صنعت نفت آمریکا در اغما
نويسنده اويل پرايس در تحليل خود معتقد است، بخش عمده صنعت نفت آمريکا در شرايط کنوني بازارهاي جهاني نفت خام، بازي را باخته است و از آنجا که صنعت نفت و پالايش اکنون نقش قابل ملاحظه اي در بخش اقتصاد و اشتغال آمريکا دارد، ايالات متحده براي جلوگيري از فروپاشي اقتصادي و سقوط صنعت نفت چاره اي جز ملي کردن اين صنعت ندارد. قيمت هاي جهاني نفت خام با سقوط قابل توجهي روبه رو شده و ذخيره سازي هاي نفت خام در حال تکميل شدن است. تنها گزينه پيش رو براي بسياري از توليدکنندگان، توقف فعاليت چاه هاي نفتي است. ادامه اين وضع به معناي کاهش درآمد براي شرکت هاي نفتي و به دنبال آن بدهي هاي قابل توجه و سرانجام ورشکستگي است. پگي نونان، ستون نويس روزنامه وال استريت ژورنال بتازگي در يادداشتي با عنوان «نياز است: اندکي بخشش و تاحدود زيادي ادغام» نوشته است: «اين وضع نوعي فاجعه اقتصادي در سطح ملي به شمار مي آيد که تاکنون تجربه نشده و در تاريخ نمي توان بزرگتر از آن را مشاهده کرد و نمايي سطحي از عمق فاجعه است.» شيوع ويروس جهاني کوويد-19 تاثير شگرفي بر شرايط داشته است، دوام اين وضع و آثار منفي ناشي از آن، آينده را مبهم تر مي کند، به طوري که ديگر نمي توان شاهد وضع پيشين بود. بسياري از مردم، سياستگذاران و اقتصاددانان نمي توانند اوضاع پيش آمده براي صنعت انرژي را تجزيه و تحليل کنند، بنابراين از درک عمق تحولات و عواقب آثار منفي اين ويروس همه گير براي صنايع انرژي عاجزند. انرژي، بخش جدانشدني اقتصاد است و نفت خام، مهمترين و سازنده ترين نقش را در صنايع انرژي دنيا دارد. مصرف نفت خام آمريکا اکنون به پايين ترين سطح خود از سال 1971 ميلادي يعني زماني که توليد نفت اين کشور تنها حدود 78 درصد رقم توليد در سال 2019 بود، رسيده است. تداوم روند کنوني براي بازار نفت، شرايط اقتصادي را هم تحت فشار مي گذارد. صنعت نفت و اقتصاد قديمي، تحت تاثير شيوع ويروس کرونا، هر دو دچار بحراني بي سابقه شده اند. منابع انرژي که زيربناي اقتصاد است، شرايط متفاوتي خواهد داشت. تا حدود زيادي بعيد به نظر مي رسد که اوضاع توليد و قيمت هاي جهاني نفت خام به سطوح سال 2018 ميلادي بازگردد. با توجه به شرايط کنوني و ارزان شدن سوخت هاي فسيلي تا حدود زيادي تلاش ها براي استفاده از انرژي هاي نو و تجديدپذير با هدف کاستن از آثار مخرب سوخت هاي فسيلي بر محيط زيست، کاهش مي يابد.
شرايط بسيار بد است
ميانگين تقاضا براي نفت خام در سال جاري ميلادي ممکن است روزانه 20 ميليون بشکه کمتر از مقدار سال 2019 ميلادي باشد. اين برآورد در واقع يک آزمايش فکري است؛ زيرا برآورد واقعي مقدار عرضه و تقاضا در شرايط کنوني غيرممکن است و اين احتمال وجود دارد که نسبت به رقم کنوني کمتر شود يا فراتر رود. شرايط بسيار غيرقابل تصور و سرشار از نااطميناني است؛ زيرا هيچ فردي نمي داند تا چه زماني بحران کنوني در بازارهاي جهاني نفت خام و شرايط اقتصادي متاثر از آن ادامه خواهد داشت و اينکه چه زماني اين اوضاع احيا مي شود يا اينکه اصلا شرايط دوباره عادي مي شود. نخست بر اين باورم که روند عرضه با سرعت بيشتري نسبت به ديگر منابع کاهش مي يابد و دليلش اين است که ظرفيت ذخيره سازي ها بزودي تکميل مي شود و تنها گزينه موجود براي توليدکنندگان، کاهش توليد خواهد بود. دوم، با وجود بازگشايي کسب وکا رها و ازسرگيري فعاليت هاي اقتصادي در سه ماهه دوم سال 2020 ميلادي، بعيد مي دانم تقاضا براي نفت خام جهان تا سه ماه سوم امسال احيا شود؛ زيرا ما هم اکنون با بحراني جهاني روبه رو هستيم. آمار بيکاري ها همچنان بالا خواهد بود و مصرف کنندگان به دليل گذراندن ماه هاي قرنطينه و نبود درآمدزايي، آسيب مي بينند، واقعيت اين است که من درباره بهبود شرايط تقاضا شک دارم. روند فعال شدن اقتصادهاي دنيا کند خواهد بود و در مقايسه اي مفيد مي