آنچه در اجلاس گذشت

يکصدوهفتادوهفتمين نشست 14 عضو سازمان کشورهاي صادرکننده نفت (اوپک) که بيش از هفت ساعت زمان برد، مذاکرات طولاني را دربرداشت؛ اگرچه پس از اتمام آن هم نتيجه اي اعلام نشد و تصميم نهايي در هفتمين نشست مشترك اوپك و غيراوپك تاييد و اعلام شد تا به اذعان برخي صاحبنظران بر جايگاه اوپک پلاس افزوده شود و جايگاه اوپک را بکاهد.

افزون بر توافق تعميق کاهش عرضه روزانه 503 هزار بشکه اي، کشورهاي عضو و غيرعضو اوپک با منابع ثانويه به عنوان مرجع اعلام توليد نفت موافقت کردند، ميعانات گازي از محاسبه توليد نفت خام کشورهاي غيرعضو اوپک هم کنار گذاشته شد، وزير انرژي الجزاير به عنوان رئيس دوره اي اوپک براساس حروف الفبا انتخاب و در نهايت ايران نايب رئيس هيات عامل اوپک شد.کشورهاي عضو و غيرعضو اوپک با منابع ثانويه به عنوان مرجع اعلام توليد نفت موافقت کردند. برخي کشورها پيش از نشست 177 اوپک عنوان کردند که منابع ثانويه را به عنوان مرجع اعلام آمار توليد نفت قبول ندارند و  بهتر است آمار توليد نفت هر کشور از سوي وزارت نفت و انرژي همان کشور اعلام شود.

ميعانات گازي از محاسبه توليد نفت خام کشورهاي غيرعضو اوپک هم کنار گذاشته شد. روسيه سخت به دنبال تصويب اين بند بود. نواک معتقد بود که با حذف ميعانات گازي و مايعات گازي از محاسبه توليد نفت خام، توليد اين کشور در دسامبر حدود 225 تا 230 هزار بشکه در روز کمتر خواهد شد. مانوئل کودو، وزير نفت ونزوئلا که رياست دوره اي اجلاس اوپک را در سال 2019 بر مبناي حروف الفبا به عهده داشته است، بر اساس تصميم جديد اوپک و از اول ژانويه 2020 جايش را به محمد ارکاب، وزير انرژي و معادن الجزاير خواهد داد. ارکاب قرار است رياست دوره اي اجلاس اوپک را در سال 2020 به عهده داشته باشد. وزيرنفت آنگولا نيز نايب رئيس دوره اي اوپک خواهد بود.

حسين کاظم پوراردبيلي، نماينده ايران در هيات عامل اوپک به عنوان نايب رئيس هيات عامل اوپک در سال 2020 برگزيده شد. رياست اين هيات عامل را هم نماينده گابن در هيات عامل عهده دار شد. هيات عامل، رکن اجرايي اوپک است و عمده وظايف آن هدايت اداره امور سازمان و اجراي تصميم هاي کنفرانس، بررسي و اتخاذ تصميم درمورد گزارش هاي ارائه شده از سوي دبيرکل، ارائه گزارش ها و توصيه ها به کنفرانس در خصوص امور سازمان، تنظيم بودجه سازمان براي هر سال تقويمي و تقديم آن به کنفرانس براي تصويب و... است.

 

آنچه زنگنه گفت

وزير نفت پس از حضور کوتاه در هفتمين نشست وزارتي اوپک و غيراوپک در جمع خبرنگاران، نشست 177 اوپک را مطلوب توصيف کرد و با اعلام خبر برگزاري نشست فوق العاده کشورهاي صادرکننده نفت در سه الي چهار ماه آينده گفت: «مذاکرات خوبي در اين نشست انجام شد که به نتايج خوبي رسيديم، اميدواريم عکس العملي که بازار نفت استنباط کرده همانطور که وراي تصميم بوده همان را درک کند. فکر مي کنم وضعيت موفقي داشتيم.» وزير نفت در توضيح اينکه چرا نشست 177 اوپک بيش از هفت ساعت طول کشيد، تصريح کرد: «بيشتر مشکل رياضيات بود.»

