با اجراي طرح گازسوزکردن خودروهاي عمومي قرار است چه اتفاقي بيفتد؟

طرح تبديل خودروهاي دوگانه سوزمصوبه شوراي اقتصاد است و براساس آن يک ميليون و 464 هزاردستگاه خودروعمومي به صورت رايگان دوگانه سوز مي شوند. دراين مصوبه دولت ازمحل صرفه جويي درمصرف بنزين، به وانت بارها، تاکسي ها، ون ها و مسافربرهاي شخصي، براي گازسوزکردن کمک بلاعوض ارائه مي دهد.

سقف تعهد دولت درمصوبه شوراي اقتصاد براي پرداخت کمک بلا عوض به مالکان خودروهاي يادشده، بيش از 6 هزار و 500ميليارد تومان است که ازمحل صرفه جويي درمصرف بنزين سهميه اي تامين و پرداخت خواهد شد.

  اين  طرح از چه زماني عملياتي شد؟

مصوبه شوراي اقتصادبراي اجراي طرح رايگان گازسوزکردن خودرو هاي عمومي سال گذشته گرفته شدوباانجام مقدمات(گفت وگوباخودروساز ها، همچنين مذاکره با پيمانکاران وتوليد کنندگان مخزن سي ان جي) تبديل 700هزاردستگاه خودرو، اين طرح کليد خورد.

در اجراي اين طرح چه سازمان ها يا وزارتخانه هايي نقش دارند؟

براي اجراي اين طرح، وزارتخانه هايي مانند نفت، صمت و کشور همچنين سازمان ملي استاندارد، بنابر مسئوليتي که به آنها محول شده است، نقش دارند. وزارت صمت براي تامين مواد اوليه شرکت هاي مخزن ساز وتوليد اين محصول ازطريق ثبت سفارش هاي لازم، وزارت کشور با معرفي خوروهاي عمومي ازسوي سازمان حمل ونقل شهري و انجام معاينات فني خودرو که به همين حوزه مربوط مي شود، سازمان ملي استاندارد با تدوين استانداردهاي مورد نياز براي تبديل کارگاهي و شرکت ملي پخش فراورده هاي نفتي به نمايندگي از وزارت نفت به عنوان ناظرعاليه، مسئول کنترل و هزينه کرد درطرح رايگان گازسوزکردن خودروهاي عمومي مشارکت دارند.

 دراين طرح چه اهدافي کانون توجه قرار گرفته اند؟

درطرح گازسوزکردن رايگان خودروهاي عمومي، چندهدف به طور موازي وهمسو باهدف کلي (صرفه جويي درمصرف بنزين) کانون توجه قرارگرفته است.  يکي ازاهداف فرعي امامهم درطرح رايگان گازسوزکردن خودروهاي عمومي، کاهش آلاينده هاي زيست محيطي وسالم سازي محيط زيست با جايگزيني سي ان جي است. سي ان جي، منبعي ارزشمند درکشوراست که استفاده ازآن به جاي بنزين، سود وصرفه فراواني نصيب کشورمي کند؛به عبارتي، هدف مهم ديگر در اجراي طرح رايگان گازسوزکردن خودروهاي عمومي، سودآوري حاصل از آن است. سودآوري که با مصرف نشدن بنزين درچرخه مصرف، رقم مي خورد وموجب مي شود اين محصول راهبردي، راهي بازارديگري مانند صادرات با ايجاد ارزش افزوده بالا شود. کمک به معيشت واقتصاد خانوده را نيز مي توان هدف فرعي ومهم ديگري دراين طرح عنوان کرد. اختلاف قيمتي که ميان سي ان جي و بنزين وجود دارد، آنقدرقابل ملاحظه است که گرايش بيشتري به استفاده از سي ان جي ايجاد و به معيشت خانواده ها کمک شود. رشد صادرات بنزين، نتيجه ياهدف ديگري است که دراين طرح مستتر است؛ به اين معنا که بامصرف نشدن بنزين و آزاد شدن آن، روزانه مقاديرقابل توجهي بنزين را مي توان به بازارصادرات هدايت کرد. اشتغال زايي نيزمي تواند ره آورد يا هدف فرعي ديگراجراي طرح رايگان گازسوزکردن خودورهاي عمومي باشد. مخزن يکي از ضروريات اصلي طرح رايگان گازسوزکردن خودروهاي عمومي است وتوليد آن در داخل کشورمي تواند درچرخه اشتغال اين زنجيره، تاثير بسزايي داشته باشد.

