افزایش صادرات بنزین با جایگزینی CNG
فرزين سوادکوهي- سي ان جي به عنوان يک سوخت جايگزين در ايران بيش از 10 سال است در چرخه مصرف ناوگان حمل ونقل قرار گرفته است. الزامات زيست محيطي، ارزاني و فراواني منابع گازي، اصلي ترين علل رجوع به اين سوخت تلقي مي شود. اما يک نکته بسيار مهم نيز در اين ميان از دايره محاسبات بيرون نمي ماند و آن اينکه مصرف هرمتر مکعب گاز سي ان جي مي تواند يک ليتر افزايش صادراتي بنزين به کشورهاي ديگر را عملياتي کند که در نوبه خود نقش تعيين کننده اي در گريز از خام فروشي توليدات هيدروکربوري ايران خواهد داشت. در اين ميان يک الزام ديگر نيز ايران را وارد چالشي مي کند که از آن گريزي نخواهد داشت و آن اينکه در شرايط تحريمي، اگر افزايش مصرف بنزين در جايي متوقف نشود، ايران به زودي دوباره به واردکننده بنزين تبديل خواهد شد.
افزايش توليدات پالايشگاهي و بالابردن ظرفيت توليد بنزين پاک و سوخت هاي مشابه در ايران تنها زماني مي تواند بسيار مطلوب ارزيابي شود که اين توليد به صادرات منجر شود و نه لزوما به مصرف داخلي ، وزارت نفت در طول هفت سال اخير اقدامات فراواني براي پيشبرد طرح هاي افزايش توليد سوخت هاي يورو پالايشگاهي انجام داده است همين امر سبب شده تا علاوه بر بهبود کيفيت سوخت توليدي در پالايشگاهها صادرات ساير مشتقات نفت وگاز نيز روند افزايشي داشته باشد آن هم در شرايطي که صنعت نفت ايران تحريم بود و حلقه تحريم نيز از سوي آمريکا هر روز تنگ تر مي شد.
اگرچه سياست افزايش توليد بنزين به منظور عدم وابستگي به اين فراورده در دولت حسن روحاني به جد پيگيري شد و با وارد مدار پالايشگاه ستاره خليج فارس و اجراي ساير طرح هاي توسعه اي در پالايشگاهها ايران ديگر نيازي به واردات بنزين ندارد، با اين حال همان طور که آمارها حاکي است سرانه مصرف بنزين در ايران همچنان رقم بالايي است واگر روند مصرف همچنان ادامه يابد ايران قطعا دوباره به واردکننده بنزين تبديل مي شود از اين رو درکنار افزايش ظرفيت توليد بنزين در ايران، سياست جايگزيني سوخت CNG نيز اگرچه در سالهاي اخير نيز ادامه داشت با اين حال به صورت جدي تري پيگيري شد چرا که با وارد مدار شدن همه فازهاي پارس جنوبي ايران مي تواند از ظرفيت گاز توليدي در اين ميدان مشترک براي توليد سي ان جي استفاده کرده و علاوه بر جلوگيري از مصرف بنزين امکان صادرات اين فرأورده را نيز فراهم آورد.
ضرورت افزايش سهم گازدرسبد سوخت خودروها
اما در اين ميان مسئولان اجراي طرح سي ان جي در ايران که چند سالي است بر تداوم اجراي بهينه آن در سطح جامعه تاکيد ويژه دارند هرکدام نظري ويژه ابراز مي کنند. حميد قاسمي ده چشمه قائم مقام مديرعامل شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ايران معتقد است وجود منابع عظيم گازي در ايران و افزايش سهم گازدرسبد سوخت خودروها و توسعه صنعت سي ان جي بايد به عنوان يک ضرورت دنبال شود.