زنگنه پيش از آغاز نشست 177 اوپک در جمع خبرنگاران درباره اينکه آيا کاهش احتمالي توليد نفت از سوي اعضاي اين سازمان و هم پيمانانش در حالي که برخي کشورها به تعهداتشان پايبند نيستند، اقدام خوبي براي جلوگيري از اشباع بازار نفت در ماه هاي نخست سال آينده است، گفت: «به نظرم طبيعي است اعضاي اوپک در اين شرايط بر مراعات بيشتر تاکيد مي کنند، بخصوص آنهايي که فاصله شان با پايبندي شان زياد است. اگر همين ميزان پايبندي رعايت شود، خوب است.»

وي در پاسخ به اينکه موضع ايران، ادامه توافق فعلي کاهش توليد است يا کاهش بيشتر گفت: «اگر اعضاي اوپک بپذيرند کاهش بيشتري صورت گيرد، من حمايت مي کنم. در مورد ميزان کاهش و ديگر موارد بايد تفاهم شود، مراعات شرايط کنوني نيز کار خوب و يک دستاورد است که اگر بيشتر از اين نيز کاهش توليد توافق شود، باز هم دستاورد بزرگتري است و من هم با آن موافق هستم.»

زنگنه درباره اين موضوع که مبناي اعلام توليد نفت، خود کشورها باشند نه منابع ثانويه اظهار کرد: «اين موضوع يک شوخي است. سال ها تجربه اوپک نشان داده که اينطور نمي شود؛ البته برخي موضوعات واقعيت است و من هم اين را تاييد مي کنم که برخي از منابع ثانويه تحت نفوذ هستند، حالا ممکن است اينها را تغيير دهند؛ اما اينکه خود کشورها توليدشان را بگويند و اين هم مبناي تعهدشان باشد، تجربه اوپک نشان داده که اين مساله جواب نمي دهد.»

وي در پاسخ به اينکه شما گفتيد کشورهايي که تعهدشان را در اوپک رعايت نمي کنند، بايد آن را رعايت کنند، مي توانيد نام کشورها را نيز بگوييد، افزود: «کشورهايي که مراعات نکردند، در گزارش اوپک است و اينکه چند درصد مراعات نکردند و يک عده هم بيشتر از تعهداتشان کاهش توليد دادند.»

وزير نفت درباره اينکه در اين ارتباط چه کاري مي توان انجام داد، افزود: «تنها کاري که اوپک مي تواند انجام دهد، اين است که مذاکره کند. اوپک ابزار عملياتي ندارد و اگر ابزار عملياتي بخواهد، بايد سراغ آمريکا برود و بگويد اين کشورها را تحريم کند که آمريکا هم اين کار را خوب بلد است؛ البته فکر مي کنم آمريکا بدش هم نمي آيد اين کار را انجام دهد. سياستي که آمريکا طي دو سال اخير در پيش گرفته، اين است که توليدکننده هاي بزرگ بازار را تحريم کند تا جا را براي ميعانات گازي و نفت خود در بازار باز کند که به نظرم يکي از اهداف آمريکا اين است.»

زنگنه گفت: «در واقع فکر مي کنم اين طور نيست که آمريکا به خاطر اهداف بشردوستانه، کشورها را تحريم مي کند؛ بلکه به دليل اين است که مي خواهد جا را براي بازار خود باز کند. در واقع به خاطر شيل اويل خود، کشورهايي مانند ايران و ونزوئلا را تحريم مي کند و براي خود بازار ايجاد مي کند.»

 

گزیده سخنان زنگنه در حاشیه اجلاس

  مذاکره با آمريکا با چه سطح از کاهش تحريم ها: همانطور که قبلا هم گفته ام، تحريم ها بايد کاملا برداشته شود. نبايد تحريم بانکي و نفتي باشيم. در واقع اگر ما تحريم نفتي نباشيم و تحريم بانکي باشيم، باز هم فايده اي ندارد.