براي اجراي طرح رايگان گازسوزکردن خودروهاي عمومي، بازه زماني مشخصي پيش بيني شده است؟

درفاز نخست اجراي اين طرح که 14ماه زمان براي آن در نظر گرفته شده است، علاوه بر توليد کارخانه اي توسط کارخانه هاي خودروساز، تبديل کارگاهي نيزبه وسيله 6 پيمانکارانجام مي شود.   اين پيمانکاران با دريافت پيش پرداخت کار را ازاسفندماه پارسال آغاز کرده اند اماشيوع ويروس کوويد 19واعمال برخي محدوديت ها در محيط هاي کاري، فعاليت آنها را تحت تاثير قرارداد.  باعادي ترشدن شرايط کرونايي، اجراي طرح رايگان گازسوزکردن خودروهاي عمومي، با لحاظ پروتکل هاي بهداشتي دوباره از اوايل خرداماه امسال ازسرگرفته شد و انتظار مي رود اين شروع دوباره با شتابي بيشتر ازقبل پيش رود.

 تکليف764 هزار دستگاه خودرو عمومي ديگر چه مي شود؟

استقبال و تقاضا در اين زمينه مي تواند فازهاي دوم وسوم اجراي طرح را رقم بزند.

 طرح رايگان گاز سوزکردن خودروهاي عمومي، فقط تاکسي، ون و وانت بارها را شامل مي شود؟

ازاين خودروها به نام پرمصرف ها ياد مي شود ودوگانه سوزکردن آنها نخستين مرحله اجراي طرح است؛ براي ورود به فاز دوم بايد منتظر نتايج مرحله نخست باشيم. اگراستقبال دراين مرحله خوب باشد، فاز دوم کليد خواهد خورد.

 براي ثبت نام دراين طرح چه سازکاري درنظرگرفته شده است؟

همانطورکه پيش تر اشاره شد. دوگانه سوزکردن اين خودروها درمرحله نخست طرح قراردارد.  براي ثبت نام در اين طرح، سامانه اينترنتي طراحي شده است ومالکان اين دسته از خودروها مي توانند با مراجعه به نشاني اينترنتيhttps://gcr. niopdc. ir براي سي ان جي سوز کردن خودروي خود به صورت رايگان اقدام کنند.  مالکان خودروهاي عمومي پرمصرف با کمترين حجم اطلاعات شخص تنها با وارد کردن کدملي و شماره تلفن همراه خود دراين سامانه، احرازهويت مي شوند و در فرايندي آسان با وارد کردن شماره پلاک خودروي خود، درنوبت طرح تبديل رايگان سي ان جي سوزکردن خودروهاي عمومي قرار مي گيرند.  مزيت اين سامانه اين است که نوبت گيري براي دوگانه سوزکردن خودرو، حتي تعيين زمان انجام اين فرايند به وسيله مالک خودروانجام مي شود.

   براي گازسوزشدن يک دستگاه خودرو چقدر زمان و هزينه برآورد شده است؟

طرح دوگانه سوزکردن خودروهاي عمومي درابتداي راه است اما با توجه به آماده بودن زيرساخت هاي اين بستر، مالک وسيله نقليه خودروعمومي به محض ثبت نام درسايت معرفي شده، درمدت زمان کوتاهي (حدود يک هفته ) مي تواند نوبت تبديل بگيرد وخودروي خود را دوگانه سوزکند. تاکنون 55 هزارنفردرسامانه معرفي شده براي دوگانه سوزکردن خودروهاي عمومي پرمصرف ثبت نام کرده اند که بخشي از آنها شامل اين طرح نمي شود. آن تعداد که شامل اين طرح مي شوند، نوبت تبديل گرفته اند ودوگانه سوزکردن خودروهاي آنها ازطريق 6 پيمانکاري که با آنها قرارداد بسته شده است، انجام مي شود. متوسط هزينه تبديل نيزبا توجه به نوع خودرو، 5. 5 تا 6 ميليون تومان برآورد شده است. اين هزينه شامل حال متقاضي نمي شود و از طريق منابع ديده شده در طرح ، تامين و  به وسيله بانک به پيمانکار پرداخت خواهد شد.

 پيمانکاران اجراي طرح، زيرنظر چه سازمان يا وزارتخانه اي فعاليت مي کنند؟

اين پيمانکاران زيرمجموعه وزارت صمت (صنعت، معدن و تجارت) هستند وسازمان ملي استاندارد نيزآنها را براي اجراي طرح گازسوز کردن خودروها درکارگاهايي که اين فعاليت را انجام مي دهند، تاييد کرده است. آماراين کارگاه ها دراختيار وزارت صمت است و بنابراعلام، هم اکنون حدود 380 مرکز تبديل کارگاهي درکشورفعاليت مي کنند. شرکت ملي پخش فراورده هاي نفتي نيزباتوجه به اين ظرفيت از پيمانکاران خود خواسته است بامراکزتبديل قرارداد ببندند ودرصورت لزوم به فعال سازي کارگاه جديد اقدام کنند (البته با دريافت گواهينامه هاي لازم از وزارت صمت وسازمان ملي استاندارد).

