اوپک پلاس) نداشته است. حال پس از نشست اخير توليدکنندگان 23 کشور عضو ائتلاف اوپک پلاس عراق بايد برنامه عملي خود را براي کاهش توليد روزانه يک ميليون و 61 هزار بشکه در ماه ژوئيه ارائه دهد، اين کشور عضو اوپک همچنين بايد درباره برنامه خود براي جبران تخطي از سهميه هاي تعيين شده براي کاهش عرضه در ماه هاي مه و ژوئن مطابق توافق نهمين و دهمين نشست فوق العاده مشترک وزارتي اوپک و غيراوپک براي سه ماه آينده توضيح دهد. اين شرايط حتي مي تواند به معناي توليد کمتر از رقم تعيين شده براي ماه هاي يادشده در بند مربوط به جبران خسارت در تازه ترين بيانيه رسمي کشورهاي عضو وغيرعضو اوپک اوپک باشد. دليل اهميت اين موضوع اين نيست که کاهش بيش از 500 هزار بشکه اي در توليد روزانه نفت عراق تغيير بسيار زيادي در قيمت ها ايجاد مي کند، اما توافق اوپک پلاس به خودي خود در اين زمينه با خطري جدي روبه رو مي شود. صبر و شکيبايي عربستان و روسيه اندک است و بازار واکنش هاي مربوط به برنامه هاي عراق را در روزهاي آينده به دقت زيرنظر دارد. اگر اوپک پلاس متوجه شود که نمي تواند به اعضاي اين ائتلاف اعتماد کند، نمي توان انتظار داشت که اين توافق نامه در ادامه حفظ شود. در صورت لغو اين توافقنامه چه اتفاقي روي مي دهد؟ مقدار کاهش عرضه کنوني بي سابقه است و احتمال توقف فوري اين توافق نامه و افزايش دوباره عرضه نفت به بازار مي تواند بار ديگر سبب افت شديد قيمت ها شود.
پذيرش و پيروي از اين توافق در هفته جاري حائز اهميت است و بيشترين توجه به برنامه هاي کشورهاي عضو ائتلاف اوپک پلاس براي ماه ژوئيه که هنوز آغاز نشده است، معطوف خواهد بود.
چنانچه تقاضا بدون تغيير باقي بماند و برنامه هاي پيشنهادي مربوط به توافقنامه توليدکنندگان عضو و غيرعضو اوپک مناسب باشند و تعهدهاي کشورها حفظ شود، مي توان انتظار داشت قيمت هاي نفت پيش از نشست بعدي اوپک پلاس در بازه 40 تا 45 دلار براي هر بشکه در نوسان باشد که اين اتفاق مهمي خواهد بود. موسسه تحقيقاتي ريستاد انرژي (Rystad Energy) افزون بر گزارش خود درباره چشم انداز قيمت هاي جهاني نفت خام، برآورد خود از توليد نفت را به اندازه اي بيشتر از ذخاير نفت خام عربستان سعودي کاهش داده، زيرا بحران ويروس کرونا به تغييرات ساختاري طولاني مدت در بازار سرعت بخشيده است. اين موسسه نروژي در کنار ديگر گزارش ها از جمله گزارش بررسي آماري سالانه بريتيش پتروليوم (بي پي) در گزارش سالانه خود آورده است که به دليل تغيير در عادت مصرف و توقف در برنامه هاي اکتشافي شرکت هاي نفتي، برآورد خود از منابع نفتي «قابل برداشت» از سال 2019 تاکنون را با 282 ميليارد بشکه کاهش به يک تريليون و 900 ميليارد بشکه رسانده است منظور از نفت قابل برداشت مقدار نفتي است که با توجه به محدوديت هاي مربوط به فناوري و تقاضا قابل استخراج از زمين است. ذخاير اثبات شده عربستان سعودي، دومين توليدکننده بزرگ جهان، به 267 ميليارد بشکه رسيده است. پر مگنوس نيسوين، رئيس بخش تحليل موسسه ريستاد انرژي، با اشاره به فرضيه «دوران اوج توليد نفت» (Peak Oil) گفت: اکنون زماني است که به «دوران اوج توليد نفت» کمي نزديک تر شده ايم. ما پيشتر مي گفتيم اوج توليد نفت حدود سال 2030 اتفاق مي افتد. اکنون مي گوييم که ممکن است در سال 2027 يا 2028 به وقوع بپيوندد. بنا بر اعلام ريستاد، کاهش تقاضا و افزايش توجه سرمايه گذاران به مسائل زيست محيطي، باعث مي شود توليدکنندگان نفت از سرمايه گذاري در پروژه هاي بلندمدت موجود در مناطق دورافتاده تر دلسرد شوند، اين بدان معناست که مناطقي که پيش تر انتظار مي رفت در آنجا براي رسيدن به نفت فعاليت هاي اکتشافي انجام گيرد، به حال خود رها مي شوند. ريستاد انرژي پيش بيني مي کند کشورهاي غيرعضو اوپک به دليل توقف برنامه هاي اکتشافي، بخش اعظم منبع قابل برداشت از دست رفته را جبران خواهند کرد. موسسه ريستاد انرژي بر اين باور است: در آمريکا که پيشتر پيش بيني مي شد 49 ميليارد بشکه نفت قابل برداشت داشته باشد، هم اکنون احتمال توقف پروژه ها مي رود، زيرا توليد نفت شيل که براي تثبيت توليد به تداوم حفاري ها نياز دارد، به شدت کاهش مي يابد. مناطق دورافتاده اي مانند آلاسکا که زماني هدف خوبي براي رشد توليد به شمار مي رفتند، هم اکنون هزينه براي انجام پروژه هاي اکتشافي در آنجا بعيد به نظر مي رسد. حوضه غني پرمين در ايالات متحده آمريکا نيز، شرايطي مشابه دارد. موسسه ريستاد انرژي پيش بيني مي کند با اين حال، با گذر از «دوران اوج توليد نفت»، همچنان احتمال مي رود به مدت قابل توجهي تقاضا براي نفت خام وجود داشته باشد حتي با وجود کاهش مصرف سوخت، مصرف محصولات پتروشيمي، مورد استفاده در همه توليدات از کفش گرفته تا بسته بندي صنايع غذايي، ادامه مي يابد. به گفته نيسوين، در 10 سال آينده همچنان براي نفت خام تقاضا خواهيم داشت.
گزارش موسسه نروژي ريستاد انرژي
مترجم: امير دشتي