پيوستن 6 کشور به اينستکس و چشم انداز آن: تا زماني که پول نفت را در اينستکس نپذيرند، انگار چيزي وجود ندارد. اگر بپذيرند که در اين سازوکار بيايد، تازه مي شود گفت چيزي ايجاد شده است، وگرنه بدون ورود پول فروش نفت ما  به اين سيستم، نمي توان چيزي گفت.

تصميم دبيرخانه اوپک براي حذف حضور خبرنگاران: کاملا با اين کار مخالف هستم و اين موضوع را هم به دبيرخانه اعلام مي کنم. اين کار خلافي است و هرگز در تاريخ اوپک چنين چيزي نبوده است. اگر مي خواهند با وزيري مصاحبه نشود، به خبرنگارها بگويند با آن وزير مصاحبه نشود. خبرنگارها افراد بافرهنگي هستند و به نظرم اين رويه منطقي نيست.

انتخابات پيش روي مجلس: مهم ترين چيزي که مردم را به صحنه مي آورد، اميد است. اگر مردم اميدي به تغيير داشته باشند و بدانند تصميم آنها تاثير دارد، به نظرم به صحنه مي آيند؛ اما هر زمان که احساس کنند، آمدن آنها تغييري به دنبال ندارد يا تاثيرگذار نيست، حضور آنها کمرنگ مي شود. من به موضوع انتخابات به صورت کلي نگاه مي کنم و بر اين اساس مي گويم که اميد خيلي اثرگذار است.

افزايش قيمت بنزين: اين تصميمي بود که گرفته شد و به ما ابلاغ کردند و ما هم آن را خوب اجرا کرديم. ما اين تصميم را نگرفتيم. من تاکيد مي کنم که اين تصميم در مرجع قانوني خود گرفته شد و ما هم آن را بخوبي اجرا کرديم و تا الان هم دستاوردهاي خوبي داشته و تقريبا روزانه 20 ميليون ليتر مصرفمان کاهش يافته و تقاضاي عظيمي براي سي ان جي در بازار ايجاد شده است، حتي در شوراي اقتصاد تصويب کرديم که براي سي ان جي سوز کردن بيش از يک ميليون و 400 هزار دستگاه وانت بار، تاکسي، ون تاکسي و مسافربر شخصي 6500 ميليارد تومان کمک بلاعوض داده شود که اين خودروها بتوانند سي ان جي سوز شوند. اگر اين کار انجام شود، نزديک به 10 ميليون مصرف بنزين به سمت مصرف سي ان جي منتقل مي شود و مردم به جاي اينکه بنزين 3 هزار توماني مصرف کنند، سي ان جي 600 توماني مصرف مي کنند، ضمن اينکه ظرفيت جايگاه هاي سي ان جي ما خيلي خوب است و اگر لازم باشد، جايگاه جديد ايجاد مي کنيم. در هر حال سي ان جي، سوخت طبيعي است. نکته ديگر آنکه اگر اين روالي که در مصرف بنزين داشتيم، پيش مي رفت و مصرف بنزين با همين روند صعودي ادامه پيدا مي کرد، ناچار مي شديم از اواسط سال 1400 بنزين وارد کنيم. اين در حالي است که هم اکنون با کاري که انجام داديم، واردات بنزين را براي چند سال به تاخير انداختيم. از سوي ديگر تقاضاي زيادي براي مصرف سي ان جي از سوي خودروها داريم، بدون اينکه ما بخواهيم به آنها کمکي کنيم. البته ما به خودروهاي عمومي کمک مالي مي کنيم؛ اما در خصوص خودروهاي شخصي، بدون اينکه کمک مالي کنيم، صدها هزار خودرو درخواست سي ان جي دارند؛ البته مشکلاتي درباره استاندارد وجود دارد که با سازمان استاندارد هم جلسه گذاشتيم تا اين مشکلات از طريق کارگاه هاي تبديل خودروها به سي ان جي سوز حل شود، ضمن اينکه ما اين مجوز را هم به آنها بدهيم که بتوانند  سوخت را از جايگاه هاي سي ان جي دريافت کنند. مهم ترين مساله اي که ما در سي ان جي روي آن تاکيد داريم و همه در کشور نيز روي آن تاکيد مي کنند، بحث ايمني آن است، به هر حال اين تقاضا به وجود آمده است.