او در پاسخ به پرسش خبرنگار ايران پتروليوم در خصوص اين که زيرساخت هايي که گفته مي شود در شرايط فعلي براي جايگزيني بيش از پيش گاز سي ان جي بجاي بنزين مهياست چيست مي گويد: اين شرايط نسبت به چند سال پيش بسيار بهتر است. هم اکنون حدود 2500 جايگاه سي ان جي درکشور فعال است که تا پايان سال 98 بازهم به تعداد آنها افزوده شد.
وي به دغدغه هاي احتمالي مردم در خصوص افزايش بهاي کالاها در پي افزايش نرخ بنزين نيز پاسخ مي دهد و مي گويد: زير ساخت هاي اصلي افزايش مصرف سي ان جي مهيا است و اين توانايي وجود دارد که بالا رفتن قيمت در حمل و نقل عمومي کنترل شده و به جامعه منتقل نشود.
او همچنين معتقد است بر اساس قانون، سي ان جي در سال هاي آينده افزايش قيمت نخواهد داشت و جايگاهداران نيز از اين بابت که احيانا کارمزدشان افزايش پيدا نکند نيز دغدغه اي احساس نخواهند کرد چرا که اين افزايش بطور حتم براي آنان لحاظ خواهد شد. قاسمي با اشاره به اين که هم اکنون سهم سي ان جي درسبد سوخت، 13 درصد است، اظهار مي کند: اين سهم دربرنامه اوليه بيش از اين بوده که محقق نشده است و اميدواريم با همکاري بيش از پيش بخش هاي مرتبط با حوزه سي ان جي و همچنين مجموعه اقدام هايي که دراين حوزه مي شود، اين ميزان به سطح مطلوب برسد.
قاسمي ادامه مي دهد: مصرف يک ميليارد مترمکعب گاز معادل 80 ميليون ليتر بنزين در روز است که معادل 12 برابر مصرف بنزين کشور است و اين در حالي است که مصرف سوخت پاک گاز موجب کاهش بسيار قابل توجه آلودگي شهرهاي بزرگ مي شود.
قاسمي به تردد21 ميليون دستگاه خودرو در خيابان ها و جاده هاي ايران اشاره مي کند و مي گويد: هم اکنون 16 ميليون دستگاه از اين خودروها بنزين سوز هستند که لازم است هرچه زودتر الگوي مصرف خود را به سوي سي ان جي تغيير دهند. او معتقد است اين تغييرالگو تفاوت بسيار معنا داري در توليد گازهاي آلاينده ايجاد خواهد کرد که در آينده زيست محيطي کشور بسيار تاثير گذار خواهد بود. قائم مقام مديرعامل شرکت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي همچنين تاکيد دارد که با گاز سوز کردن خودروهاي سواري ، آنهم بعد از افزايش قيمت بنزين در کشور، هزينه سوخت از180 هزار تومان مصرف بنزين ،به 24 هزار تومان با سي ان جي کاهش پيدا مي کند و بدين ترتيب با مصرف سي ان جي، هزينه سوخت براي دارندگان خودروها تا 80 درصد کاهش قيمتي خواهد داشت.
مصرف سي ان جي تورم را هم مهار مي کند
در همين حال محمد رضايي دستيار و مشاور ارشد مديرعامل شرکت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي نيزدر خصوص صرفه هاي اقتصادي استفاده از گاز سي ان جي به جاي بنزين به ايران پتروليوم مي گويد: قيمت سي ان جي به نسبت بنزين آزاد 80 درصد پايين تر است و از همين رو مي توان با افزايش مصرف اين سوخت، جلوي تورم هاي آتي را گرفت و گراني را کنترل کرد.
رضايي هم به وجود زيرساخت هاي فعلي و ظرفيت هاي مطلوب آن اشاره مي کند و مي گويد: با همين شرايط فعلي مي توان روزانه بيش از 45 ميليون متر مکعب گازسي ان جي در اختيار مردم قرار داد و اين در حالي است که حدود 90 درصد تاکسي هاي شهر بزرگ تهران گاز سوز هستند اما وانت بارها در طول کاري يکروزه خود در سراسر کشور حدود 10 ميليون ليتر بنزين مصرف مي کنند که اگر اين مصرف با سي ان جي عوض شود تاثير فوق العاده اقتصادي آن در کشور خيلي زود نمايان خواهد شد.
