در گفت و گوي «مشعل» با معاونت مطالعات شيميايي مناطق نفت خيز جنوب مطرح شد:
ثبت 3 دستاورد بزرگ
مشعل از ابتداي شكل گيري شركت ملي نفت ايران، اداره شيميايي در كنار ساير بخش هاي فني و عملياتي، مسووليت پايش كيفيت نفت خام و گاز توليدي شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب را عهده دار بوده است. سال 1376 پس از پيوستن آزمايشگاه هاي مركزي به اداره شيميايي، نام آن به «اداره شيميايي و آزمايشگاه هاي مركزي» تغيير يافت و وظايف آن گسترده تر شد. در سال 1388 آزمايشگاه هاي مركزي در زميني به مساحت 20 هزار مترمربع و با زيربنايي بالغ بر 3 هزار مترمربع شامل 8 سالن آزمايشگاهي به بهره برداري رسيد. سال 1392 در ساختار جديد سازماني، اين اداره به «معاونت مطالعات شيميايي و آزمايشگاه هاي كنترل كيفيت» تغيير نام يافت و در نتيجه دامنه مسووليت و عملكرد آن وسيع تر شد.هومن محمدشاهي، معاون مدير امور فني (مطالعات شيميايي و آزمايشگاه هاي كنترل كيفيت) دانش آموخته رشته مهندسي شيمي در مقطع ليسانس و مهندسي نفت در مقطع کارشناسي ارشد از دانشکده فني دانشگاه تهران در حال حاضر در ترم آخر دوره دکتراي مهندسي شيمي در دانشگاه صنعتي اصفهان مشغول به تحصيل است. از سال 1375 در يکي از واحدهاي پتروشيمي مشغول به کار شد و پس از ورود به شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب در سال 1382 به مدت 12 سال در اداره مهندسي نفت و سه سال در اداره پژوهش و فناوري فعاليت داشت. وي از ابتداي سال 1397 به عنوان معاون مدير فني، مسؤوليت معاونت مطالعات شيميايي و آزمايشگاه هاي كنترل كيفيت را در مديريت فني عهده دار است. اين معاونت در سال هاي 1397 و 1398 دستاوردهاي مهمي همچون راه اندازي برج تقطير و راه اندازي سري کامل آزمايش هاي ويژه مغزه و PVT را در کارنامه خود ثبت کرده که مهمترين دستاوردهاي اين مديريت را در گفت و گو با او مي خوانيم:
معاونت شيميايي در ساختار مناطق نفت خيز جنوب، چه جايگاه و وظايفي را عهده دار است؟
اداره شيميايي با نام کامل اداره مطالعات شيميايي و آزمايشگاه هاي کنترل کيفيت، به عنوان يکي از معاونت هاي چهارگانه مديريت فني و در کنار معاونت مهندسي نفت، حفاري و زمين شناسي در زيرمجموعه مديريت فني قرار دارد. اين چهار معاونت به همراه اداره بازرسي و خوردگي فلزات، ارکان مديريت فني را تشکيل مي دهند.
اين معاونت از سه بخش آزمايشگاه هاي عملياتي، آزمايشگاه هاي توسعه مخازن و آزمايشگاه هاي تجزيه و ارزيابي مواد تشکيل شده و براي پايش نفت و گاز داراي 24 واحد آزمايشگاهي فعال در پهنه مناطق نفت خيز جنوب است که در شرکت هاي بهره برداري مستقر هستند. از اين تعداد، چهار آزمايشگاه در شركت كارون، يك مجموعه آزمايشگاهي در شركت مارون، چهار آزمايشگاه در آغاجاري، هشت آزمايشگاه در گچساران و هفت واحد آزمايشگاهي در مسجدسليمان قرار دارد. مجموعه اين آزمايشگاه ها به صورت متمرکز، تحت نظر رئيس هماهنگي آزمايشگاه هاي عملياتي فعاليت مي کند. جالب است بدانيد که با وجود استقرار نيروهاي اين بخش در شرکت هاي بهره بردار، همه فعاليت ها و حتي موارد پرسنلي اين آزمايشگاه ها، تحت اختيار ستاد مناطق نفت خيز و در حوزه مديريت فني است. شاخه ديگر فعاليت هاي اين معاونت در حوزه مطالعات بالادستي مخازن بوده و شامل آزمايشگاه هاي نفت، گاز، PVT، مغزه و ازدياد برداشت است که در آزمايشگاه هاي مرکزي مستقر است. 5 آزمايشگاه تحقيقاتي ديگر شامل آزمايشگاه هاي روانکارها، تعليق شکن، آب، افزايه هاي اسيدي و تجزيه در حوزه تجزيه و ارزيابي مواد قرار دارند.
وظايف اصلي معاونت شيميايي در حوزه هاي عملياتي، تحقيقاتي چيست؟
در حوزه عملياتي، پايش كيفيت نفت خام و گاز طبيعي توليدي شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب، اصلي ترين وظيفه اين امور است. همچنين انجام آزمايش هاي درخواستي اداره هاي بهره برداري شرکت هاي توليدي زير مجموعه، آزمايش هاي درخواستي اداره هاي مهندسي بهره برداري در حوزه چاه ها و ساير آزمايش هاي درخواستي ساير ادارات عملياتي و در حوزه تحقيقاتي، انجام مطالعات و آزمايش هاي مرتبط با ازدياد برداشت و بهبود توليد، بررسي رفتار سنگ و سيال مخزن و همچنين ارائه موضوعات قابل تحقيق در قالبRFP و ارائه گزارش هاي فني در10 آزمايشگاه تخصصي با اختصاص 8 سالن در آزمايشگاه هاي مركزي كه به تجهيزات مدرن و مختص به خود تجهيز شده اند، از ديگر وظايف اين بخش است.