نگراني از استيضاح؟ چرا بايد نگران باشم؟! هر وقت که بخواهند مي توانند وزير را استيضاح کنند و وزير هم موظف است به نمايندگان جواب دهد. اين کار هم در کشور ما عادي است و ما مرتب هفته اي يکي، دو تا استيضاح داريم. مگر تا حالا به ما فشار نياورده اند؟ ما هميشه تحت فشار زندگي مي کنيم.

بودجه سال آينده ايران: بودجه سال آينده از نظر ارقام و درآمد کل و هزينه ها بسيار نزديک به سال 98 است و دوباره با شرايط سختگيرانه براي هزينه ها بودجه تنظيم شده است که تقديم مجلس مي شود و بايد ديد در مجلس چه خواهد شد. به هر حال من بيشتر از اين نمي توانم درباره نفت صحبت کنم؛ زيرا قرار من از نخست اين بوده که آدرس به آمريکايي ها ندهم.

عضويت برزيل در اوپک: من هنوز نشنيدم که برزيل درخواستي براي عضويت در اوپک داده باشد، منتها اگر درخواست کنند، ما از ورود کشوري مانند برزيل به اوپک استقبال مي کنيم؛ اما من از اين پس مخالف ورود کشورهايي به اوپک هستم که توليدهاي پاييني مانند 50 هزار بشکه يا 40 هزار بشکه دارند و تازه پس از اينکه عضو اوپک شدند، بعد از مدت کوتاهي از ورودشان پشيمان شوند.

پيشنهاد روسيه براي حذف ميعانات گازي از کاهش توليد: فکر مي کنم حرف روس ها در اين باره منطقي است. به اين دليل که بحث ما در اوپک اصلا ميعانات نيست، بحث نفت خام است. ما در اوپک موضوع نفت خام داريم و ميعانات نداريم. عادلانه و منصفانه نيست چيزي را که در معادلات اوپکي ها نداريم، از روس ها بخواهيم رعايت کنند.

 کوچک شدن سهم اوپک از بازار جهاني: اين واقعيتي است که نزديک به 45 سال است در اوپک اتفاق مي افتد و اوپک مرتبا سهم خود را از بازار به بهاي رسيدن به قيمت هدف از دست مي دهد و اين خيلي روشن است. نگران هستم (از دست دادن سهم اوپک در بازار جهاني) و اين موضوع را يک تناقض ساختاري در درون کشورهاي توليدکننده نفت اوپک مي دانم. از يک طرف سهمشان را از دست مي دهند و از سوي ديگر نيز خواستار افزايش قيمت نفت هستند که اين متناقض است. سياستمداران به موضوع به صورت کوتاه مدت نگاه مي کنند که بودجه هاي خود را درست کنند. کارشناسان بلندمدت بازار انرژي مي گويند بهتراست سهم خود را حفظ کنيم؛ اما معمولا در اين 40-50 سال هميشه سياستمداران بردند. در واقع اين حرف به اين معناست که اوپک به طور مرتب سهم خود را از بازار به بهاي رسيدن به اهدافي که در مورد قيمت داشته، از دست داده است. راه بهتر اين بود که اوپک به بلندمدت فکر و توجه کند. اگر قيمت ها خيلي پايين بود، الان شيل اويلي نبود. شيل اويل را قيمت نفت 80-70 و 100 دلاري ايجاد کرد. بالاخره اين موضوع سبب شد توليد شيل اويل اکنون به نزديک 5 ميليون بشکه در روز برسد. حتي امروز عده اي از فعالان محيط زيست از اوپک خواسته اند توليد فسيلي خود را کاهش دهد که من نيز گفتم اين موضوع را نخست به آمريکا بگويند؛ چراکه آمريکا بزرگترين توليدکننده نفت جهان شده و از اوپک مي خواهد توليد خود را صفر کند.