توان گفت که به مثابه ماندن پشت سر 25 خودرو در يک چراغ راهنمايي و رانندگي است. ممکن است چراغ سبز شود؛ اما هنوز نمي توانيد حرکت کنيد و چراغ دوباره قرمز مي شود و تازه پس از چند بار سبز و قرمز شدن سرانجام مي توانيد از چراغ رد شويد. مصرف نفت خام آمريکا نسبت به رقم روزانه 20 ميليون بشکه در ماه ژانويه سال جاري ميلادي، حدود 30 درصد کاهش يافته و در ماه آوريل به 14 ميليون بشکه در روز رسيده است. ظرفيت بهره گيري از توليد پالايشگاه ها نسبت به سه ماهه نخست امسال 25 درصد کاهش يافته و با افت بيشتر مصرف باز هم شاهد کاهش بيشتري خواهيم بود و پالايشگاه ها رو به تعطيلي مي روند. بيشتر پالايشگران آمريکايي براي تامين خوراک خود، نيازمند انواع نفت خام سنگين و متوسط هستند که همه آنها وارداتي است. تعداد کمي از انواع نفت خام آمريکا قابليت استفاده براي توليد گازوييل بدون اختلاط با انواع نفت خام وارداتي را دارند؛ زيرا آنها براي افزودن ترکيبات ارگانيک به منظور توليد گازوييل بسيار سبک هستند و بازطراحي پالايشگاه ها هم اين شرايط را تغيير نمي دهد. استخراج، چرخه ارسال و توزيع منابع طبيعي جهان متکي به توليد گازوييل است. در صورت کاهش توليد يا تعطيلي پالايشگاه ها و افت توليد گازوييل، روند استخراج منابع طبيعي کندتر مي شود و اين به معناي فعاليت هاي اقتصادي کمتر و کاهش خريد کالاست. فرايند توليد گازوييل به گونه اي است که اگر نخست بنزين توليد نشود، نمي توان اين فراورده را توليد کرد. ايالات متحده آمريکا از اواخر سال 2014 ميلادي با مازاد عرضه بنزين روبه رو بوده و اين رقم هم اکنون به بالاترين سطح خود در پنج سال گذشته رسيده است. تقاضا براي گازوييل، به دليل نقش بسيار حياتي آن در حمل و نقل جاده اي، قابليت ارتجاعي کمتري نسبت به تقاضا براي بنزين دارد. اگر ظرفيت ذخيره سازي هاي بنزين آمريکا پر شود، براي مازاد توليد بنزين اين کشور چه اتفاقي رخ مي دهد؟ افرادي که در کاهش نياز به نفت، فرصتي براي افزايش استفاده از انرژي هاي تجديدپذير مي بينند، بايد تاملي دوباره کنند. توليدکنندگان صفحه هاي فتوولتائيک خورشيدي، توربين هاي بادي و ماشين هاي برقي در کل زنجيره عرضه خود، از استخراج تا کالاي تمام شده، به خوراک گازوييل نياز دارند. رکود در اقتصاد جهان، الگوي مصرف را به سمت ارزان ترين و سازنده ترين سوخت ها سوق مي دهد. عرضه نفت خام براي مدتي طولاني ارزان و فراوان خواهد بود، از اين رو تمايل کمتري براي سرمايه گذاري در صنايع انرژي هاي نو و استفاده از اين منابع وجود خواهد داشت. تلاش در زمينه تغييرات آب و هوايي براي افرادي که دغدغه آنها زنده ماندن است، زياد نخواهد بود. در نمونه اي ديگر، از يک آزمايش فکري شمار دکل هاي حفاري استخراج نفت شيل (Tight Oil) و توليد، براي برآورد مقدار توليد نفت خام آمريکا استفاده شده است. مسير عادي برآورد اين است که توليد نفت چگونه کاهش يابد، در حالي که شمار دکل هاي حفاري نفت، يکي پس از ديگري به دليل فقدان سرمايه گذاري هاي در حال کاهش است. بر اين اساس توليد نفت شيل ممکن است حدود 50 درصد کاهش يابد و تا ژوئيه سال 2021 ميلادي از رقم کنوني روزانه هفت ميليون بشکه کنوني به سه ميليون و 500 هزار بشکه برسد. مسير توقف توليد از احتمال رسيدن مقدار توليد نفت شيل آمريکا به پايين تر از روزانه سه ميليون بشکه در ماه ژوئن امسال حکايت دارد. از آنجا که نفت شيل حدود 55 درصد مجموع توليد نفت خام آمريکا را شامل مي شود، پيش بيني آن است که مجموع توليد روزانه نفت خام و ميعانات گازي ايالات متحده در نيمه نخست سال جاري ميلادي از 12 ميليون بشکه به پنج ميليون و 500 هزار بشکه برسد. اين برآورد بسيار نااميدکننده تر از پيش بيني هاي اداره اطلاعات انرژي آمريکاست؛ زيرا اين اداره به طور کامل سرعت توقف توليد با ذخيره سازي هاي تکميل شده را در کنار هم لحاظ نکرده است.