اين مقام مسئول شرايط فعلي بعد از افزايش قيمت بنزين در ايران را محيطي مهيا براي رشدهايي ديگر ارزيابي مي کند و مي گويد: در حال حاضر بيش از 50 درصد از ظرفيت سرويس دهي جايگاه هاي سي ان جي در کشور خالي است، ولي اين اميد وجود دارد که با تغيير قيمتي بوجود آمده در بنزين اقبال مصرف سي ان جي در کشور بالا برود.
نگراني موجود در خصوص افزايش نرخ تورم بعد از گران تر شدن قيمت بنزين نيز يکي ديگر از سرفصل هايي است که اين روزها در سطح جامعه احساس مي شود، اما رضايي در اين خصوص مي گويد: مصرف طيف اصلي حمل و نقل عمومي ،گازوئيل است و راه حل ناوگان عمومي بنزيني نيز جايگزين سازي سي ان جي است تا از افزايش تورم جلوگيري شود.
پتانسيل روزانه تبديل 30 هزار خودرو به دوگانه سوزي
او بيان مي کند که با مقايسه هزينه بالاترين ميزان مصرف وانت بارهاي بنزيني و دوگانه سوز طي يک ماه، سودي حدود 2 تا 2.5 ميليون تومان عايد رانندگان وانت بارهايي خواهد شد که موتور پايه دوگانه سوز داشته باشند.
رضايي در عين حال معتقد است که ايران در حال حاضر اين استعداد را دارد که هر روز بين 22 تا 30 هزار دستگاه خودرو را به حالت دوگانه سوز تبديل کند و حالا که قيمت اتومبيل هم در بازار افزايش پيدا کرده خودروسازان داخلي مي توانند از فضاي بوجود آمده براي توليد خودروهاي دوگانه سوز استفاده کنند. بر اساس آنچه اين صاحبنظران روي آن تاکيد دارند هم اکنون هزينه دوگانه سوز کردن خودروهاي موتور پايه بنزين سوز بين 3 تا 5 ميليون است، اما تحمل همين ميزان هزينه کرد در آينده اي کوتاه مدت مزيت هاي خود را به صاحبان خودروهاي فوق نشان خواهد داد.
آمارمنتشره از سوي نهادهاي تامين سوخت کشور بيانگر اين است که بعد از سهميه بندي بنزين، مصرف سي ان جي در ايران دو ميليون مترمکعب در روز افزايش داشته است. آنچه مسلم است اين است که رجوع بيشتر مصرف کنندگان سوخت هاي مايع از سي ان جي، نياز به گسترده تر شدن فضاي سرويسي دهي اين فرآورده پاک را نيز موجه تر خواهد کرد. تا قبل از سهميه بندي بنزين در کشور ميزان مصرف سي ان جي حدود 19.3 ميليون مترمکعب در روز بود که هم اکنون اين ميزان به 22 ميليون متر مکعب در روز رسيده است.
اين ميل افزايش مصرف سي ان جي در ايران مي تواند در عين حال بيانگر فضايي مناسب براي سرمايه گذاري بخش خصوصي براي توسعه اين صنعت باشد و بدنبال آن مزيت هاي ديگري مانند اشتغال و خلق ارزش افزوده را نيز به دنبال داشته باشد. بدون ترديد ايران، امروز در حوزه توسعه صنعت سي ان جي ظرفيت هاي فراواني دارد که هم نهادهاي دولتي و هم بخش خصوصي فعال در اين حوزه مي توانند با فعال تر شدن در آن چشم اندازهاي مطلوب اقتصادي را بيشتر نمايان سازند.