مخزن سي ان جي، يکي از ملزومات اصلي اجراي اين طرح است. آيا ظرفيت کنوني توليد، پاسخگوي اجراي اين طرح خواهد بود؟

لوله هاي بدون درز، مواد اوليه توليد مخزن است که منشاء وارداتي دارد و براي وارد کردن آن بايد فرايندي (ثبت سفارش، ورود آن گمرکات کشور و ترخيص و.. ) طي شود.  هم اکنون ظرفيت سالانه توليد مخزن درکشور، يک ميليون و 100هزار عدد و شمارخودروهاي مشمول طرح تبديل رايگان يک ميليون و464 هزار دستگاه است. مقايسه اين اعداد نشان مي دهد که بين توليد مخزن و خودروهاي تبديلي مشمول طرح، 300 هزارعدد فاصله وجود دارد. وجود اين اختلاف اين ضرورت را ايجاب مي کند که براي رسيدن به يک نقطه تعادل در اجراي طرح، زمان 14 ماه را قائل بشويم.

 مهم ترين چالش اين طرح از ديدگاه شما چيست؟

تامين مواد اوليه براي توليد مخزن را مي توان يکي ازمهم ترين بخش هاي تاثير گذاربراجراي طرح رايگان گازسوز کردن خودروهاي عمومي برشمرد؛ به عبارت ديگر کمبود يا نبود ماده اوليه ساخت مخزن مي تواند دراجراي اين طرح ايجاد چالش کند.  درچندماه اخيربه دليل شيوع ويروس کرونا، شرايط تامين مواد اوليه توليد مخزن با مشکل رو به شده بود. تحريم ونوسان هاي ارزي نيزموارد ديگري است که براجراي طرح دوگانه سوزکردن خودروهاي عمومي به ويژه در بخش مخزن که نيازمند تامين مواد اوليه است، تاثيرگذاربوده است. خوشبختانه تمامي موارد ياد شده با تلاش وزارت صمت وهمکاري ديگر بخش هاي مرتبط، به نحوخوبي مديريت شده است.  امروزتوليد مخزن باظرفيت يک ميليون و 100هزارعدد انجام مي شود و با بهترشدن شرايط و افزايش ظرفيت دراين بخش، اميدواريم طرح دوگانه سوزکردن خودروهاي عمومي درمرحله نخست و دوگانه سوزکردن ديگر خودروهاي درخدمت حمل و نقل عمومي(تبسي، اسنپ، آژانس و. . . ) در مرحله بعد، با شتاب بيشتري انجام شود.

 براي شتاب بخشي به روند اجراي طرح دوگانه سوز کردن خودروهاي عمومي چه تسهيلاتي قائل شده ايد؟

از آنجا که تامين منابع مالي يکي ازمهم ترين عوامل شتاب دهنده به اين طرح است، شرکت ملي پخش فراورده هاي نفتي ايران باهمکاري بانک هاي عامل(تجارت وملت) شرايطي را فراهم کرد تا پيمانکاران براي شتاب دهي به روند اجراي طرح با ارائه ضمانت نامه به شرکت ملي پخش ، از بانک پيش پرداخت دريافت کنند وفرآيند دوگانه سوزکردن خودروها را انجام دهند. طرف اصلي بانک، شرکت ملي پخش فرآوردهاي نفتي است و بانک هاي عامل با اين شرکت تسويه حساب خواهند کرد. براساس مصوبه شوراي اقتصاد براي دوگانه سوزکردن يک ميليون و 460 هزار خودورو حدود 567 ميليون دلار اعتبار لازم است و اين اعتبار براساس پيشرفت کار و قراردادهايي که با پيمانکاران بسته شده است، به آنها پرداخت مي شود. بخشي از اين مبلغ به صورت پيش پرداخت و بخش ديگرآن نيز با ارائه صورت وضعيت و متناسب با پيشرفت کار به پيمانکار پرداخت مي شود. نظارت برحسن اجراي کارپيمانکاران با شرکت ملي پخش فراورده هاي نفتي است وتاييد کيفيت توليد با سازمان ملي استاندارد نيزبرانجام استاندارد نظارت داردکارگاه ها تبديل نيز زيرنظر وزارت صمت است. با هرپيمانکار با توجه به ظرفيت انجام کار، پيمان جداگانه اي بسته شده است، اين ظرفيت از50هزاردستگاه تا 200هزاردستگاه است و بنابر اعلام پيمانکار مبني بر وجود ظرفيت بالاتر، اين پيمان قابل افزايش خواهد بود.