چه تعداد نيروي انساني در اين بخش مشغول فعاليت هستند؟
در حوزه منابع انساني، اين معاونت داراي 219 سمت سازماني است که در حال حاضر 159 نفر از آنها نيروي رسمي هستند. همچنين اين معاونت 140 نيروي قراردادي و اركان ثالث دارد که عمدتاً در قسمت هاي عملياتي به کار گرفته شده اند. به طور کلي طبق اطلاعات سامانه پرسنلي، بيش از 70 درصد نيروهاي اين معاونت داراي مدارک تحصيلات تكميلي در مقاطع کارشناسي ارشد و دکترا هستند.
چه پروژه هايي اجرا شده و چه مواردي در دست اجرا داريد؟
در سال هاي اخير، با راه اندازي واحدهاي نمکزدايي و فراورشي جديد در سطح شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب و به دنبال آن تجهيز و راه اندازي واحدهاي آزمايشگاهي جديد، دامنه فعاليت اين معاونت گسترش پيدا کرد. با در نظر گرفتن اين عامل و همچنين اجراي مفاد کتابچه کنترل کيفيت گاز و مايعات گازي، تجهيز و راه اندازي آزمايشگاه هاي گاز در شرکت هاي پنجگانه بهره برداري نفت و گاز در دستور كار قرار گرفتند و اجرايي شدند. همچنين با توجه به مسووليت کنترل کيفيت آب شرب تصفيه خانه آب شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب (واش واتر) و با در نظر گرفتن افزايش حجم کار روزانه، اين امور در نظر دارد آزمايشگاه تخصصي مرجع آب به منظور انجام آزمايش هاي تخصصي آب (آب هاي صنعتي، آشاميدني، پساب هاي واحدهاي نمكزدايي و بهره برداري و...) را در محل تصفيه خانه واش واتر ايجاد و تجهيز کند.
به صورت موردي وظايف محوله هر آزمايشگاه و ساير وظايفي را كه از سوي سازمان به عهده اين معاونت است، ذكر کنيد.
فعاليت هاي سازمان در آزمايشگاه هاي ستادي- عملياتي شامل بررسي خواص پتروفيزيكي سنگ مخزن (آزمايشگاه مغزه)، ارزيابي مواد شيميايي و آناليز انواع رسوبات (آزمايشگاه تجزيه و ارزيابي مواد)، ارزيابي پارامترهاي سيال مخزن و كمك به پيش بيني رفتار سيال مخزن (آزمايشگاه PVT)، ارزيابي مواد تعليق شكن مورد استفاده در واحد هاي فراورشي (آزمايشگاه نمكزدايي)، ارزيابي و پايش كيفيت گاز و ميعانات گازي (آزمايشگاه گاز)، ارزيابي روغن ها و گريس هاي مصرفي در تجهيزات (آزمايشگاه روانكارها)، ارزيابي مواد ضدخوردگي و افزايه هاي اسيدي (آزمايشگاه افزايه هاي اسيدي)، ارزيابي و پايش كيفيت نفت خام و فراورده هاي نفتي (آزمايشگاه نفت)،ارزيابي روش هاي ازدياد برداشت (آزمايشگاه ازدياد برداشت)، پايش كيفيت نفت خام و گاز و ارزيابي آب و موارد گوناگون ديگر (آزمايشگاه هاي عملياتي)، همكاري با دانشگاه ها و مراكز آموزشي در خصوص اجراي پروژه هاي دانشجويي و آموزش كارآموزان، ارتباط با شركت هاي دانش بنيان و فعالان بخش خصوصي و ارائه مشاوره هاي تخصصي است. افزون بر آن با توجه به توانمندي هاي ياد شده اين معاونت، خدمات آزمايشگاهي مورد نياز شرکت هاي زير مجموعه وزارت نفت، مراکز علمي پژوهشي و شرکت هاي خصوصي و دولتي خارج از وزارت نفت را نيز پاسخگو است.
آيا با توجه به گسترش عمليات پايش كيفي نفت خام و گاز و روند رو به رشد تقاضا براي داده هاي سنگ و سيال مخزن با توجه به پيچيدگي رفتار سيالات چندفازي در نيمه دوم عمر مخازن، ساختار منابع انساني فعلي آن معاونت، جوابگوي اين حجم کار است؟
با در نظر گرفتن فعاليت هاي تخصصي مانند توليد داده هاي سنگ و سيال مورد نياز ارزيابي مخازن، ارزيابي همه مواد افزودني و شيميايي مورد مصرف در فرايند هاي توليدي و همچنين پايش مستمر كيفيت نفت و گاز و با در نظرگرفتن توسعه فعاليت هاي اين معاونت در سال هاي اخير، به نظر مي رسد ساختار فعلي معاونت شيميايي با توجه به موارد ذكر شده، پاسخگوي حجم و تنوع زياد فعاليت هاي اضافه شده به امور جاري اين معاونت نيست. چارت سازماني کنوني اين معاونت بر اساس شرح وظايف کارکنان در واحدهاي زيرمجموعه، صرفا به منظور پايش کيفيت نفت خام، در سال 1391 تهيه و تنظيم شده است، در حالي که از سال 1392 طبق مصوبه کميته عالي کنترل کيفيت نفت خام شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب، پايش کيفيت گاز و مايعات گازي در سطح اين شرکت، مطابق با مفاد کتابچه مربوطه (الزام به پايش بيش از 500 محل نمونه برداري) نيز به اين امور محول شده است. هدف اين معاونت، همواره با توجه به همه موارد ذكر شده، انجام وظايف و كارها به نحو احسن بوده است.