انرژي قلب اقتصاد است
از آنجا که نفت خام، بخشي جدانشدني از اقتصاد است، توليد ناخالص داخلي (جي دي پي) با مصرف نفت رابطه مستقيم دارد. جنبه هاي توليد و استفاده از کالاها و خدمات نيازمند مصرف سوخت هاي فسيلي است. برداشت يک بشکه نفت خام معادل حدود چهار سال و نيم کار سرمايه انساني است (ارتباطات شخصي و بشکه نفت، نوشته ان جي هگنز). هيچ يک از منابع ديگر انرژي تا اين حد به چگالي انرژي نزديک نمي شود. آن دسته که معتقدند، بانک جهاني همانند سوخت هاي فسيلي روي انرژي هاي تجديدپذير مانند باد و خورشيد با چگالي انرژي کمتر تاکيد دارد، بايد در متن کتاب هاي فيزيک بازنگري کنند. شما نمي توانيد چهار سال و نيم کار از انرژي هاي بادي و خورشيدي را با پنج ميليون و 600 هزار فوت مکعب فضاي بشکه هاي نفت برابر کنيد. 17 تحليلگر سرمايه گذاري بتازگي برآورد کرده اند که توليد ناخالص داخلي آمريکا در سال 2020 به طور ميانگين 30 تا 35 درصد کاهش مي يابد و در محدوده 9 تا 50 درصد در نوسان خواهد بود. برپايه برآوردها درباره افت مصرف نفت خام آمريکا، توليد ناخالص داخلي 20 تا 25 درصد کاهش مي يابد. هر رقمي در اين بازه فاجعه بار است. لارنس سامرز، اقتصاددان، هشدار داد که سيستم مالي ايالات متحده آمريکا ممکن است به دليل ريزش هاي آبشاري پيش فرض با سقوط روبه رو شود. حدود 25 درصد مستاجران آمريکايي، کرايه هاي خود را پرداخت نکرده اند و در ماه آوريل 23 درصد آمريکايي ها قادر به بازپرداخت ماهانه وام هاي خود نبودند. زماني که مردم نمي توانند طلب هاي خود را پرداخت کنند، به همين شکل و زنجيره وار طلب ها پرداخت نمي شود. جوزف استيگلتز بتازگي اعلام کرده است که آثار منفي شيوع ويروس کرونا بر کشورهاي در حال توسعه، بيشتر از کشورهاي توسعه يافته خواهد بود و اين موضوع احتمال دارد به مهاجرت هاي گسترده منجر شود و جابه جايي هاي 6 سال گذشته از آفريقا و خاورميانه را جبران کند
آينده مبهم صنعت نفت
ممکن است شمار زيادي از افراد، تحليل هاي من را بسيار بدبينانه بدانند؛ اما ثبت قيمت هاي منفي نفت خام شاخص دبليوتي آي براي تحويل در ماه مه نمي تواند سيگنالي قوي تر از نااميدي و توقف توليد براي توليدکنندگان به ارمغان بياورد. بخش بزرگي از صنعت نفت آمريکا بايد پيش از پايان سال جاري ميلادي، ملي اعلام شود. حتي در صورت ظرفيت کافي براي ذخيره سازي نفت، قيمت هاي جهاني نفت خام، کفاف هزينه هاي استخراج را نمي دهد. ارزش يک بشکه نفت خام معادل چهار سال و نيم کار يک نيروي کار است. براي جلوگيري از فروپاشي اقتصادي و احياي شرايط کنوني در آمريکا، اين کار ضرورت دارد. ايالات متحده آمريکا از زمان آغاز توليد نفت شيل در يک دهه گذشته، سياست تخليه تمام منابع نفت آمريکا را در پيش گرفته است، تا جايي که نفت توليد داخل، جايگزين نفت سبک وارداتي شد؛ اما صادرات بيشتر معنايي نداشت. به ندرت پيش مي آيد که ما بگوييم الان شرايط کاملا متفاوت است؛ اما اکنون يکي از همان لحظه هاست، ما نمي دانيم چه فاجعه اي در انتظار است و چه ابهام بزرگي پيش روست. بازي براي نفت آمريکا به پايان رسيده، او بايد تلاش خود را روي نجات اقتصاد متمرکز کنيم. اميدوارم از آنچه در حال رخ دادن است، درس و از آن به عنوان فرصتي براي آسان سازي بهره بگيريم و بياموزيم که هر کس بايد به شرايط فعلي خود راضي باشد؛ زيرا بعيد است که حق انتخاب زيادي براي ما وجود داشته باشد.
نويسنده: آرتور برمن، زمين شناس نفتي، کارشناس صنعت نفت شيل و مشاور شرکت هاي اکتشاف و توليد و سرمايه گذاري در حوزه انرژي
منبع: اويل پرايس
مترجم: امير دشتي