 چشم انداز خودروهاي گازسوز درکشورچگونه است؟

دربازه زماني 1383 تا 1391بيش ازچهارميليون دستگاه خودرو، دو گانه سوز شده اند که 918 هزاردستگاه آن بامحوريت خودروهاي عمومي، برنامه تکليفي وزارت نفت بوده است. درهمين اين بازه زماني، بيش ازسه ميليون دستگاه خودرو دوگانه سوزنيز به وسيله شرکت هاي خودروساز وارد چرخه شده اند، بنابراين، هم اکنون بيش ازچهارميليون دستگاه خودرو دوگانه سوز در کشور تردد مي کنند و با تکميل طرح رايگان دوگانه سوزکردن خودروهاي عمومي پرمصرف، جمع کلي خودروهاي دوگانه سوز(سي ان جي و بنزيني) به حدود6 ميليون دستگاه خواهد رسيد.

 آيا در اجراي طرح رايگان گازسوز کردن خودروهاي عمومي الزامي هم قائل شده ايد؟

هم اکنون الزامي دراين طرح مطرح نيست و متقاضيان به صورت اختياري به دوگانه سوزکردن خودروهاي خود اقدام مي کنند. اين طرح در ابتداي راه است وآثار آن هنوز نمود عيني درجامعه ندارد وآگاهي هرچه بيشتر ذ ي نفعان ازپيامدهاي اين طرح باحمايت وجديت هريک ازدستگاه هاي متولي، مي تواند نويد بخش فراگيري هرچه زودتر آن در کل کشورباشد.

 براي خودروهاي مسافر برشخصي هم برنامه اي مشابه با خودروهاي عمومي داريد؟

با توجه به استقبال، شرايط، همچنين، ظرفيت هاي موجود براي تبديل و پيش بيني تعداد تبديل ها، اگراستقبال خوبي درحوزه گازسوز کردن خودروهاي عمومي بشود، در فازبعدي مسافربرهاي شخصي(آژانس ها، تبسي، اسنپ) که خودروهاي پرمصرف دراختيارناوگان حمل و نقل عمومي ناميده مي شوند، دوگانه سوزخواهند شد.

با وجود اجراي چنين طرح هايي درحوزه سي ان جي و ترغيب به مصرف آن، هم اکنون چه ميزان سي ان جي به جاي بنزين مصرف مي شود؟ به بيان ديگربا مصرف سي ان جي چقدر در مصرف بنزين صرفه جويي شده است؟

با توجه به ذخاير ارزشمند گاز درکشور وامکان استفاده ازاين منبع خدادادي، گازسوزکردن خودروها مي تواند درسطحي گسترده تر انجام شود که البته تصميم گيري و برنامه ريزي در اين حوزه به سياست هاي کلان کشور مربوط مي شود. هم اکنون روزانه به طورميانگين 21ميليون مترمکعب سي ان جي در بخش حمل نقل مصرف مي شود والبته رکورد مصرف 24 ميليون مترمکعب رانيز داشته ايم. اين به معناي آن است که روزانه به همين مقدار در مصرف بنزين صرفه جويي مي شود وحاصل اين صرفه جويي مي تواند درخدمت بازارصادرات قرارگيرد.

 ظرفيت خالي مصرف سي ان جي در کشور چقدر است و دليل آن چيست؟

با توجه به شمار کنوني جايگاه هاي سي ان جي (2500 جايگاه)درکشور و ظرفيت عرضه روزانه 45ميليون مترمکعب گازدرآنها، تقريبا نيمي ازاين ظرفيت بدون استفاده مانده است؛ درحالي که مي تواند مورد استفاده قرارگيرد وسهم مهمي درناوگان حمل و نقل عمومي ايفا کند. يکي ازدلايل مهم ظرفيت خالي سي ان جي، مربوط به پراکندگي و در دسترس نبودن جايگاه هاي عرضه اين سوخت پاک است.

 به عنوان پرسش پاياني، چشم انداز سي ان جي و سرمايه گذاري در اين بخش را چگونه ارزيابي مي کنيد؟

سرمايه گذاري که درحوزه سي ان جي انجام شده، برگشت خوبي داشته است. اگرميانگين مصرف سي ان جي را ازسال 81 تاکنون روزانه 10 تا 15 ميليون متر مکعب در نظر بگيريم، يک محاسبه ساده مي تواند به شما بگويد که در اين سال ها معادل همين مقادير، بنزين مصرف نشده است. اگراختلاف قيمت سي ان جي و بنزين را از آن سال هاي دور تا کنون محاسبه کنيم، متوجه خواهيد شد که چندين برابرهزينه کرد دراين حوزه را عايد کشور کرده است. بنابراين سي ان جي، با توجه به ذخايرمطمئن گاز و توانمندي سازندگان داخلي در ساخت تجهيزات مربوط به اين حوزه، صنعتي سودآوراست که سرمايه گذاري درآن به طورحتم براي همه ذ ي نفعان آن اعم از بهره بردار، قطعه ساز، تامين و نگهداشت، سازندگان تجهيزات و... مثبت خواهد بود و نيازمند حمايت جدي تر است.